Οταν μια εικόνα πέφτει, η όψη της παραμορφώνεται μέσα στην πτώση. Η επιφάνεια που δημιουργήθηκε με βασική προϋπόθεση τη σταθερότητά της, τώρα γίνεται καρέ στην κάθετη διαδρομή της. Η όψη της διαδέχεται την όψη της σε μια στιγμιαία κατακόρυφη ροή. Η όψη που γίνεται κίνηση εμπεριέχει όλη την αστάθεια που ο καλλιτέχνης φρόντισε να εξορίσει από τον πίνακα, όλη την κίνηση που εισάγει τη φθορά πάνω στην επιφάνεια.
Για να είναι αιώνιος ένας πίνακας οφείλει να είναι ακίνητος να μην εμπεριέχει ίχνος μετατόπισης στην επικράτειά του. Ενας πίνακας σε πτώση είναι ένας ετοιμοθάνατος πίνακας, ακόμα και αν η πτώση δεν προκάλεσε φθορές, ακόμα και αν συνέβη μακριά από το έκπληκτο βλέμμα και μέσα στη σιωπή. Η πτώση είναι παραβίαση της ίδιας της αρχικής πρόθεσης του πίνακα. Μια μετατόπιση προς το φθαρτό. Οχι πια του πίνακα. Αλλά της ίδιας της τέχνης ως συνθήκης εκτός της φθοράς.
Η πρώτη αντίδραση στη θέαση της πτώσης του πίνακα του Πικάσο «Γυναικείο πρόσωπο» είναι ένα αυθόρμητο γέλιο. Που ακολουθείται από ένα βαθύ αίσθημα ντροπής και μιζέριας, αποτροπιασμού και συνολικής απογοήτευσης. Το γέλιο αυτό είναι φυσικό αντανακλαστικό. Ακριβώς γιατί βρισκόμαστε μπροστά σε μία από της ελάχιστες περιπτώσεις που ο βασικός κανόνας του κωμικού, η αμφισύνδεση, μπορεί να λειτουργήσει με τόσο ξεκάθαρο τρόπο. Η αμφισύνδεση προκύπτει όταν έχουμε ένα αυτάρκες και συγκεκριμένο σύστημα με τη δική του εσωτερική λογική. Εδώ τον πίνακα του Πικάσο με όλες του τις συμπαραδηλώσεις, το καλλιτεχνικό μέγεθος, τη σπανιότητα και την αξία του πίνακα, τη συνειρμική επέκταση σε εποχές, μοτίβα και άλλους καλλιτέχνες.
Το γέλιο προκύπτει στην αμφισύνδεση όταν ένα τελείως διαφορετικό σύστημα λογικής, ένας τελείως διαφορετικός κόσμος, εισβάλει μέσα στο πρώτο σύστημα. Εδώ η ανικανότητα και η ανεπάρκεια της ελληνικής αστυνομίας, η μιζέρια του ελληνικού δημοσίου με τον γκισέ, τις πλαστικές σακούλες και τα χέρια του αστυνομικού (ή του ειδικού συμβούλου του υπουργού, μικρή η διαφορά) που σήκωσαν τον πίνακα μετά την πτώση σαν τελάρο με κρεμμύδια. Και με φυσικό περιτύλιγμα τους πομπώδεις διθυράμβους των αρμόδιων υπουργών για τις επιτυχίες της αστυνομίας και τον θρίαμβο του πολιτισμού. Δεν μπορεί να φανταστεί κανείς δυο κόσμους με μεγαλύτερη απόσταση ανάμεσά τους και ταυτόχρονα μια πιο απότομη και βίαιη εισβολή του ενός μέσα στον άλλο. Σε τέτοιο βαθμό που ακριβώς όσο αντανακλαστικό και βίαιο είναι το αρχικό γέλιο τόσο συντριπτικά είναι τα συναισθήματα που το ακολουθούν. Οταν λοιπόν η αισθητική του μπάτσου εισέβαλε στην αισθητική της τέχνης του Πικάσο, όλα όσα ακολούθησαν το γέλιο ήταν απολύτως συγκεκριμένα.
Δεν ήταν μόνο ένα ρεζιλίκι διεθνών διαστάσεων για τους όρους με τους οποίους στήθηκε η συνέντευξη Τύπου και αντιμετωπίστηκαν τα έργα τέχνης. Η βαρβαρότητα, η παντελής έλλειψη συγκεκριμένων μέτρων, η έμπρακτη απαξίωση των δύο πινάκων. Καταλήγει να είναι κάτι πιο βαθύ. Είναι ο ίδιος ο θρίαμβος της ασημαντότητας. Και η επιβολή της σε οτιδήποτε της αντιστέκεται.
Πόσο πληγωμένος μοιάζει ένας πίνακας όταν περιορίζεται από την κακομεταχείριση στις υλικές του διαστάσεις… Ενα κοινό αντικείμενο, έπιπλο σχεδόν, πεταμένο τυχαία, στοιβαγμένο ανάμεσα στον ιδρώτα και τον κλιματισμό, εξαφανισμένο στον διακοσμητικό του ρόλο σαν αφίσα, βιασμένο σε έναν κόσμο πρακτικής λήθης. Πόσο μικρός και πόσο εύθραυστος έμοιαζε ο πίνακας στα βιαστικά χέρια του υπαλλήλου. Και μαζί η ίδια η τέχνη, το σπάνιο και το ξεχωριστό. Η αμεριμνησία της χυδαιότητας, η καθημερινή συμπεριφορά με τις ασήμαντες, ευτελείς κινήσεις μπροστά στο εξαιρετικό και στο όμορφο. Το λειτουργικό ως μοναδικός οδοδείχτης σε έναν μονόδρομο πρακτικής εξαχρείωσης. Η απομάγευση ως υποχρεωτικός ορίζοντας της κάθε πτυχής της ζωής.
Και η συνειδητοποίηση πως είμαστε προετοιμασμένοι ψυχικά για μια τέτοια συντριβή. Μέσα απ' όσα γίνονται με τα αρχαία στο Μετρό Θεσσαλονίκης, μέσα από τα ντεφιλέ δίπλα στις αρχαιότητες, τα τσιμεντώματα στην Ακρόπολη. Και μαζί μέσα από την πλήρη απαξίωση του πολιτισμού και των ανθρώπων του τα τελευταία χρόνια, τη στοχοποίηση της νεολαίας, την ποινικοποίηση της επαφής.
Γιατί όταν μια κοινωνία πέφτει, η όψη της παραμορφώνεται μέσα στην πτώση. Τόσο που δεν αναγνωρίζει τελικά το πρόσωπό της στον καθρέφτη.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας