Ανθρώπινες στιγμές

Hilary Mantel

«Η δολοφονία της Μάργκαρετ Θάτσερ»

Διηγήματα. Μετάφραση: Εριφύλη Μαρωνίτη

Πάπυρος, 2014, σελ. 151

Ο προβοκατόρικος τίτλος της συλλογής των δέκα αυτών διηγημάτων της πολυβραβευμένης Βρετανίδας συγγραφέως Χίλαρυ Μαντέλ είναι και ο τίτλος του τελευταίου διηγήματος της συλλογής. Ο τίτλος αλλά και το περιεχόμενο του εν λόγω διηγήματος ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων στον βρετανικό Τύπο.

Η συγγραφέας έτυχε να μένει στο Γουίντσορ, δίπλα στο νοσοκομείο, στο οποίο η τότε πρωθυπουργός της Βρετανίας, Μάργκαρετ Θάτσερ, υπεβλήθη σε εγχείρηση στα μάτια. Η Μαντέλ στο εν λόγω διήγημα προβάλλει την αρνητική σκέψη της, τη στιγμή που βλέπει τη «σιδηρά κυρία» να βγαίνει από το νοσοκομείο, στον ψυχισμό της ηρωίδας της.

Ετσι, η αφηγήτρια του διηγήματος, η οποία μένει δίπλα στο νοσοκομείο που χειρουργήθηκε η Θάτσερ, δέχεται στο διαμέρισμα της ένα μέλος του Ιρλανδικού Δημοκρατικού Στρατού (ΙRΑ) θεωρώντας πως είναι ο υδραυλικός που περιμένει. Ο ξένος καταλαμβάνει το διαμέρισμα, κρατά όμηρο τη γυναίκα, καθώς σκοπεύει να δολοφονήσει τη Βρετανίδα πρωθυπουργό. Η όμηρος πάντως δεν φαίνεται να ενοχλείται από τις προθέσεις του εισβολέα, καθώς και η ίδια απεχθάνεται τη Θάτσερ.

Μια άλλου τύπου εισβολή συμβαίνει και στο πρώτο διήγημα της συλλογής με τίτλο «Ο επισκέπτης». Εδώ η γυναίκα ενός Βρετανού γεωλόγου στην Τζέντα της Σαουδικής Αραβίας δέχεται την απρόσμενη επίσκεψη ενός Πακιστανού επιχειρηματία που της ζητά να χρησιμοποιήσει το τηλέφωνό της. Η γνωριμία τους όμως δεν σταματά εδώ, καθώς ο άγνωστος άνδρας συνεχίζει τις επισκέψεις προκαλώντας ολοένα και μεγαλύτερη δυσφορία στην οικοδέσποινα. Οι πολιτιστικές διαφορές, που αφορούν την επικοινωνία των δύο φύλων, αλλά και η μοναξιά της γυναίκας σ’ αυτήν την ανδροκρατούμενη, μουσουλμανική κοινωνία, μεταδίδουν άγχος και ταυτόχρονα γέλιο στον αναγνώστη. Μια ακόμη αυτοβιογραφική διάσταση της Μαντέλ, η οποία έζησε με τον άνδρα της για ένα διάστημα στην Τζέντα. Καθαρά αυτοβιογραφικό όμως είναι και το «Πώς να το ξέρω;» στο οποίο μια συγγραφέας επισκέπτεται μια επαρχιακή αγγλική πόλη προκειμένου να μιλήσει στη λέσχη ανάγνωσης της πόλης για το έργο της.

Τα διηγήματα της συλλογής έχουν γραφεί ανάμεσα στο 1993 και το 2012 και, εκτός από το ομότιτλο της συλλογής, τα υπόλοιπα έχουν δημοσιευτεί σε εφημερίδες και λογοτεχνικά περιοδικά. Επόμενο είναι λοιπόν να παρατηρείται διαφοροποίηση στη θεματική και εκφραστική γραμμή τους.

Στο «Κόμμα» ένα ανάπηρο, δύσμορφο παιδί βασανίζεται προσωρινά από ένα άλλο βασανισμένο και ψυχικά διαταραγμένο παιδί. Στο «Σύνδρομο QT» ένας γάμος τελειώνει με παράξενο τρόπο, ενώ τα «Αδικήματα κατά προσώπου» αφηγούνται μια τετριμμένη ιστορία μοιχείας. Στις «Χειμερινές διακοπές» ένα άτεκνο ζευγάρι έρχεται στην Ελλάδα για διακοπές και γίνεται μάρτυρας της αθέλητης δολοφονίας ενός παιδιού. Η «Οδός Χάρλεϊ» καυτηριάζει το ιατρικό σύστημα, ενώ «Και η καρδιά σταματά» περιγράφει τη σχέση δύο αδελφών, η μία εκ των οποίων πάσχει από ανορεξία. Στο «Terminus», τέλος, η αφηγήτρια συναντά το φάντασμα του πατέρα της.

Συνδετικό νήμα και των δέκα διηγημάτων είναι η δεινότητα της Μαντέλ να επινοεί αναπάντεχες ιστορίες με αφορμή συνήθως έναν πραγματικό σπινθήρα ή αυτοβιογραφική αναγωγή. Οι χαρακτήρες της, συνήθως άνθρωποι μοναχικοί, καμιά φορά και γκροτέσκο, προκαλούν ή υπονομεύουν συλλογικές φαντασιώσεις ή ατομικά στερεότυπα. Στέρεη αφηγηματική αρχιτεκτονική, λοξό ψυχρό χιούμορ και μια τεχνηέντως τρυφερότητα και ανθρωπιά εκεί που δεν το αναμένεις. Ερεθιστικές ιστορίες, η απόλαυση των οποίων πολλαπλασιάζεται από την ανάγλυφη μετάφραση της Εριφύλης Μαρωνίτη.