Ηθική και πολιτική

Αποσπάσαμε αυτές τις μέρες μια μικρή φράση από ένα πολύ σημαντικό κείμενο ενός σημαντικού πανεπιστημιακού δάσκαλου, που θίγει ένα σημαν­τικότατο κατά τη γνώμη μας θέμα. Την ηθική της πολιτικής. Εκφράζει την ηθική ουσιαστικά του καπιταλισμού. Λέει ο πολύς Ανταμς: «Το κέρδος πρέπει να είναι το μοναδικό κριτήριο δράσης». Την εκφράζουν και οι οχτώ ωμές λέξεις ενός, πάλαι ποτέ, Ελληνα κροίσου: «Μπίζνες και ηθική δεν πάνε μαζί, ρε φίλε...».

Kι αυτή την έλλειψη ηθικής τη συναντάμε κάθε μέρα σε όλους τους τομείς της ζωής μας, από τα ανώτατα, ανεξέλεγκτα κλιμάκια μέχρι και τις μικρές, παραδοσιακές ή νεότευκτες, κοινωνίες. Με κίνδυνο πολύ σύντομα το ηθικό άτομο να θεωρείται ηλίθιο από κούνια. Και αυτή η έλλειψη ηθικής χαρακτηρίζει φυσικά κι αυτούς που προβάλλουν κάθε ανήθικο και εξαφανίζουν κάθε ηθικό στοιχείο.

Το ότι έχουμε πλανητάρχη έναν άνθρωπο χωρίς καμιά, μα καμιά ηθική αρχή δεν είναι μια αποκρουστικά ανήθικη εικόνα του κόσμου μας; Και αυτά τα παντοδύναμα κυκλώματα που τον κατασκεύασαν ή τα εκατομμύρια που τον ψηφίζουν ή τον ανέχονται δεν είναι εξίσου αποκρουστικά όντα;

Και προσθέτουμε εμείς. Οι σοσιαλδημοκρατικές κυβερνήσεις που συνυπογρά­φουν όλες αυτές τις ανήθικες αποφάσεις των πλανηταρχών δεν είναι εξίσου ανήθικες κυβερνήσεις; Τι καινούργιο και τι παλιό θα μας φέρουν οι πρόσφατες γερμανικές εκλογές; Οι νέες γενιές πώς βλέπουν την εφιαλτική άνοδο του ναζισμού;

Η απάντηση έρχεται ολοκληρωμένη από τον ανήσυχο φοιτητή, τον φίλο μας Αγγελο. «Πολλοί έχουν δει την άνοδο του νεοφασισμού σε όλη την Ευρώπη και αναρωτιούνται: Πώς μπορεί να συμβαίνει αυτό; Δεν έχουμε ηθική στη δημοκρατία μας;» Η ψυχρή αλήθεια του θέματος όμως είναι ότι, ναι, οι καπιταλιστικές «δημοκρατίες» δεν έχουν ηθική.

Αναρωτιούνται πώς το νεοναζιστικό AfD κερδίζει τόση δύναμη στη Γερμανία, ενώ αγνοούν την ιστορία της δυτικής συνεργασίας με τους ναζί. Ο Adolf Heusinger, αρχηγός του επιτελείου του Χίτλερ, έγινε πρόεδρος του ΝΑΤΟ. Ο Βάλτερ Χάλσταϊν, ανθυπολοχαγός στον στρατό του Χίτλερ, έγινε επικεφαλής της Επιτροπής της Ε.Ε. Ο Kurt Waldheim, ένας ναζί που δολοφόνησε αθώους στην Ελλάδα και τη Γιουγκοσλαβία, έγινε γενικός γραμματέας του ΟΗΕ και αργότερα πρόεδρος της Αυστρίας.

