«Στην αρχή όλοι τούς καλωσόρισαν με ανοιχτές αγκάλες. Τους ρωτούσαν με ενδιαφέρον πώς είχαν τα πράγματα στα ανατολικά, πώς ζούσαν στα ανατολικά. Ωστόσο τους ρωτούσαν όπως ρωτάς κάποιον μετά από ένα ταξίδι που έχει κάνει. Οταν όμως οι Δυτικογερμανοί διαπίστωσαν ότι οι Ανατολικογερμανοί δεν είχαν κάνει απλώς ένα ταξίδι και ότι τώρα ήταν πάλι εδώ, ότι έρχονταν από έναν άλλο κόσμο στον οποίο κάποια πράγματα δεν τους άρεσαν αλλά ήταν ο δικός τους, τον είχαν φτιάξει και διατηρήσει και εξακολουθούσαν να παραμένουν συνδεδεμένοι με αυτόν, εξανεμίστηκε και το ενδιαφέρον».
Ο Γερμανός συγγραφέας Μπέρνχαρντ Σλινκ μάς έδωσε άλλο ένα σπουδαίο βιβλίο. «Η εγγονή» κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Κριτική σε μετάφραση του Απόστολου Στραγαλινού. Μιλάει κυρίως για τις επιπτώσεις του διαχωρισμού των δύο Γερμανιών αλλά δεν αφηγείται απλώς την ιστορία με φόντο ιστορικά γεγονότα, προσπαθεί να ανακαλύψει προσεκτικά το τι έχουν κάνει τα πολιτικά συστήματα στις ψυχές των ανθρώπων. Και το κάνει με έναν αληθινά βαθύ λογοτεχνικό τρόπο. Το μυθιστόρημα αρχίζει με την αυτοκτονία της Μπίργκιτ και την αφήγηση του εβδομηντάχρονου βιβλιοπώλη συζύγου της, Κασπάρ. Ενα ζευγάρι που είναι μαζί από το 1964. Γνωρίστηκαν όταν εκείνη απέδρασε από την Ανατολική Γερμανία στη Δυτική.
Ο Κασπάρ ανακάλυψε μετά τον θάνατό της ότι είχε αφήσει πίσω της μια κόρη για την οποία δεν του είχε μιλήσει ποτέ. Αποφασίζει να τη βρει. Οδηγός του, τα γραπτά της Μπίργκιτ. Το ταξίδι και η έρευνα για τη χαμένη κόρη κυριολεκτικά σκαλίζουν το τραύμα μιας ολόκληρης χώρας τόσο για τη διχοτόμησή της όσο και για τα απότοκα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Η κόρη, παντρεμένη πια, ζει σε μια περιοχή όπου δρουν νεοναζί νοσταλγοί του Χίτλερ, έχει κι αυτή μια δεκατετράχρονη κόρη, τη Ζίγκρουν. Ο Κασπάρ θέλει να καταλάβει τον κόσμο της Ζίγκρουν, να κερδίσει τον χαμένο χρόνο, αλλά αυτό φαντάζει πραγματικά δύσκολο για έναν άνθρωπο που έχει περάσει όλη του τη ζωή μέσα στους τέσσερις τοίχους ενός βιβλιοπωλείου ενώ η κοινωνία γύρω του αλλάζει. Προσκαλεί τη θετή του εγγονή στο Βερολίνο προσπαθώντας να της δώσει πρόσβαση σε μια διαφορετική κουλτούρα χωρίς να παραποιήσει την Ιστορία ή να αρνηθεί το ναζιστικό παρελθόν της Γερμανίας.
Ο Σλινκ σε αυτό το βιβλίο, όπως και στο «Σφραγισμένα χείλη» αλλά και στο «Διαβάζοντας στη Χάννα», δεν μας μεταφέρει μόνο στα ενδότερα ενός μεγάλου έρωτα, δεν διηγείται απλώς μια ιστορία αγάπης, αλλά στήνει μια συναρπαστική ανθρώπινη ιστορία που εμποτίζεται από την καταστροφική δύναμη των ψεμάτων και των μυστικών της ζωής.
Τα περισσότερα βιβλία του Σλινκ πραγματεύονται τις καταστροφές της πρόσφατης γερμανικής Ιστορίας, από τη Γερμανική Αυτοκρατορία έως την επανένωση. Η «Εγγονή» δείχνει όμως την εσωτερική αναταραχή των ανθρώπων που δεν αισθάνονται σπίτι τους ούτε στην Ανατολική ούτε στη Δυτική Γερμανία. Επίσης σε αυτό το βιβλίο υπάρχει μια μεγάλη σύνδεση του συγγραφέα με τον αφηγητή. Τη χωροχρονική στιγμή που γνώρισε ο Κασπάρ την Μπίργκιτ, το καλοκαίρι του ’64 όπου για λίγο «συναντήθηκαν» οι δύο Γερμανίες, ο Σλινκ ερωτεύτηκε μια νεαρή γυναίκα και με πλαστά χαρτιά τη βοήθησε να αποδράσει από την Ανατολική Γερμανία. Η αφήγηση αυτής της περιόδου είναι μια κορυφαία στιγμή στο βιβλίο.
Οπως αριστουργηματική λογοτεχνικά είναι και η προσπάθεια του παππού Κασπάρ να απελευθερώσει την εγγονή του από τα δεσμά ενός εθνικιστικού και ξενοφοβικού περιβάλλοντος. Και χρησιμοποιεί ως όπλα την παιδεία και την κλασική μουσική.
«Τις ηλιόλουστες μέρες τις περνούσαν στον κήπο, στο λιβάδι ή στην όχθη, και αν κάποιος από τους δύο ήθελε να μείνει μόνος αποχωρούσε, και όταν επέστρεφε, έφερνε μαζί του χυμό, μήλα και σοκολάτα. Μιλούσαν για τα βιβλία που διάβαζαν, τα πλοία στη λίμνη, τα βουνά και τα σύννεφα. Η Ζίγκρουν ήθελε να ακούσει για τη ζωή του Κασπάρ και τη ζωή της γιαγιάς της, και ο Κασπάρ διηγιόταν».
Η σύγκρουση αντικρουόμενων πεποιθήσεων, που ταυτόχρονα γεφυρώνονται από τη στοργή που νιώθουν και την κοινή αγάπη για τη μουσική, είναι το μεγάλο αφηγηματικό στοίχημα για τον συγγραφέα. Θεωρώ πως σε έναν βαθμό το κερδίζει, μολονότι οι σύγχρονες σχέσεις των ανθρώπων φαντάζουν πολύπλοκες και ίσως η αγάπη δεν είναι αρκετή.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας