Αιώνιοι φοιτητές

Και φυσικά η υπουργός Νίκη Κεραμέως είπε ψέματα όταν δήλωσε πως οι αιώνιοι φοιτητές στοιχίζουν χρήματα στον Ελληνα φορολογούμενο. Οπως είναι γνωστό σε οποιονδήποτε έχει φοιτήσει σε ελληνικό Πανεπιστήμιο (σε αντίθεση με την υπουργό) οι φοιτητές αυτοί δεν έχουν δικαίωμα σε πάσο, σε επιδόματα, σε οποιαδήποτε παροχή προσφέρει το ελληνικό Πανεπιστήμιο.

Ολη η κουβέντα γύρω από τους αιώνιους φοιτητές είναι αποκλειστικά ιδεολογική. Καμουφλαρισμένη πίσω από πρακτικοφανείς δικαιολογίες (ψευδείς κατά κύριο λόγο) που θα κεντρίσουν τα συντηρητικά αντανακλαστικά ενός δεδομένου ακροατηρίου. Το θέμα αυτό δεν είναι δευτερεύον ακριβώς γιατί είναι ενδεικτικό για τη συνολική φυσιογνωμία του Πανεπιστημίου που η κυβέρνηση προσπαθεί να διαμορφώσει.

Ας αρχίσουμε από το αυτονόητο. Από το γεγονός δηλαδή πως μια μεγάλη πλειονότητα φοιτητών αργεί να τελειώσει τις σπουδές επειδή παράλληλα πρέπει να δουλεύει. Αυτή είναι και η κατηγορία που πλήττεται άμεσα και απόλυτα από το μέτρο αυτό. Οι άνθρωποι που θα γίνουν χίλια κομμάτια ώστε να καταφέρουν τελικά παρά τις όποιες δυσκολίες να σπουδάσουν. Είναι άνθρωποι που υπό άλλες συνθήκες δεν θα κατάφερναν να σπουδάσουν και προφανώς η κατάργηση των αιώνιων φοιτητών θα λειτουργούσε ακόμα και αποτρεπτικά στο να το προσπαθήσουν.

Ουσιαστικά εδώ βρισκόμαστε απέναντι σε ταξική μεροληψία, στη μεταμόρφωση της Παιδείας σε αγαθό για τους λίγους, για αυτούς που έχουν την ευχέρεια να σπουδάσουν απερίσπαστοι χωρίς οικονομικές σκοτούρες. Μια πτυχή σε πλήρη άλλωστε αρμονία με άλλες κινήσεις της κυβέρνησης, όπως η αποτρόπαιη εξίσωση πτυχίων των ιδιωτικών κολεγίων και των Πανεπιστημίων, όσο και η συνολικότερη καταβαράθρωση του δημόσιου χαρακτήρα της Παιδείας.

Το θέμα όμως έχει μεγαλύτερο βάθος. Και αυτό γιατί ταυτίζει το σύνολο της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης με την εντατικοποίηση. Και πιο συγκεκριμένα το σύνολο της διδασκαλίας με τις εξετάσεις. Τις εξετάσεις αυτές που θα σου επιτρέψουν να τελειώσεις εντός του συγκεκριμένου χρονικού πλαισίου τις σπουδές. Με τον τρόπο αυτό δεν αλλάζει απλώς ο ρυθμός του φοιτητή στη διαδικασία της γνώσης. Αλλάζει η ίδια η ουσία της γνώσης. Μετατρέπεται σε πληροφορία προς εύκολη εξαργύρωση.

Με τον ίδιο τρόπο που το σύνολο της σχολικής γνώσης ταυτίζεται ουσιαστικά με τις πανελλαδικές. Ο φοιτητής παύει να μαθαίνει. Στην πραγματικότητα απλώς αναπτύσσει εξεταστικές δεξιότητες. Πειθαρχημένος και πειθήνιος αντιμετωπίζει το αντικείμενό του ως εργαλείο εκτέλεσης μιας δεδομένης και απότομης διαδικασίας που θα του εξασφαλίσει την έγκαιρη έξοδό του από το ίδρυμα.

Χωρίς να του δίνει τον χρόνο (τον χρόνο αυτόν που ο καθένας βιώνει με τον δικό του τρόπο) να κατανοήσει σε βάθος το αντικείμενο, να το εξερευνήσει και να το κατακτήσει επί της ουσίας. Βρισκόμαστε λοιπόν μπροστά σε μια διαδικασία αλλοτρίωσης του φοιτητή από το γνωστικό του πεδίο. Τον πλήρη θρίαμβο της λειτουργικότητας επί της γνώσης.

Τα ελληνικά Πανεπιστήμια έχουν προβλήματα. Οι αιώνιοι φοιτητές όμως δεν είναι ένα από αυτά. Η υποχρηματοδότηση, η έλλειψη προσωπικού, τα επί πληρωμή μεταπτυχιακά είναι μερικά από τα προβλήματα αυτά. Προβλήματα που μπορούν να λυθούν άμεσα από το υπουργείο. Αντίθετα το ανοιχτό χρονικό πλαίσιο των σπουδών (ακόμα και περιορισμένος πια) ανοίγει την εκπαιδευτική διαδικασία και επιτρέπει στον φοιτητή μια σφαιρικότερη αντίληψη της γνώσης, της κοινωνίας και τελικά της ίδιας της ζωής του.

Το ανοιχτό πλαίσιο εντάσσει στην πραγματικότητα στην εκπαιδευτική διαδικασία μια σειρά στοιχείων. Την προσωπική έρευνα, την εμβάθυνση στο αντικείμενο, τη σφαιρικότερη αντίληψη, την επί της ουσίας ανταλλαγή με τους συμφοιτητές. Και ταυτόχρονα την κοινωνικοποίηση, τη γνώση του κόσμου (μέσα από προγράμματα όπως το Erasmus και οι ανταλλαγές φοιτητών), το εμπειρικό βίωμα της ίδιας της γνώσης.

Και ακόμα περισσότερο (και εδώ προβλέπω η ηγεσία του υπουργείου να βγάζει μπιμπίκια) την απόλαυση του εαυτού από τη μεριά του φοιτητή, τον ελεύθερο χρόνο, την πολιτικοποίηση, την αμφισβήτηση των όρων της γνώσης μέσα από μια γόνιμη διαδικασία, το δικαίωμα στο λάθος και στην αλλαγή αποφάσεων. Ολα τα στοιχεία αυτά που είναι απαραίτητα για έναν σύγχρονο άνθρωπο και για έναν ελεύθερο πολίτη.

Και εδώ ακριβώς συναντούμε τον πυρήνα της αντίθεσης. Το Πανεπιστήμιο αποτελεί μέχρι στιγμής μια παρένθεση ελευθερίας και δημιουργίας ανάμεσα στο σχολικό κάτεργο και την εργασιακή έρημο.

Η κυβέρνηση έχει στόχο ακριβώς την κατάργηση αυτής της τόσο ζωτικής παύσης. Δημιουργώντας έτσι μια γραμμή παραγωγής από το σχολείο κατευθείαν στην εργασία, η οποία θα κατασκευάζει πειθήνιους και υποταγμένους αποφοίτους, χωρίς ουσιαστική γνώση, χωρίς φαντασία, χωρίς αντανακλαστικά πολίτη. Μια κοινωνία σε καραντίνα από τον εαυτό της.