«Ο κόσμος των σκιών είναι ο κόσμος μου»

«Είναι ένας σύγχρονος Δον Κιχώτης, που δεν χάνει όμως τίποτα από το πρωτότυπο έργο», δηλώνει στις «Νησίδες» ο σκηνοθέτης Ηλίας Καρελλάς για την καινούργια παράσταση που υπογράφει και ανεβαίνει στο θέατρο «Κάππα».

Αφοσιωμένος στο παιδικό θέατρο και στο θέατρο σκιών εδώ και 26 χρόνια, πολυπράγμων καλλιτέχνης και σκιοπαίκτης, έχει κερδίσει την αγάπη και την αναγνώριση του κοινού για τις παραστάσεις του, που διαπνέονται από ανανεωτικά στοιχεία και στοχεύουν να καλλιεργήσουν τη φαντασία των παιδιών και να τα εξοικειώσουν με όλες τις μορφές τέχνης.

Ο «Δον Κιχώτης», το κλασικό έργο του Μιγκέλ ντε Θερβάντες Σααβέδρα που έχει διαβαστεί από εκατομμύρια αναγνώστες σε όλο τον κόσμο, έχει εμπνεύσει καλλιτέχνες και κοινούς θνητούς ανά τους αιώνες, αναβιώνει στη σκηνή με τον τρόπο που ο Ηλίας Καρελλάς γνωρίζει καλά. Ο κλασικός ήρωας της παγκόσμιας λογοτεχνίας συναρπάζει με τις επικές του περιπέτειες μικρούς και μεγάλους, στις παραστάσεις που είναι sold out. Παρουσιάζεται σε διασκευή του Μάικ Κένι, σε μετάφραση της Χαράς Γιαννακοπούλου και τελεί υπό την αιγίδα του Ινστιτούτου Θερβάντες.

Παράλληλα ανεβαίνει για δεύτερη χρονιά στο Μέγαρο Μουσικής η πρωτότυπη παράσταση-εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Σκιές στο πεντάγραμμο – Ο Καραγκιόζης και ο θρίαμβος της μουσικής» που ενθουσίασε πέρυσι. Και πώς θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά αφού πυξίδα στο ταξίδι του Καραγκιόζη είναι η μουσική. Ολα τα είδη, από Μπετόβεν, Στράους και μπαρόκ μέχρι άριες, ρεμπέτικα και αμανέδες.

Λάτρης του Καραγκιόζη, του λαϊκού θεάτρου σκιών, από τότε που θυμάται τον εαυτό του, ο Ηλίας Καρελλάς μαθήτευσε πλάι σε μεγάλους δασκάλους και έβαλε προσωπικό στοίχημα να ανανεώσει το είδος στον 21ο αιώνα. Παράλληλα ανεβαίνει για την εορταστική περίοδο στο Μέγαρο Μουσικής -από τις 20 Δεκεμβρίου έως τις 5 Ιανουαρίου- η εορταστική παράσταση «Τα Χριστούγεννα του Καραγκιόζη στην Αίγυπτο». Επειτα από όλα αυτά έχουμε κάθε λόγο να μιλήσουμε με τον δημιουργό που έδωσε νέα ταυτότητα στο παιδικό θέατρο και νέα ζωή στον Καραγκιόζη.

● Ποια ήταν η μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετωπίσατε για να μεταφέρετε στη σκηνή το αριστούργημα του Θερβάντες;

Ηθελα καιρό να κάνω έναν Δον Κιχώτη. Συνήθως καταπιάνομαι με λιγότερο «γνωστά» έργα. Το αριστούργημα του Θερβάντες ήταν μια πρόκληση τόσο για το ίδιο το έργο όσο και για τα άπειρα ανεβάσματά του στη σκηνή. Αυτό που ήθελα ξεκινώντας να δουλεύω με τους συνεργάτες μου ήταν το τεράστιο αυτό κείμενο, τόσο σε νοήματα όσο και σε έκταση, να μπορέσει να είναι «καθαρό» για παιδιά πάνω στη σκηνή, με αρχή, μέση και τέλος. Προσπάθησα να μπω στη θέση του παιδιού και να δω το έργο μέσα από αυτό το πρίσμα.