Πώς να πιστέψουμε ότι αυτοί είναι «δημοκρατικοί θεσμοί» που θα αγωνιστούν κατά του νεοφασισμού, όταν οι ίδιοι ιδρύθηκαν από τους ίδιους φασίστες; Ετσι, ενώ οι Σοβιετικοί έστηναν λαϊκά δικαστήρια σε όλη την ανατολική Ευρώπη για να δικάσουν ναζί και συνεργάτες, η Δύση τούς τοποθετούσε στην κεφαλή των νεοαποκτηθέντων «δημοκρατικών» θεσμών της και τους έδινε καταφύγιο στις ΗΠΑ μέσω της Επιχείρησης Paperclip.

Για ποια «ηθική» μιλάμε λοιπόν; Αυτό το οικονομικό σύστημα δεν θα σταματήσει μπροστά σε τίποτα στην επιδίωξη της ασταμάτητης ανάπτυξης και των κερδών, ακόμη και αν αυτό σημαίνει νοθεία στις εκλογές, πραξικοπήματα, εισβολές ή πολέμους σε όλο τον κόσμο για τα κέρδη των βαρόνων του πετρελαίου και των κατασκευαστών όπλων.

Δεν διστάζουν να χρηματοδοτήσουν τη γενοκτονία στη Γάζα σήμερα ή στην Ινδονησία τη δεκαετία του ‘60. Δεν τους πειράζει να χρηματοδοτούν δεξιά τάγματα θανάτου στη Νικαράγουα ή πραξικοπήματα στη Γουατεμάλα. Δεν έχουν κανέναν ηθικό δισταγμό να χρηματοδοτούν τρομοκράτες σε όλο τον κόσμο, αρκεί μονάχα να στηρίζουν τα κέρδη τους.

Και όπως μας λέει ο σπουδαίος συγγραφέας Michael Parenti: «Το πρόβλημα με τον καπιταλισμό είναι ότι επιβραβεύει με τον καλύτερο τρόπο το χειρότερο κομμάτι μας: τις αδίστακτες, ανταγωνιστικές, δολοπλόκες, καιροσκοπικές, κερδοσκοπικές ορμές, δίνοντας μικρή ανταμοιβή και συχνά μεγάλη τιμωρία στην ειλικρίνεια, τη συμπόνια, το ευ αγωνίζεσθαι, πολλές μορφές σκληρής δουλειάς, την αγάπη για τη δικαιοσύνη και το ενδιαφέρον για όσους έχουν ανάγκη».

Ας δούμε τώρα κι εμείς αυτή την έλλειψη ηθικής σε πιο απλά, καθημερινά, συνηθισμένα πια, γεγονότα. Γεγονότα που τα ζούμε κάθε στιγμή και τα ξεπερνάμε με αυτή την κλασική φράση: «Δε βαριέσαι... Ετσι είναι ο κόσμος...».

Γιατί ψάχνουμε να βρούμε ποιος φταίει για τα μεταλλαγμένα προϊόντα, τη ρύπανση του περιβάλλοντος, τις τρελές αγελάδες, τις διοξίνες από κοτόπουλα, τις επικίνδυνες ιχθυοκαλλιέργειες κ.λπ. κ.λπ.; Μα δεν βλέπουμε ξεκάθαρα τις ανήθικες κυβερνήσεις των ισχυρών χωρών που καλύπτουν τους ανήθικους παραγωγούς-στυλοβάτες της ανήθικης οικονομίας τους; Και δεν βλέπουμε και τις εξίσου ανήθικες κυβερνήσεις των μικρών χωρών που, εξαρτημένες απόλυτα, καλύπτουν όλο αυτό το ανήθικο κύκλωμα των ισχυρών δυνάμεων;

Διότι είμαστε και εμείς συνένοχοι. Διότι έχουμε αποδεχτεί σιωπηρά την έλλειψη ηθικής των «δημιουργών» τους. Την έλλειψη ηθικής αυτών που προβάλλουν αυτή τη θεωρία της αγοράς. Των χορηγών που πληρώνουν. Των ΜΜΕ που την επι­βάλλουν. Και των «δοτών» επιτροπών που τη βραβεύουν...