Η πανδημία είναι η μεγάλη σιωπή. Οσο και αν φωνασκούν οι εφημερίδες, όσο δυνατά και αν μιλούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Είναι η σιωπή του τυχαίου και του ξαφνικού, η σιωπή του συνηθισμένου και του εμπεδωμένου, η σιωπή της ίδιας της ζωής.
Η σιωπή που αντικαθιστά φυσικές παρουσίες, διαδρομές και εξόδους, αγαπημένα πρόσωπα, αγαπημένες συνήθειες. Μια σιωπή που έρχεται να συναντήσει μια άλλη σιωπή από καιρό εμπεδωμένη. Τη σιωπή των αφηγήσεων.
Και δεν μιλώ εδώ για τις μεγάλες αφηγήσεις. Μιλώ για το σύνολο. Για τον τρόπο που κάποιος φαντάζεται τον εαυτό του, τον κόσμο και τον εαυτό του μέσα στον κόσμο αυτό. Ακόμα και αν ξεκινήσεις από τις πολιτικές αφηγήσεις βλέπεις τη σιωπή να απλώνεται ως μοναδική απάντηση. Η καθημερινότητα, η φτηνή διασκέδαση, η συλλογική φαντασία.
Ολες οι εκτάσεις της προοπτικής μοιάζουν βουβές. Καμία ιστορία δεν θα αντιστοιχήσει στο παράδειγμά μας. Δεν υπάρχουν ιστορίες εντός των οποίων να συναντιόμαστε.
Αυτό που ίσως μένει είναι μια ξεθυμασμένη νοσταλγία. Ή, ακόμα καλύτερα, κάποιες διαφορετικές εκδοχές της. Διαφορετικές εποχές και «θέλω» βγαλμένα από άλλους ορίζοντες. Τα 80s, τα 90s, αυτοί οι μη χρόνοι που όλο και ωραιοποιούνται, όλο και στρογγυλεύουν εντός της επίκλησης και της αγκύλωσης.
Χαμένες αθωότητες εποχών που καταλήξαμε να τις αντιμετωπίζουμε σχεδόν σαν ηλικίες. Αγουρες ηλικίες, ακριβώς γιατί τότε πιστεύαμε πως εκεί υπήρχε προοπτική. Ξεχνώντας επιλεκτικά γεγονότα και καταστάσεις, διατηρώντας μόνο μια αίσθηση η οποία στην κάθε επανάληψή της γίνεται όλο και πιο ψεύτικη.
Οταν το κενό της αφήγησης συναντά τον υπερθετικό της νοσταλγίας φτάνουμε στο επικό παρελθόν. Εναν χρόνο που ποτέ δεν καταγράφηκε, μια αόριστη και ταυτόχρονα απολύτως βέβαιη για τον εαυτό της θέαση που ταυτίζει το παρελθόν με το επίτευγμα και κατ' επέκταση τον φορέα της θέασης με το μεγαλείο. Είναι μια μη χρονολογημένη ηλικία, κάπου ανάμεσα στην ιαχή και το παραμύθι.
Οταν όλες οι άλλες αφηγήσεις ψοφάνε, στη θέση τους φυτρώνει ο εθνικισμός. Τον είδαμε να αφηγείται στις εξαλλοσύνες του Μακεδονικού, τον είδαμε να γίνεται έμπρακτη αφήγηση στα σύνορα και να κυνηγά ταλαιπωρημένους ανθρώπους επαναλαμβάνοντας τις προβολές του κάλπικού του παρελθόντος. Θα τον ξαναδούμε να παραμιλά όσο οι σχέσεις με την Τουρκία θα ακροβατούν. Κι όμως, ο εθνικισμός δεν καλύπτει το κενό. Είναι το κενό. Ειπωμένο ως καθήκον και ως όνειρο. Μια τυμβωρυχία χωρίς παρελθόν, μόνο με πτώματα. Και η αφήγηση συνεχίζει να εκλείπει.
Τίποτα εδώ δεν μυθολογεί. Καμία καθημερινότητα δεν καταφέρνει να συναντήσει τα σημεία αυτά που θα συγκροτήσουν κάτι μεγαλύτερο, πόσο μάλλον κάτι συλλογικό. Δεν υπάρχουν εδώ ενσαρκώσεις, δεν υπάρχουν εδώ προτυπώσεις, μόνο κούφιες αρλούμπες ανθρώπων εκτός πραγματικότητας. Αριστείες, πετυχημένες διαχειρίσεις και παστωμένα γενέθλια 200 ετών. Δεν υπάρχουν καν αξιοπρεπείς λαϊκές αφηγήσεις, ποπ προτάσεις παραμυθίας που να σε κάνουν να ξεχνάς.
Μόνο ακατέργαστες κατασκευές-μιμήσεις, με κακοφτιαγμένους διαλόγους και αυστηρά σιδερωμένα κουστούμια βεστιαρίων. Ως κοινός ορίζοντας, κοινή παραδοχή ή έστω κοινό ψέμα η συλλογική αφήγηση απουσιάζει. Και η έκλειψη του συλλογικού φέρνει και τον μαρασμό της μονάδας.
Υπάρχει μια βασική αρχή στις αφηγήσεις. Αυτές που αφορούν το θέατρο, τον κινηματογράφο, ακόμα και τις τηλεοπτικές σειρές. Βασική προϋπόθεση ώστε να οικοδομήσεις την οποιαδήποτε πλοκή είναι η επιθυμία του ήρωα. Από εκεί αρχίζουν να οικοδομούνται όλα. Η πλοκή, οι χαρακτήρες, οι διάλογοι.
Στην πραγματικότητα αυτό που βλέπουμε σε όλα αυτά τα είδη δεν είναι τύποι και χαρακτήρες αλλά ενσαρκωμένες επιθυμίες (ο ορισμός πηγαίνει πίσω μέχρι την «Ποιητική» του Αριστοτέλη). Η επιθυμία είναι αυτή που οικοδομεί την αφήγηση. Και αυτή η συλλογική επιθυμία μοιάζει να έχει σιωπήσει τα τελευταία χρόνια με τον πιο εκκωφαντικό τρόπο.
Και έτσι σιωπηλοί μπήκαμε μέσα στην παρένθεση της πανδημίας, στη μεγάλη ηχομονωμένη φούσκα περιμένοντας. Αν κάτι πρέπει να μας διδάξει όλη αυτή η ησυχία, είναι να μάθουμε εξαρχής να θέλουμε. Και να προσπαθήσουμε να θέλουμε συλλογικά. Γιατί η φούσκα δεν είναι πια μια στιγμή παύσης. Είναι ο ίδιος ο ορίζοντας των νεκρών μας αφηγήσεων.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας