Πτυχιούχοι ή σχεδόν (κάποιοι χρωστούσαν ακόμα μαθήματα) προς τα τέλη του ζεστού Ιουλίου του 1978, μια παρέα γνωστών μου περιφερόταν μεταξύ πλατείας Εξαρχείων, οδού Θεμιστοκλέους, οδού Επτανήσου και λόφου του Στρέφη. Η ζωή ξεκινούσε γύρω στις έξι το απόγευμα και κρατούσε ώς τις πρωινές ώρες ή, καμιά φορά, και μετά το χάραμα.
Ακόμα κι όταν τη νύχτα έκοβε στα δύο μια κινηματογραφική παράσταση ή μια επίσκεψη στην ταβέρνα του Στρέφη, όλοι επέστρεφαν στην πλατεία για να συνεχίσουν. Το απόγευμα είχαν περάσει πρώτα από τα γραφεία της Β’ Πανελλαδικής στη Θεμιστοκλέους «να δουν κανένα γνωστό», να μάθουν κανένα νέο για τα συνταρακτικά γεγονότα εκείνης της εποχής, που για την παρέα δεν ήταν άλλα από τη διάσπαση του Ρήγα Φεραίου· να ρωτήσουν για τις εξελίξεις μέσα στη φράξια και τη συνδιάσκεψή της που ήταν σε εξέλιξη.
Στη συνέχεια, μόλις είχε σκοτεινιάσει και δροσίσει κάπως, βρίσκονταν στην πλατεία γύρω από το άγαλμα κι άρχιζαν τις συζητήσεις και τις μακρές αναλύσεις. Αυτές αφορούσαν, κυρίως, τις πρόσφατες εξελίξεις στη μαρξιστική-λενινιστική σκέψη της εποχής, τον ευρωκομμουνισμό που ήταν η τελευταία μόδα, τις δημοσιεύσεις στα περιοδικά «Πολίτης» και «Αντί» (συνήθως όλες από γνωστούς), τα πρόσφατα άρθρα του Λουί Αλτουσέρ στην εφημερίδα «Λε Μοντ» για την κατάσταση στο Γαλλικό Κομμουνιστικό Κόμμα (λίγο αργότερα θα κυκλοφορούσαν και στα ελληνικά), τα άρθρα του Ψαρρά και του Λαζαρίδη (είχαν διαφορετικές απόψεις), τα άρθρα στον «Αγώνα για την Κομμουνιστική Ανανέωση» και πιο συγκεκριμένα το ρηξικέλευθο και περίφημο των Λιβιεράτου, Γκουζούλη και Σπανού, που ξεκινούσε με τη φράση «Πώς να μιλήσεις για κινήματα και προοπτικές αν δεν πεις πρώτα τη δική σου ιστορία»; Αντικείμενο των συζητήσεων ήταν καμιά φορά και οι αναρχικές ιδέες, που κυκλοφορούσαν από διάφορους της πλατείας, οι οποίοι μάλιστα δεν καταδέχονταν να μιλήσουν με λενινιστές, πιστοί καθώς ήταν στα «Χειρόγραφα του ’44» του Μαρξ· τα είχαν μάλιστα μεταφράσει πρόσφατα. Η παρέα τούς αντιμετώπιζε πάντως με σεβασμό και μάλλον με κρυφό θαυμασμό.
Μαζί μ’ αυτά, την παρέα απασχολούσε και το σινεμά (και η σημειολογία του), όταν μάλιστα εξέχον μέλος της ήταν ο Χρήστος Βακαλόπουλος, μύστης αυτής της τέχνης και της θεωρίας της, που έκανε τότε σχέδια για σχετικές μεταπτυχιακές σπουδές (σινεμά και οικονομία) στη Γαλλία (πού αλλού;). Στις συζητήσεις για το σινεμά έπαιρναν μέρος κι άλλοι θαμώνες, που κατέληγαν στην πλατεία μετά από μια παράσταση.
Οι αναλύσεις ήταν εμβριθείς και αξιοπρόσεχτες, όταν μάλιστα προέρχονταν από ανθρώπους άγνωστους στην παρέα που μόλις είχαν μπει στη συζήτηση. Ενας απ’ αυτούς έδωσε μια νύχτα, κατά τις δύο-τρεις η ώρα, σπουδαία ερμηνευτικά κλειδιά για το περίφημο φιλμ «Ο πολίτης Κλάιν», υποδεικνύοντας ότι για την κατανόηση του έργου ήταν θεμελιώδης η παρτιτούρα που παίζει στο πιάνο ο Αλέν Ντελόν. Η υπόλοιπη προσωπική ζωή, σχέδια, σχέσεις, έρωτες, απιστίες, ήταν αυστηρώς απόκρυφη, προσεκτικά και διακριτικά φυλαγμένη, οριακά αδιάφορη.
Στην παρέα άρχισε να εμφανίζεται πότε-πότε μια νεαρή άγνωστη· μαθήτρια ίσως, μπορεί και φοιτήτρια πρωτοετής, κανείς δεν μπορούσε να πει, ούτε κι αναρωτήθηκε άλλωστε. Ακουγε σιωπηλή τις συζητήσεις, το πρόσωπό της ήταν γλυκό και έξυπνο, έδειχνε να καταλαβαίνει με αφοσίωση αλλά ποτέ δεν είπε το παραμικρό. Ούτε και της ζήτησε κανείς από την υπόλοιπη παρέα, πτυχιούχοι κι ολοκληρωμένοι διανοούμενοι που ήταν, τη γνώμη της. Ακουγε όλη τη νύχτα, εξαφανιζόταν λίγες μέρες, ξαναρχόταν. Στη μοναδική ερώτηση που της απευθύνθηκε, «πού μένεις εσύ», απάντησε με ειλικρίνεια, σε χαμηλό τόνο: Στο κατειλημμένο, στην οδό Βαλτετσίου. Απάντηση που θεωρήθηκε πολύ αυτονόητη από μια άγνωστη και δεν προκάλεσε το παραμικρό περαιτέρω ενδιαφέρον.
Δεν ξαναεμφανίστηκε για δυο-τρεις μέρες, αλλά και πάλι δεν έδωσε κανείς σημασία, ερχόταν, έφευγε, γιατί να προσέξεις την απουσία της; Είχε μπει κι ο Αύγουστος κι όλοι συζητούσαν σε ποιο από τα νησιά της άγονης γραμμής θα πήγαιναν για διακοπές. Μερικές μέρες αργότερα βγήκε η είδηση ότι βρέθηκαν νεκρά, από υπερβολική δόση, τρία παιδιά δίπλα από τη Νομική στη Σόλωνος. Νομίζω πως αναγνώρισα το πρόσωπό της στη σχετική φωτογραφία που δημοσίευσε η εφημερίδα.
*Ο Ν. Ε. Καραπιδάκης (Ηράκλειο Κρήτης 1955) είναι διευθυντής του περιοδικού Νέα Εστία και της σειράς Ιστορία και Πολιτική των εκδόσεων του Βιβλιοπωλείου της Εστίας. Απόφοιτος της École Nationale des Chartes (1982) και διδάκτωρ Ιστορίας του Πανεπιστημίου της Σορβόννης Ι (1988). Εχει υπηρετήσει ως αρχειονόμος στην Επιτροπή της Ευρωπαϊκής Ενωσης (1984-1989) και διατελέσει διευθυντής των Γενικών Αρχείων του Κράτους (1989-1993), καθηγητής της Ιστορίας της Μεσαιωνικής Δύσης του τμήματος Ιστορίας στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο (1990-2023) και πρόεδρος της Εφορείας των Γενικών Αρχείων του Κράτους (2010-2020). Τελευταία δημοσίευσή του: Ελοΐζα και Αβελάρδος. Τέσσερα γράμματα έρωτα, ματαίωσης και λύτρωσης του 12ου αιώνα. Μετάφραση από τα λατινικά, εισαγωγή, σχόλια Ν. Ε. Καραπιδάκης (Πατάκης, 2023)
Υπό σκιάν
Το «Ανοιχτό βιβλίο», από συστάσεώς του, φιλοξενεί πρωτότυπα καλοκαιρινά διηγήματα. Δέκα συγγραφείς, διαφορετικής ηλικιακής κλίμακας, θεματικού προσανατολισμού και αφηγηματικής παλέτας, έγραψαν ευσύνοπτες καλοκαιρινές ιστορίες, ειδικά για τους αναγνώστες μας (καθώς αυτές οι σελίδες επιμένουν τόσο στην κριτική πυξίδα όσο και στη λογοτεχνική απόλαυση). Με άλλα λόγια, μυθιστοριογράφοι και διηγηματογράφοι (και όχι μόνο) έθεσαν στο κέντρο της μυθοπλασίας τους μια θερινή εμπειρία τους και μας έστειλαν κείμενα νοσταλγικά, περιπλανητικά, παιγνιώδη, αλλά και δύσθυμα, ευθέως ή πλαγίως πολιτικά, ενδοσκοπικά ή ανατρεπτικά – διηγήματα που θα μας συντροφεύσουν ώς τις αρχές Σεπτεμβρίου.
Μετά τον Ακη Παπαντώνη, τη Σοφία Νικολαΐδου, την Ισμήνη Καρυωτάκη, τον Παναγή Παναγιώτοπουλο, τη Λίζυ Τσιριμώκου, τη Χρύσα Φάντη και τον Αλέξη Σταμάτη, συνεχίζει ο Νίκος Καραπιδάκης.
Μ.Φ
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας