Cyberpunk

Η απόσταση της πραγματικότητάς μας από την ίδια ακριβώς πραγματικότητα έναν χρόνο πριν μοιάζει τόσο μεγάλη ώστε να μην μπορεί να χωρέσει σε ένα υποθετικό ενδεχόμενο που κατασκεύασε το (κάποτε) παρόν μας.

Οι αλλαγές που έχουν επιβληθεί και πιο συγκεκριμένα οι αλλαγές σε όλα τα επίπεδα και σε όλες τις λεπτομέρειες θυμίζουν την εξαρχής δόμηση ενός κόσμου. Με νέους τρόπους, νέους κώδικες και νέα όρια. Αυτό που ζούμε δεν είναι ένα ενδεχόμενο, είναι ένα ολόκληρο λογοτεχνικό είδος.

Οι μέρες της πανδημίας όρισαν σε παγκόσμιο επίπεδο ένα σύνολο τάσεων που μεταμορφώνουν τις ζωές μας μέσα από τη διαχείριση των κυβερνήσεων και μια ακόμη κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Τη μοναξιά και την απομόνωση ως κοινωνική αρετή και πολιτική υπευθυνότητα. Τον φόβο ως μόνο νόμιμο κοινωνικό αντανακλαστικό. Την τεχνολογία ως απόλυτο και υποχρεωτικό ρυθμιστή σχεδόν του συνόλου των ανθρώπινων δραστηριοτήτων.

Ταυτόχρονα, οι πληθυσμοί εξαθλιώνονται. Στοιβαγμένοι σε απρόσωπες μεγαλουπόλεις, όπου ακόμα και ο ελάχιστος δημόσιος χώρος χάθηκε μέσα από την επικινδυνότητα της χρήσης του. Με την ανεργία που θα συνεχίσει να γιγαντώνεται ως τον απόλυτο ρυθμιστή της εργασίας, των μισθών και των δικαιωμάτων. Οσο για τη διακυβέρνηση, αυτή μπορεί να περιοριστεί στα ελάχιστα.

Και όταν λέμε ελάχιστα εννοούμε τον -τόσο επιτυχημένο στην εγχώρια ερωτική του συνεύρεση- συνδυασμό προπαγάνδας και αστυνόμευσης. (Το εξοπλιστικό πρόγραμμα της Ελληνικής Αστυνομίας ύψους 31 εκατομμυρίων ευρώ, που μόλις παρουσίασε η κυβέρνηση, δεν είναι τίποτα άλλο από τη συνέχεια της λίστας Πέτσα με άλλα μέσα. Είναι ο περιορισμός των ελευθεριών των πολιτών όμοια με τον περιορισμό της ενημέρωσης των πολιτών.)

Αυτός ο συνδυασμός τεχνολογίας και περιορισμού είναι το δικό μας cyberpunk. Ο περιορισμός ως τεχνολογικό επίτευγμα. Ο εκμοντερνισμένος συντηρητισμός ως πρόοδος. Ως μόνη αποδεκτή και νόμιμη πρόοδος. Η επιστήμη της καταστολής ως τέχνη του ανθρώπου.

Το βίωμά μας είναι ένα υποείδος ενός δυστοπικού φουτουρισμού. Χωρίς τίποτα το φανταχτερό, χωρίς καμία αρετή του αρνητικού. Το υποείδος του cyberpunk κατέκλυσε τις δεκαετίες του ’80 και του ’90. Αφηγήθηκε τον εαυτό του σε κόμιξ, μυθιστορήματα επιστημονική φαντασίας, ταινίες και ηλεκτρονικά παιχνίδια. Αμορφα πλήθη των μεγαλουπόλεων, φώτα νέον και μεγάλες διαφημίσεις στους δρόμους κάτω από τον επίμονο ήχο του συνθεσάιζερ.

Το cyberpunk περιέγραψε τον μελλοντικό κόσμο ως έναν συνδυασμό low life και high tech. Εξαθλιωμένων ανθρώπων (οικονομικά ή ηθικά) και υψηλής τεχνολογίας. Συνδύασε έναν μελλοντολογικό εξωτισμό φανταχτερών πόλεων και κόσμων με μια απόλυτη πνευματική και ηθική καθίζηση αξιών.

Αστυνόμευση, μοναξιά, κυβερνήσεις τεχνοκρατών. Απόλυτη κυριαρχία πολυεθνικών εταιρειών επί της σφαίρας του πολιτικού. Μια διαρκώς εξελισσόμενη τεχνολογία που δεν έχει τίποτα να προσφέρει στον άνθρωπο πέρα από τεχνικές επιβολής και διακυβέρνησης.

Η διαφθορά ως κοινωνικός ιστός, ο ανδρισμός ως όρος επιβίωσης. Οι γυναίκες, οι άνθρωποι διαφορετικού χρώματος και οι τοξικοεξαρτημένοι ως άμορφη μάζα του περιθωρίου (κάπως σαν την Αθήνα του 2020 με πιο έντονο φωτισμό δηλαδή).

Η βασική διαφορά των τοπίων του cyberpunk από τη δική μας πραγματικότητα, όπως πάει να διαμορφωθεί, είναι ότι οι κοινωνίες μας και οι όροι με τους οποίους δομείται το γίγνεσθαι δεν έχει τίποτα από τη φανταχτερή εξωστρέφεια των αφηγήσεων αυτών.

Οι αλλαγές είναι μικρές (κι όμως τεράστιες) μετατοπίσεις και δεν έχουν τίποτα το τρομακτικό μέσα στην οικιακή τους συμπεριφορά. Για παράδειγμα οι γιγάντιες διαφημίσεις σε ύψος κτιρίων που περιέγραφαν τα μυθιστορήματα και οι ταινίες των 80s εδώ έχουν το μέγεθος της παλάμης του χεριού μας.

Μια διαρκής υπενθύμιση που διακόπτει επίμονα και επαναληπτικά την κάθε δραστηριότητά σου, αφού η δραστηριότητά σου έχει μεταφερθεί εξ ολοκλήρου πίσω από την οθόνη. Η διαφορά της δική μας δυστοπίας είναι πως είναι πραγματική. Δεν έχει μέσα της κανένα μυθικό στοιχείο, κανένα φανταχτερό πλάνο, καμία η ηρωική μορφή που θα ολοκληρώσει έναν κύκλο ώστε να επαναφέρει την ισορροπία.

Η δυστοπία μας μοιάζει βαρετή ώστε να μη φανερώνει ποτέ το πόσο τρομακτική είναι.