Τα φαναράκια της Τήνου

Ενα εντυπωσιακό πολύχρωμο ποτάμι από εκατοντάδες Τηνίους αλλά και επισκέπτες θα κατακλύσει την Τήνο, το βράδυ της 30ής Ιανουαρίου, συμμετέχοντας στο έθιμο που είναι γνωστό ως «Φαναράκια».

Σαν να παίρνουν μέρος σε μια ροκ γιορτή, κρατώντας κοντάρια από τα οποία κρέμονται πολύχρωμα φαναράκια, άνθρωποι όλων των ηλικιών γιορτάζουν την επέτειο ανεύρεσης της εικόνας της Παναγίας, συμβάν που, σύμφωνα με την παράδοση, έλαβε χώρα το 1823.

Είναι μια μεγάλη γιορτή, ένα πανηγύρι στην καρδιά του χειμώνα που το αναμένει όλο το νησί. Οι ντόπιοι εξάλλου συνηθίζουν να το χαρακτηρίζουν ως το δικό τους, το «ντηνιακό», πανηγύρι, καθώς ο χειμώνας κρατάει μακριά το ευρύ κοινό. Σε κάθε περίπτωση, η συμμετοχή σε αυτή την εκδήλωση είναι μια ιδανική ευκαιρία για κάποιον να γνωρίσει μια άλλη, αυθεντική Τήνο, ενώ μπορεί να συνδυαστεί με την εξερεύνηση της πολύ ενδιαφέρουσας, άγνωστης στους περισσότερους, ενδοχώρας του νησιού.

Η προετοιμασία

Η προσμονή αυτής της γιορτής είναι μεγάλη και οι κάτοικοι ξεκινάνε τις προετοιμασίες μέρες πριν, με τους πιο πιστούς στην παράδοση να κατασκευάζουν τα φαναράκια μόνοι τους. Σε αντίθεση με τα υπόλοιπα, που είναι του εμπορίου, αυτά δεν μοιάζουν μεταξύ τους και η κάθε οικογένεια έχει το δικό της χαρακτηριστικό μοτίβο που το κοσμεί.

Η θρυλική «Ελλη», το σύμβολο της εκκλησίας της Παναγίας, αλλά και άλλα σύμβολα που συνδέονται με την ιστορία του νησιού, στολίζουν τις παραδοσιακές αυτές δημιουργίες, οι οποίες με την κατάλληλη συντήρηση φυλάσσονται και χρησιμοποιούνται για αρκετά χρόνια.

Δεν είναι λίγοι οι Τήνιοι που έχουν το δικό τους φαναράκι αρκετές δεκαετίες και για τον καθένα φέρνει ξεχωριστές θύμησες. Μάλιστα, κάποια περνάνε από γενιά σε γενιά.

Αξίζει να σημειωθεί ότι παλαιότερα, η κατασκευή τους αποτελούσε βασικό μέσο ανάπτυξης ευγενούς άμιλλας ανάμεσα στους μαθητές και δεν ήταν λίγοι αυτοί που είχαν διακριθεί στην κατασκευή τους. Σήμερα, αν και αυτό το έθιμο ατονήσει μεταξύ των μαθητών, κάποιοι συνεχίζουν να προετοιμάζουν τα δικά τους φαναράκια.

Μπλε, πράσινα, κόκκινα, πορτοκαλί, τα χρώματα είναι το βασικό χαρακτηριστικό τους. Για να μη σβήνει η φλόγα, τα καλύπτουν με πολύχρωμες διαφανείς μεμβράνες και κατά την περιφορά τα κρατάνε ψηλά με τη βοήθεια ενός λεπτού κονταριού, σχηματίζοντας ένα φωτεινό και ιδιαίτερα εντυπωσιακό ποτάμι στα στενά δρομάκια της Χώρας.

Η λαμπαδηδρομία

Κοντά στη δύση του ηλίου είναι σχεδόν όλα έτοιμα για την έναρξη της ιδιαίτερης λαμπαδηδρομίας που πραγματοποιείται με την ταυτόχρονη λιτάνευση της εικόνας στα στενά της Χώρας. Ξεκινώντας από το προαύλιο του ναού και ακολουθώντας μια όμορφη διαδρομή, με τη συνοδεία της φιλαρμονικής, η πομπή περνάει από το λιμάνι όπου γίνεται μια στάση και στη συνέχεια καταλήγει στην Παναγία.

Οι μαθητές των σχολείων του νησιού βρίσκονται στην αρχή της πομπής. Κατά τη διάρκεια της περιφοράς και ειδικά όταν φτάνει στο λιμάνι, ο ουρανός της Τήνου φωτίζεται από τα βεγγαλικά που εκτοξεύονται συνήθως από τα αγκυροβολημένα πλοία.

Οι ύμνοι

Οι ύμνοι που ψάλλονται από όσους συμμετέχουν στην ιδιότυπη αυτή λαμπαδηδρομία ξεπερνούν τον θρησκευτικό τους χαρακτήρα και την έτσι κι αλλιώς αδιαμφισβήτητη σύνδεσή τους με την εύρεση της εικόνας, καθώς αποτελούν σφραγίδα της ζωής των Τηνίων.

Εξάλλου, το έθιμο με τα φαναράκια αποτελεί ένα από τα ελάχιστα δρώμενα στη χώρα μας που δεν έχει υποστεί τη φολκλορική απαξίωση και ενέχει έντονη δημιουργικότητα εκ μέρους των συμμετεχόντων. Βασική παράμετρος αυτής της μοναδικότητας του εθίμου είναι και το γεγονός ότι πραγματοποιείται στην καρδιά του χειμώνα, γεγονός που κρατάει το έθιμο μακριά από τη μαζικοποίηση.