Και σ’ αυτό το άρτια συγκερασμένο έργο του δόκιμου ποιητή Γιάννη Τζανετάκη η αρχή του πραγματικού επιβάλλει τους όρους της, προκαθορίζοντας δομές και αξίες του τελικού αισθητικού προϊόντος. Ο ίδιος άλλωστε δεν χρειάζεται να σπεύσει να επινοήσει κάτι το εμφανώς χρησιμοθηρικό για να προσελκύσει το ενδιαφέρον των δεκτών του. Εχοντας ενοποιήσει δημιουργικά τους προσωποπαγείς χρόνους του, αποτυπώνει τις κρισιμότερες των στιγμών του αναστοχαστικού του βίου με τυπική σαφήνεια.
Το παρελθόν ειδικότερα δεν συνιστά μια άγνωστη χώρα, όπως τόσο συχνά παρατηρείται. Παραμένει εμμονικά ενσωματωμένο στο εδώ και στο τώρα. Η γραφή συμπεριφέρεται δηλαδή ως να ήταν η ενοποιός εκείνη δύναμη η οποία εξ ορισμού συντηρεί το είναι. Παραθέτω το εξής χαρακτηριστικό δείγμα μεθοδικά συμπτυγμένου συγκινησιακού υλικού: «Ο πατέρας σε μια θάλασσα / θέρος του εξήντα / πίσω του / εφέ ευφρόσυνο / οι λάμψεις στα νερά / ποιος να ‘ταν τάχα / σκέφτομαι / της πλαζ ο φωτογράφος / -φιλμ πια κι εκείνος σήμερα / που θα΄ χει πάρει φως- / πώς στάθηκε στα βότσαλα / πριν το απαθανάτισμα / πώς όρισε το κάδρο / σ’ αυτό το γκρο / το πρόσκαιρο / που μες στην άχνα τ΄ Αυγούστου / θαρρείς τον κάθε πόρο του / δονούσε η χαρά».
Η αυστηρή οικονομία των εκφραστικών τρόπων είναι δεδομένη. Οι συλλογές που προηγήθηκαν συνιστούν, εκτός των άλλων, επιμελείς ασκήσεις και στην επιγραμματική στρατηγική των λυσιτελών καταγραφών. Εχοντας προφανώς αντιληφθεί ότι η «η ποίηση είναι ερωτευμένη με τη στιγμή και επιζητεί να την επαναφέρει στη ζωή με το ποίημα, να την αποσπάσει από τον κατακερματισμό και να την τρέψει σε στερεό παρόν», όπως διατείνεται ο Οκτάβιο Πας, το λιτοδίαιτο ρήμα στο «Μετά από μένα» παραμένει σταθερά προσηλωμένο στην ανάδειξη των ουσιών του στιγμιαίου/διαρκούς.
Αλλωστε «η στιγμή είναι το καυδιανό δίκρανο κάτω από το οποίο το πεπρωμένο υποκλίνεται μπροστά μας». Η γνωστή αυτή ετυμηγορία του Βάλτερ Μπένγιαμιν, όπως απαντά στον Μονόδρομό του που μας σύστησαν προ πολλού οι εκδόσεις Αγρα, αποτελεί μόνιμο δείκτη των αναφορών και αυτοαναφορών. Οι οριακές πυκνώσεις του εκάστοτε νοήματος και οι απολεπίσεις των σημαινόντων θυμίζουν, εκτός των άλλων, τη λεκτική πολιτική τόσο των χαϊκού όσο και των τάνκα. Ομοίως ο χωνεμένος λυρικός τόνος δεν θέλει στην προκειμένη περίπτωση να αποκρύψει τη στενή του συγγένεια με τους αρμούς του δεκαπεντασύλλαβου της ευρύτερης πολιτισμικής μας παράδοσης. Ο δε Διονύσιος Σολωμός παρίσταται σε πλείστες των περιπτώσεων ως κατ’ εξοχήν διδάσκαλος της ποθητής στιχικής αρτίωσης.
Κατά τα άλλα, η ανάδειξη των δήθεν ευτελών, η πλήρης αναβάθμιση των δήθεν ασήμαντων περιστατικών της ατομικής και της κοινωνικής ζωής σε καθοριστικές εστίες της όλης ψυχοπνευματικής δράσης κρίνεται καθόλα επιτυχής. Ο,τι κοντολογίς διακρίνει grosso modo τους φορείς του ζεν, ο οποίοι περιποιούνται τακτικά τον κήπο τους ως να ήταν το ίδιο το σύμπαν, δοσμένο αποκλειστικά σ’ εκείνους. Αυτή η απλούστατη πράξη συντήρησης, αυτή η ομολογουμένως ασήμαντη δραστηριότητα εκλαμβάνεται ως η σπουδαιότερη ανάμεσα σε όλες τις άλλες του ανθρώπινου βίου. Οι στάχτες από τα τσιγάρα, τα χνότα των νεκρών που μια φίλια νέκυια επείγεται να φέρει κοντά μας, οι καύτρες-ταυτότητες των καπνιστών συναποτελούν αδιαμφισβήτητους κώδικες επικοινωνίας με τους απόντες Αλλους. Οι αποδείξεις παράτασης του ιδιαίτερα ευεργετικού ποιητικώς οράν παρέχονται στις ρυθμικές μαρτυρίες της συλλογής. Εξ όνυχος τα εξής ενδεικτικά: «των πεθαμένων φίλων μου / είστε οι πικρές οι καύτρες / που απόψε οι ψυχούλες τους / μ’ ένα Καρέλια στέκονται / απ’ το βουνό που αγάπησαν / στον κόλπο κάτω / όπως παλιά / λιγάκι να ρεμβάσουν».
Απομακρυνόμενη από τη σκιά του Καρυωτάκη, η ύπαρξη φαίνεται να υποστηρίζει την προοπτική της σπινοζικής ες αεί διατήρησης του πνευματικού στοιχείου (βλ. Ηθική, V, πρόταση 26). Ο,τι κοντολογίς προβλέπεται και στο «Πλάι στη λεμονιά», τη δραματική κατακλείδα της συλλογής. Εκεί πιστοποιείται η εκ νέου συνάντηση με προσφιλές πρόσωπο, το οποίο έχει αφαιρέσει από τη σκηνή της ζωής ο θάνατος. Επιμένει η μουσική των στίχων: το τίποτα εξανθρωπίζεται τεχνηέντως. Το μάθημα, η πρόθεση, η εμπέδωση της επίλεκτης λέξης του Γιάννη Τζανετάκη.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας