Στην Ελλάδα ελάχιστα είναι γνωστή η τύχη των Εβραίων που είχαν μεταναστεύσει από τη χώρα μας για να εγκατασταθούν πριν από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο στη Γαλλία, τονίζει στο βιβλίο του ο Γιάννης Καρατζόγλου («Ο αφανισμός των Θεσσαλονικέων Εβραίων της Γαλλίας 1942-1944», εκδ. Επίκεντρο). Αυτοί οι άνθρωποι συνελήφθησαν και εκτοπίστηκαν από το 1942 μέχρι το 1944 στο Αουσβιτς και σε άλλα μικρότερα στρατόπεδα εξόντωσης, ακολουθώντας ακριβώς την ίδια μοίρα με τους ομόθρησκούς τους τής Ελλάδας, δηλαδή την εξολόθρευση. Το βιβλίο κλείνει με την πολύτιμη παράθεση όλων των ονομάτων των εκτοπισθέντων, δηλαδή 2.134 ανθρώπων.
Η Ρίκα Μπενβενίστε («Αυτοί που επέστρεψαν», εκδ. Πόλις) επιχειρεί στο νέο της βιβλίο μια μικροϊστορική προσέγγιση του Ολοκαυτώματος, εξετάζοντας τις επιπτώσεις της γενοκτονίας και τις συνθήκες επιστροφής στην Ελλάδα των επιζώντων Εβραίων. Αναζητεί τα νοήματα που τα ίδια τα ιστορικά υποκείμενα απέδιδαν στις εμπειρίες της Κατοχής και της εκτόπισης και ακολουθεί τις διαδρομές και τους βίους ανθρώπων που έζησαν το Ολοκαύτωμα και τις καταστροφικές μεταπολεμικές του συνέπειες.
Ο Χόρχε Σεμπρούν στις «Ασκήσεις Επιβίωσης» (μτφρ. Εφη Κορομηλά, εκδ. Πόλις) αναμετριέται με την αδιανόητη εμπειρία του εγκλεισμού και των βασανιστηρίων, γράφοντας ένα οικουμενικό έργο, με συμβολικές προεκτάσεις σε κάθε περίοδο βίας και φασιστικής καταστολής. Ο ουμανιστής και πάντοτε αιρετικός Σεμπρούν μάς προτείνει ένα πολύ ενδιαφέρον σχήμα: είναι ο δήμιος που δεν θα ξανανιώσει ποτέ του οικείο τον κόσμο, και όχι ο βασανισμένος. Αντιθέτως, αυτός που υπέστη τα βασανιστήρια θα δει τους δεσμούς του με τον κόσμο να ριζώνουν, να πολλαπλασιάζονται.
Ο Darren Oldbridge στις «Παράξενες Ιστορίες του Μεσαίωνα» (μτφρ. Δ. Γαβριηλίδου, εκδ. Αλεξάνδρεια) μας προσκαλεί να εξοικειωθούμε με το διανοητικό πλαίσιο των ανθρώπων του Μεσαίωνα. Οι άνθρωποι του προνεωτερικού κόσμου είχαν μια βαθύτατα υπερφυσική κατανόηση του κόσμου, ενώ οι στενοί δεσμοί μεταξύ θρησκείας και μαγείας καθιστούσαν αδύνατο η μία να παραγκωνίσει την άλλη. Μια γοητευτική αφήγηση για μάγισσες, ζώα-εγκληματίες, μήλα με φωνή, και άλλες όμορφες ιστορίες που μας εισάγουν στην προνεωτερικότητα με τρόπο μοναδικό.
Ο ιστορικός Πολυμέρης Βόγλης στο νέο του βιβλίο για τον εμφύλιο πόλεμο «Η αδύνατη επανάσταση. Η κοινωνική δυναμική του εμφυλίου πολέμου» (εκδ. Αλεξάνδρεια) θέτει ένα καινούργιο ερώτημα: τι ήταν ο ελληνικός Εμφύλιος; Ο πόλεμος δεν ήταν προειλημμένη απόφαση κάποιας από τις δύο πλευρές αλλά αποτέλεσμα μιας σύνθετης διαδικασίας. Ξεκινώντας από την εκρηκτική κατάσταση που είχε δημιουργηθεί στην Ελλάδα μετά την Κατοχή, ο συγγραφέας εξετάζει τον τρόπο με τον οποίο η πολιτική πόλωση, μέσα από τη βία και τις διώξεις, μετατράπηκε σταδιακά σε στρατιωτική σύγκρουση.
Αννα Μαρία Δρουμπούκη
Το παρόν και το παρελθόν του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου
H δεκαετία του ’40 παρέμεινε στο επίκεντρο της ιστοριογραφίας για ακόμη μια χρονιά. Μελέτες νεότερων ιστορικών πρόσφεραν νέες προσεγγίσεις στο πεδίο. Ενδιαφέρον παρουσιάζει ότι η εστίαση ξεφεύγει από τον Εμφύλιο και διερευνώνται οι κρίσεις της Κατοχής που οδήγησαν στη μετέπειτα σύγκρουση. Αποτελεί δείγμα του ανανεωμένου ενδιαφέροντος για την Κατοχή ως προπομπό ή τμήμα του Εμφυλίου που ακολούθησε αμέσως μετά.
Ο Γιάννης Σκαλιδάκης στην «Ελεύθερη Ελλάδα» (εκδ. Ασίνη) μελετάει τo κράτος που δημιούργησε το ΕΑΜ το 1943-1944. Ενα μοναδικό κοινωνικό πείραμα και μια επανάσταση που έμεινε ανολοκλήρωτη, καρπός των αγώνων της Αντίστασης. Το βιβλίο του Σκαλιδάκη προσφέρει μια νέα οπτική στην περίοδο της Κατοχής συνδυάζοντας κοινωνική και πολιτική ιστορία. Με το δεύτερο βιβλίο του ο Μενέλαος Χαραλαμπίδης επεκτείνει την εργασία του πάνω στην ιστορία της πρωτεύουσας την ταραγμένη δεκαετία εστιάζοντας στη μάχη της Αθήνας. Τα «Δεκεμβριανά 1944» (εκδ. Αλεξάνδρεια) εξετάζουν ένα κομβικό σημείο της Ιστορίας της Ελλάδας, τις 33 μέρες που άλλαξαν την Αθήνα διχάζοντας τον πληθυσμό της και δημιουργώντας τομές που οδήγησαν στον Εμφύλιο.
H Αννα Μαρία Δρουμπούκη στα «Μνημεία της λήθης» (εκδ. Πόλις) εκκινά από την κατοχική Ιστορία της Ελλάδας για να εξετάσει τη μεταπολεμική αντιμετώπιση των τόπων μνήμης, την πολιτική και πολιτιστική διαχείρισή τους και τη χρήση τους στον δημόσιο λόγο. Αντιστικτικά συγκρίνει ανάλογες διεργασίες στη Γερμανία για να εντοπίσει ομοιότητες και διαφορές ανάμεσα στο θύμα και τον θύτη του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου. Μένοντας στη γερμανική περίπτωση η Wendy Lower μελετάει τις γυναίκες που συμμετείχαν στα ναζιστικά εγκλήματα στο Ανατολικό Μέτωπο. Οι «Mαινάδες του Χίτλερ» (μτφρ. Αλ. Καλοφωλιάς, εκδ. Μεταίχμιο) ανατρέπουν μύθους για τη θέση των γυναικών στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο προσθέτοντας την έμφυλη διάσταση στη μελέτη της εποχής.
Νέες προσεγγίσεις και εμβάθυνση σε ήδη γνωστά πεδία τροφοδότησαν το ενδιαφέρον για μια περίοδο που παραμένει στο επίκεντρο του ιστοριογραφικού ενδιαφέροντος και αξιοποιείται διαρκώς στον δημόσιο λόγο για να ερμηνεύσει το παρόν.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας