Ποντάρουν... στο κάρβουνο

Η πολυδιαφημισμένη ενεργειακή μετάβαση για τη σωτηρία του πλανήτη από την υπερθέρμανση και την κλιματική αλλαγή αφορά τελικά μόνο τους… ηλίθιους. Οι υπόλοιποι, οι «έξυπνοι» δηλαδή, όχι μόνο συνεχίζουν να ρυπαίνουν ασύστολα την ατμόσφαιρα καίγοντας κάρβουνο, πετρέλαιο και άλλα ορυκτά καύσιμα, αλλά και να επενδύουν σε αυτή τη «δραστηριότητα» αναζητώντας τις... βέλτιστες αποδόσεις.

Μια νέα μελέτη, που δόθηκε χθες στη δημοσιότητα από τις Urgewald και Reclaim Finance, αποκαλύπτει ότι την τελευταία τριετία -από τον Ιανουάριο του 2019 έως τον περασμένο Νοέμβριο- ο πιο ρυπογόνος τομέας του πλανήτη, η παγκόσμια βιομηχανία άνθρακα, χρηματοδοτήθηκε από τις εμπορικές τράπεζες με περισσότερο από 1,5 τρισεκατομμύριο δολάρια. Η έρευνα, που συνυπογράφεται από ακόμη δύο ντουζίνες Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, δείχνει ότι ένας πολύ μικρός αριθμός χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων από μια χούφτα χώρες του κόσμου κάνει σήμερα ό,τι του γουστάρει, γράφοντας στα παλιά του τα παπούτσια παγκόσμιες συμφωνίες για το κλίμα και διαδραματίζοντας καθοριστικό ρόλο για τη διατήρηση της παγκόσμιας βιομηχανίας άνθρακα στη ζωή. Χρηματοπιστωτικά ιδρύματα από 6 χώρες (ΗΠΑ, Βρετανία, Κίνα, Ιαπωνία, Καναδάς, Ινδία) είναι, σύμφωνα με την έκθεση, υπεύθυνα για πάνω από το 80% της χρηματοδότησης και των επενδύσεων που κατευθύνονται σήμερα στην παγκόσμια βιομηχανία άνθρακα.

Ο άνθρακας είναι ως γνωστόν το ορυκτό καύσιμο με τις μεγαλύτερες εκπομπές αέριων ρύπων και η απόσυρσή του έχει θεωρηθεί κομβικής σημασίας για τη μετάβαση σε πιο καθαρές πηγές ενέργειας. Η Διεθνής Επιτροπή Ενέργειας (ΙΕΑ) έχει διαμηνύσει ότι αν ο άνθρακας δεν αποσυρθεί γρήγορα, τότε η πιθανότητα περιορισμού της αύξησης της θερμοκρασίας στον 1,5 βαθμό Κελσίου ώς το 2050 -που αποτελεί τον φιλόδοξο στόχο της Συμφωνίας του Παρισιού για το Κλίμα το 2015- είναι ελάχιστη έως μηδενική.

Η ανάλυση που πραγματοποίησαν οι ΜΚΟ εστίασε τόσο στον εταιρικό δανεισμό όσο και στις υπηρεσίες αναδόχου σε εκδόσεις ομολόγων και μετοχών με τις οποίες χρηματοδοτήθηκαν οι 1.032 κορυφαίες εταιρείες της παγκόσμιας βιομηχανίας άνθρακα. Οι εταιρείες αυτές θεωρούνται υπεύθυνες για το 90% της παγκόσμιας παραγωγής θερμικού άνθρακα και δυναμικότητας καύσης του.

Η μελέτη διαπίστωσε ότι από τον Ιανουάριο 2019 έως τον Νοέμβριο του 2021 συνολικά 376 εμπορικές τράπεζες της υφηλίου χορήγησαν δάνεια ύψους 363 δισ. δολαρίων προς τις εν λόγω 1.032 εταιρείες της παγκόσμιας βιομηχανίας άνθρακα. Τις μισές από αυτές τις πιστώσεις παρείχαν μόλις 12 τράπεζες, οι δέκα από τις οποίες είναι μέλη της συμμαχίας του ΟΗΕ Net Zero Banking Alliance (NZBA), μιας πράσινης πρωτοβουλίας που συστάθηκε τον περασμένο Απρίλιο υπό την αιγίδα του ΟΗΕ με στόχο την ευθυγράμμιση των τραπεζικών χαρτοφυλακίων με τις καθαρές μηδενικές εκπομπές ώς το 2050. Οι τρεις μεγαλύτεροι πιστωτές ήταν οι ιαπωνικές τράπεζες Mizuho Financial, Mitsubishi UFJ Financial και SMBC Group, ενώ ακολούθησαν η βρετανική Barclays και η αμερικανική Citigroup.

Η μελέτη διαπίστωσε ακόμη ότι η παροχή υπηρεσιών αναδόχου από τις τράπεζες, δηλαδή η διαδικασία άντλησης κεφαλαίων και επενδύσεων με την έκδοση μετοχών και ομολόγων και την πώλησή τους σε επενδυτές, απέφερε σχεδόν τριπλάσια χρηματοδότηση σε σχέση με τον εταιρικό δανεισμό στις εταιρείες της βιομηχανίας άνθρακα. Συγκεκριμένα μεταξύ Ιανουαρίου 2019 και Νοεμβρίου 2021, συνολικά 484 εμπορικές τράπεζες διοχέτευσαν μέσω παροχής υπηρεσιών αναδόχου πάνω από 1,2 τρισ. δολάρια στις εταιρείες του άνθρακα.

Αυτός ο καίριος ρόλος των τραπεζών στη χρηματοδότηση των εταιρειών άνθρακα δεν θα ήταν δυνατός χωρίς τους επενδυτές. Η έρευνα ταυτοποίησε περίπου 5.000 θεσμικούς επενδυτές -από συνταξιοδοτικά και ασφαλιστικά ταμεία έως αμοιβαία κεφάλαια και επενδυτικές εταιρείες- με συνολικές θέσεις μεγαλύτερες του 1,2 τρισ. δολαρίων σε μετοχές και ομόλογα των εταιρειών της βιομηχανίας άνθρακα. Μεγαλύτεροι των θεσμικών ήταν οι αμερικανικοί επενδυτικοί κολοσσοί BlackRock και Vanguard. Και οι δύο είναι φυσικά μέλη της συμμαχίας ΝΖΒΑ.