Μου αρέσει να αφήνω στην άκρη τις γνώσεις και την πείρα φτιάχνοντας μια παράσταση. Είναι σαν να γίνομαι παιδί. Πιστεύω πάντα ότι το θέατρο ξεκλειδώνει τη φαντασία και στοχεύει την ψυχή του θεατή και μέσα από τον Δον Κιχώτη μας νομίζω πως κερδίσαμε αυτό το στοίχημα. Αλλωστε σε αυτή μου την προσέγγιση είχα συμπαραστάτες το Ινστιτούτο Θερβάντες και τη διευθύντριά του Πιλάρ Τένα, που αγάπησε πολύ την παράστασή μας και έδωσε τη στήριξη και την αιγίδα του Ινστιτούτου. Και βέβαια όλο τον θίασο, τον Φάνη Παυλόπουλο που είναι καταπληκτικός στον ρόλο του Δον Κιχώτη, τους Νικόλα Αλεξίου, Δήμητρα Σταύρου, Παύλο Παπαχρήστου, Χρυσούλα Σταμπολάκη στους άλλους ρόλους, τους String Demons βέβαια που έγραψαν νέα μουσική για την παράσταση και την ερμηνεύουν ζωντανά στη σκηνή, τη χορογράφο Αντιγόνη Γύρα, μόνιμη συνεργάτιδά μου, που κινεί τους θρυλικούς ήρωες με καινούργια ματιά πάνω στο έργο.

● Τι σας απασχόλησε περισσότερο για να αποδώσετε τον Δον Κιχώτη, ήρωα-σύμβολο του πιο πολυδιαβασμένου και μεταφρασμένου έργου της δυτικής λογοτεχνίας;

Ο τρόπος που το έργο θα μιλούσε στα παιδιά τού σήμερα. Η διασκευή του Mike Kenny, σε μετάφραση Χαράς Γιαννακοπούλου, ήταν το καλύτερο εφαλτήριο. Ενας σύγχρονος Δον, που δεν χάνει όμως τίποτα από το πρωτότυπο έργο. Ετσι φτιάξαμε τον δικό μας Δον Κιχώτη που έρχεται να μας μιλήσει για δύσκολα ζητήματα, όπως ο ηλικιακός ρατσισμός, η ψυχική υγεία, η ορθή χρήση της τεχνολογίας και άλλα πολλά, μέσα από το πρίσμα του διττού κόσμου του ήρωα, ανάμεσα σε φαντασία και πραγματικότητα. Τι ωραιότερο από το να μιλάς μέσα από ένα διαχρονικό αριστούργημα του 1600 στα παιδιά του 2025!

● Κλασικό έργο, αλλά τι απαντάτε στην ερώτηση γιατί τώρα, ο Δον Κιχώτης;

Δον Κιχώτης τώρα και πάντα. Σε μια υλιστική εποχή, με την ποσότητα να νικάει την ποιότητα, ανάμεσα σε πολέμους και κρίση αξιών, ο ήρωας-σύμβολο έρχεται για να μας ανοίξει ένα μεγάλο παράθυρο, στον δικό του λαμπερό και μαγικό κόσμο. Ερχεται να μιλήσει για έναν καλύτερο κόσμο! Εναν κόσμο που μόνο αν ενεργοποιήσει κανείς τον εαυτόν του και ουσιαστικά τη φαντασία του θα αλλάξει. Η φαντασία στη ζωή, η φαντασία στην εξουσία, η φαντασία ελεύθερη, διάχυτη παντού, όπως ακριβώς κάνουν τα παιδιά! Το έργο έχει πανανθρώπινο μήνυμα και διαχρονικό χαρακτήρα και το υπέροχο είναι η απήχησή του στα παιδιά τού σήμερα, η συζήτηση που γεννά μετά την παράσταση.

● Το κοινό πώς έχει ανταποκριθεί; Εμαθα ότι οι παραστάσεις είναι sold out.

Πράγματι, από την πρώτη κιόλας παράσταση, ενώ τις καθημερινές έχουμε τη χαρά να παρακολουθούν εκατοντάδες μαθητές όλων των ηλικιών. Στα 26 χρόνια που ασχολούμαι με το θέατρο σκιών και το θέατρο για παιδιά έχω πάρει πολλές χαρές. Κάθε φορά όμως φτιάχνοντας μια παράσταση είναι σαν όλα να αρχίζουν από την αρχή. Μυστικό της επιτυχίας δεν υπάρχει, μόνο αγάπη και δουλειά. Μια βουτιά μέσα στον μαγικό κόσμο της σκηνής, σε ένα σύμπαν γεμάτο συναισθήματα και εκπλήξεις.

Τι σημαίνει για εσάς το Βραβείο Θεάτρου για Παιδιά και Εφήβους από την Ελληνική Ενωση Κριτικών Θεάτρου και Παραστατικών Τεχνών που αποσπάσατε πέρυσι, για την παράσταση «Ραπουνζέλ χωρίς παραμύθι»;

Ενα βραβείο είναι πάντα σπουδαία τιμή. Στη αγαπημένη μου «Ραπουνζέλ χωρίς παραμύθι» ήταν ένα βραβείο για όλους μας. Οπως για τη χρόνια συνεργάτιδά μου χορογράφο Αντιγόνη Γύρα, τη μοναδική Ιντρα Κέιν που πρωταγωνιστούσε, όλο τον θίασο και φυσικά τους String Demons, που μεταμόρφωσαν την παράσταση σε ένα ιδιότυπο μιούζικαλ διεθνών προδιαγραφών με την υπέροχη μουσική τους. Οσο για μένα ήταν ένα βραβείο για το μεγάλο ρίσκο που πήρα να ανεβάσω ένα τέτοιο κόντρα έργο για παιδιά. Μια ηθική ικανοποίηση για ένα υπέροχο αντιρατσιστικό και αντιπολεμικό έργο σε πανευρωπαϊκή πρεμιέρα.

● Παράλληλα με τον «Δον Κιχώτη» στο θέατρο «Κάππα», ανεβαίνει για δεύτερη χρονιά στο Μέγαρο Μουσικής η παράσταση «Σκιές στο πεντάγραμμο – Ο Καραγκιόζης και ο θρίαμβος της μουσικής» από τον Θίασο Ηλία Καρελλά, που ενθουσίασε πέρυσι μικρούς και μεγάλους. Συνδυάζει πολλά διαφορετικά είδη μουσικής με τον θρυλικό και πολυαγαπημένο Καραγκιόζη. Πώς θα συμπυκνώνατε τη δουλειά σας στο σύγχρονο θέατρο σκιών, αλλά και στη συγκεκριμένη παράσταση;

Ο κόσμος των σκιών είναι ο κόσμος μου. Ενας κόσμος μικρός μα τόσο ίδιος με τον κόσμο που ζούμε. Ασπρο και μαύρο, φως και σκιά, το πιο όμορφο στολιζαρισμένο είδος θεάτρου, γεμάτο, ταυτόχρονα, αντιθέσεις και γέφυρες. Η συνεργασία μου με το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών μετρά δώδεκα ολόκληρα χρόνια. Οι «Σκιές στο πεντάγραμμο» παρουσιάζονται για δεύτερη χρονιά φέτος, όπου με κύριο άξονα τον Καραγκιόζη γνωρίζουμε την παραδοσιακή και κλασική μουσική σε έναν ετερόκλητο συνδυασμό. Σε αυτό το υπέροχο ταξίδι στο σταυροδρόμι Δύσης και Ανατολής, με πυξίδα τη μουσική, με συντροφεύουν η Αρετή Κετιμέ με την υπέροχη φωνή και το σαντούρι της, η καταπληκτική σοπράνο Αγγελική-Ζωή Καραγκούνη. Επίσης οι μουσικοί Χαρά Τσαλπαρά και Θεοδώρα Αθανασίου, καθώς και ο σκιοπαίκτης Νικόλας Τζιβελέκης.

Φυσικά ο Καραγκιόζης είναι η πρώτη και ξεχωριστή αγάπη μου, είναι το alter ego μου! Στόχος μου στο θέατρο σκιών είναι να έχει να πει πράγματα στο σήμερα, μακριά από φολκλόρ στοιχεία και έξω από τα μουσεία.

Οι «Σκιές στο πεντάγραμμο» είναι μια παράσταση-εκπαιδευτικό πρόγραμμα, που αγαπήθηκε πολύ από θεατές και μαθητές. Είναι ένα έργο που φέρνει τον Καραγκιόζη σε έναν ισότιμο διάλογο με τα άλλα είδη θεάτρου, φωτίζοντας τον σύγχρονο Ελληνα μέσα από την κωμωδία.

Το σύγχρονο θέατρο σκιών που κάνω δεν είναι πρόσχημα, αλλά κόπος ετών, γνώση της παραδοσιακής τέχνης που συστήνεται ξανά στο σήμερα. Ενας καλώς εννοούμενος πειραματισμός.

ℹ️ «Δον Κιχώτης» | Θέατρο «Κάππα»
Κάθε Κυριακή στις 11.30 για το κοινό και Δευτέρα ώς Παρασκευή στις 10.30 για σχολεία
Παίζουν: Φάνης Παυλόπουλος, Νικόλας Αλεξίου, Δήμητρα Σταύρου, Παύλος Παπαχρήστου, Χρυσούλα Σταμπολάκη

«Σκιές στο πεντάγραμμο: Ο Καραγκιόζης και ο θρίαμβος της μουσικής» | Συμπαραγωγή, Θίασος Σκιών Ηλία Καρελλά-Μέγαρο Μουσικής Αθηνών
Παραστάσεις για το κοινό κάθε Σάββατο στις 18.00

«Τα Χριστούγεννα του Καραγκιόζη στην Αίγυπτο»
Καθημερινές παραστάσεις για σχολεία, μόνο για την εορταστική περίοδο 20.12-5.1.2025