Στο Hotel Roma με τον Τσέζαρε Παβέζε

Βρέθηκα στο Τορίνο στα τέλη του Μάη με αφορμή το λογοτεχνικό φεστιβάλ της πόλης και το βιβλίο μου που παρουσιαζόταν εκεί. Είναι η τρίτη φορά που επισκέπτομαι την πόλη για παρόμοιους λόγους. Είναι η πρώτη φορά που βγαίνω από τη χώρα μου μετά από δύο χρόνια υγειονομικής κλεισούρας και εξαντλητικής καραντίνας. Είμαι μόνος. Γνωρίζω την πόλη. Τουλάχιστον τόσο ώστε να μη μου υποβάλλεται με την έκπληξη των πραγμάτων που αγνοείς και αποκαλύπτονται μπροστά σου.

Μένω στο Hotel Roma. Στο παλιό αυτό ξενοδοχείο δίπλα στον σταθμό των τρένων. Συνήθως προσπαθώ να αποφεύγω τα ξενοδοχεία. Εχουν κάτι το κλινικό στη φιλοξενία τους. Σε εξοικειώνουν με την αίσθηση του αποχωρισμού. Οχι με τη στιγμή του αποχωρισμού, αλλά με τη σταθερή παρουσία του ως βέβαιου ενδεχομένου μέσα σε όλες τις μέρες που προηγούνται. Είναι ταυτόχρονη απόσταση και οικειότητα. Τα ξενοδοχεία είναι μια σπουδή στην προσωρινότητα. Αλλά για αυτή την προσωρινότητα βρίσκομαι εδώ.

Είναι που το Hotel Roma δεν είναι ένα τυχαίο ξενοδοχείο. Είναι το ξενοδοχείο όπου στις 27 Αυγούστου του 1950 ο ποιητής και πεζογράφος Τσέζαρε Παβέζε αυτοκτόνησε. Απογοητευμένος από την ερωτική του σχέση με την Αμερικανίδα ηθοποιό Κονστάνς Ντόουλινγκ, ο Παβέζε έφυγε παίρνοντας μια μεγάλη δόση βαρβιτουρικών. Παρ’ όλα αυτά, η αυτοκτονία υπήρξε μια σκέψη που διαρκώς εμφανίζεται στα ημερολόγιά του, μια απόφαση που ωρίμαζε εκεί για χρόνια.

Η ποιητική συλλογή που εκδόθηκε μετά τον θάνατό του, το μυθικό «Ο θάνατος θα ’ρθει και θα ’χει τα μάτια σου», γράφτηκε τον Μάρτη και τον Απρίλη της ίδιας χρονιάς. Μήνες πριν από την τελική πράξη. Η συλλογή αυτή, καθώς και οι τελευταίες σημειώσεις στα ημερολόγιά του αποτελούν μια σταθερή και συστηματική καταγραφή της διαδικασίας του αποχωρισμού. Μια έμπρακτη παρότρυνση του ίδιου προς τον ίδιο. Μια διαδρομή μέχρι την τελική πράξη ως επιβεβαίωση των προθέσεων και εκ των υστέρων ερμηνεία των κειμένων.

Ο Παβέζε αυτοκτόνησε στο δωμάτιο 346. Εγώ μένω στο δωμάτιο 344. Οι πόρτες των δύο δωματίων βρίσκονται κολλητά δημιουργώντας γωνία. Αυτό έγινε τυχαία. Και το κατάλαβα τη δεύτερη μέρα της διαμονής μου ψάχνοντας πληροφορίες για την τελευταία διαμονή του συγγραφέα. Είναι άλλο να μένεις στο ξενοδοχείο όπου αυτοκτόνησε κάποιος ήρωάς σου κι άλλο να μένεις στο διπλανό δωμάτιο. Και μάλιστα από τύχη. Η διαμονή σου διαμορφώνεται από έναν σκοπό. Εναν σκοπό που δεν μπορείς να ερμηνεύσεις αφού δεν σου έχει αποκαλυφθεί ακόμη αλλά εσύ τον ψάχνεις. Ή -άμα θέλουμε να είμαστε ρεαλιστές- τον εφευρίσκεις.

Αλλά ποιος θέλει να είναι ρεαλιστής; Και ταυτόχρονα ποιος το αντέχει; Δημιουργούμε τους μύθους μας. Δημιουργούμε τις αφηγήσεις μας ώστε να εντάξουμε εκεί τον εαυτό μας. Φτιάχνουμε διαρκώς τον κόσμο που μας περιβάλλει μέσα από αυτά που κουβαλάμε μέσα μας. Τις εξιδανικεύσεις, την ιδεολογία, τη συνομιλία με τους παρόντες και τους απόντες. Στη σύντομη αυτή συγκατοίκηση σε δύο γειτονικά δωμάτια ξενοδοχείων, έστω για λίγες νύχτες, ο Παβέζε έγινε για μένα ο μεγάλος απών. Αυτός που θα επιβεβαιώνει διαρκώς την παρουσία του μέσα από το χνάρι που άφησε πίσω του, αυτός που θα ενσαρκώσει όλους τους απόντες αλλά και το ίδιο το νόημα της απουσίας που μας δίνει σχήμα. Είμαστε αυτοί που έφυγαν και αυτά που άφησαν πίσω. Οι ετεροχρονισμένες συναντήσεις μας σε ένα οικοδόμημα μονωμένο από χρόνο όπου κάθε τι μπορεί να υπάρξει ταυτόχρονα. Είμαστε ο Τσέζαρε Παβέζε και είμαστε η απουσία του.