Η σκοτεινή κυρά της ποίησης

«Για τις γυναίκες η ποίηση δεν είναι πολυτέλεια. Είναι ζωτική ανάγκη της ύπαρξής μας. […] Ο τόπος δύναμης της γυναίκας μέσα στην καθεμιά μας δεν είναι ούτε λευκός, ούτε επιφάνεια· είναι σκοτεινός, είναι αρχαίος και είναι βαθύς» (Audre Lorde). Σκοτεινός, αρχαίος και βαθύς είναι ο τόπος των ποιημάτων της έκτης ποιητικής συλλογής της Αννας Γρίβα με τίτλο Η χαμένη θεά (Μελάνι, Αθήνα 2023). Η συγγραφέας, η οποία με αξιώσεις υπηρετεί την ποίηση, το διήγημα, το ιστορικό μυθιστόρημα και τη μετάφραση, λιθοστρώνει με τα ποιήματά της τους ορίζοντες των ελπίδων και των φόβων των γυναικών, μέσα από έναν ουσιώδη διάλογο με τον χριστιανικό μύθο. Στα είκοσι τέσσερα ποιήματα της συλλογής, η Γρίβα οικειοποιείται στιγμιότυπα και πρόσωπα της Παλαιάς και της Καινής Διαθήκης, αφομοιώνοντας δημιουργικά, με ανατρεπτική και απομυθοποιητική (διά/προ)θεση την αλήθεια και την αυθεντία της παράδοσης.

Η Μαρία, η Σεμέλη, η Λητώ, η Λήδα, η Δανάη, η Αννα, η νύφη της Κανά, η Μαρία η Μαγδαληνή, οι Μυροφόρες, η Εύα, η Τερέζα της Αβιλας και πολλές ακόμα διασχίζουν τους αιώνες / τις χώρες / τα σύνορα των ποιημάτων της Γρίβα, διασώζοντας το απόσταγμα της γυναικείας εμπειρίας. «Πεδίο της μάχης ο εαυτός της» γράφει η Γρίβα στο ποίημα με τίτλο «Η Μαρία και το κρίνο» αποτυπώνοντας με λέξεις τον πυρήνα των ποιημάτων της συλλογής. Στο κέντρο όλων είναι η Γυναίκα ως η Μεσσίας, να μιλά για το σώμα, τη σεξουαλικότητα, τη μητρότητα, τον πόνο, την αρρώστια, τον θάνατο, τη θλίψη και τη χαρά, τον λόγο και τη γραφή της.

Η Γρίβα απελευθερώνει τη Γυναίκα από τα δεσμά των πολιτισμικών και κοινωνικών στερεοτύπων, τολμώντας νέες αναγνώσεις στον χριστιανικό μύθο και τα διδάγματά του. Ετσι, η Μαρία ως γήινη μάνα βιώνει με ένταση όχι το θαύμα της σύλληψης, αλλά τους καρπούς της μητρότητας, το γάλα να ρέει λευκό, χαράζοντας τους δικούς του δρόμους. Η Αννα είναι η «αιώνια μητέρα αγέραστη», με «χείλη δροσερά / παρειές που αστράφτουν / μια δίχως τέλος εφηβεία». Για τη νύφη της Κανά «δεν έχει σημασία ποιος μεταμόρφωσε το νερό / δεν έχει σημασία πώς ξεκίνησαν όλα», αλλά μόνο η αλχημεία, η αλληγορία με την οποία θα συνδεθεί το όνομά της, η θέση της στα μελλοντικά βιβλία των σοφών. Η Μαρία η Μαγδαληνή ως «πλάσμα της αιώνιας νιότης» αγάπησε «εκείνον τον ξένο / τον μόνο / τον άπατρι», και έζησε τον ανίκητο έρωτα, το σαρκικό πάθος, βιώνοντας τη σεξουαλικότητά της πέρα από κάθε λογική, απομαγεύοντας τον μύθο από την ιερότητά του. Οι Μυροφόρες αδιαφορούν για το θαύμα της Ανάστασης, μιας και το μόνο που σκέπτονται είναι τα μυριστικά και αιώνια άνθη των αγρών, τις ομορφιές της άνοιξης. Η Εύα ενσωματώνει ως πληγή την απουσία του όφεως, που την οδήγησε στη βαθύτερη γνώση του εαυτού.

Οι ηρωίδες των ποιημάτων της Γρίβα ως άλλα κορίτσια αγέρωχα κι εκστατικά βιώνουν τη δύναμη της θηλυκότητάς τους, γεννώντας, πενθώντας, πονώντας για νέους και παλιούς πόθους, πολεμώντας τους φόβους τους. Ακόμα κι όταν η λοξή ματιά της ποιήτριας στρέφεται στο πρόσωπο του Ιησού, ο οποίος μοναχικός, εξόριστος, θυμωμένος ταλαντεύεται ανάμεσα στη θεϊκή και την ανθρώπινη υπόστασή του, ή του Ιούδα, που δηλώνει πως «τούτος ο κόσμος / είναι πληγή / είναι αγχόνη», δεν χάνει ποτέ τον προσανατολισμό της:

«Το ξέρω το ξέρω
είσαι ο άντρας
κι αγαπάς απάτητες κορφές
μα εγώ γεννήθηκα γυναίκα
λατρεύω το μυρμήγκι
το κλαδί
το βότσαλο
τον θεό μου τον πλάθω με τα χέρια μου
η πληγή του
είναι των σπλάχνων μου απόκτημα
το αίμα το φροντίζω
το κρύβω
το μεστώνω εντός μου»

Η Αννα Γρίβα με τους στίχους της μεστώνει εντός της και εντός της γραφής της τη Γυναίκα, ανακαλύπτοντας τη χαμένη θεά του κόσμου και τη σκοτεινή κυρά της ποίησης.