Βουβά δευτερόλεπτα διττού κόσμου

Τρέφω έναν κρυφό, αδιόρατο θαυμασμό για τους ποιητές που δεν ανήκουν στη συντεχνία, δεν είναι μέρος του σιναφιού, δεν συχνάζουν στα λογοτεχνικά στέκια, αλλά αθόρυβα γράφουν και δημιουργούν από εσώτερη ανάγκη και χρέος προς τον εαυτό τους όταν βρίσκουν χρόνο, συνήθως τα βράδια μετά τη δουλειά, όταν έχει κοπάσει ο θόρυβος κι έχει καταλαγιάσει η σκόνη της ημέρας και πάνε στο σπίτι τους να επιδιορθώσουν την προσωρινότητα και τις τυχόν απώλειες, να οργώσουν το λογοτεχνικό χωράφι τους με γαντοφορεμένα χέρια. Θέλω να πω ότι δεν είναι άνθρωποι που ασχολούνται όλη μέρα με τον γραπτό λόγο, όπως οι δημοσιογράφοι, οι δικηγόροι, οι γραφειοκράτες...

Στον νου μου έρχεται ο μέγιστος Αμερικανός ποιητής Ουάλας Στίβενς, που δούλευε μια ζωή σε ασφαλιστική εταιρεία. Αυτό δεν τον εμπόδισε να γράψει σπουδαία ποίηση. Τον φαντάζομαι τα βράδια που γυρνούσε σπίτι του κουρασμένος να γράφει. Το ίδιο έκαναν και κάνουν τόσοι ποιητές, όπως οι Τάκης Σινόπουλος, Γιάννης Κακουλίδης, Γιάννης Ευσταθιάδης, Βαγγέλης Χρόνης, Γιώργος Γώτης, Ελσα Κορνέτη και πολλοί άλλοι. Φαντάζομαι, εν προκειμένω, τη Λάνα Μανδύλα να γυρνά σπίτι της το βράδυ και, αφού φροντίσει τα της οικογένειας, να πιάνει χαρτί και καλαμάρι, ή να ανοίγει το λάπτοπ της για να βρει χώρο να εναποθέσει τις εμπνεύσεις και τα ερεθίσματα της ημέρας.

Με τη Μανδύλα έχουμε έναν κρίκο που συνδέει δύο κόσμους, τον κόσμο του επιχειρηματία με τον κόσμο της ποιήτριας, μιας ποιήτριας της παρατήρησης. Ζει σε έναν διττό κόσμο. Το βλέμμα της στα πράγματα είναι διεισδυτικό. Βλέπει τις κόκκινες ροδιές και τις μαβιές πασχαλιές. Βλέπει τις αρμονίες και τις δυσαρμονίες του κόσμου ετούτου. Βλέπει το αίμα με το οποίο βάφεται ο χάρτης και πνίγεται στο κόκκινο το Αιγαίο με τους πρόσφυγες του 1922 αλλά και με τα προσφυγόπουλα του 2022 που πάνε να ξεγελάσουν τη μοίρα τους για να φτάσουν στη Γη της Επαγγελίας. Βλέπει τη θλιβερή πλευρά της ζωής, με τα ταρακουνήματα και τις εκπτώσεις, αφού «δεν μπορεί η ζωή τον θάνατο να σταματήσει», αλλά βλέπει και γιορτινές μέρες, όπως στο ποίημα «Στιγμές Γιορτής»:

Γιορτή που φέρνει πίσω, / μέρες, στιγμές ζωντανές. / Στιγμές, ψηφίδες στο μωσαϊκό / μιας αγάπης, ιδωμένης στα βλέμματα / που αντάλλαξαν, στα χέρια που χάιδεψαν / και αισθάνθηκαν το δέρμα να αναριγεί. / Ανακατεμένη μνήμη και ανάμνηση, / σε στιγμές γραφής, στα μουσικά διαστήματα / στις στιγμές της προετοιμασίας του δείπνου, / στο μαγείρεμα και το στρώσιμο του τραπεζιού. / Ναι, πάω να ετοιμάσω, / έχω αργήσει, θα έρθουν οι καλεσμένοι, / και εγώ θα φορώ ακόμη την ποδιά. / Ανοίγω την πόρτα, / ακούω τα βήματα, ήρθε ο Θάνατος/ ακάλεστος. / Είναι γιορτή, / Είναι γιορτή.

Εδώ υμνείται η ουσία των πραγμάτων σε μια βραδιά-έκπληξη, όπου αντί να έρθουν οι καλεσμένοι, εισβάλλει ο θάνατος, ακάλεστος αλλά γιορτινός. Ομως βλέπει και όνειρα η Μανδύλα, γιατί δεν υπάρχει ποιητής που να μην ονειρεύεται. Ονειρεύεται λάφυρα ιδανικά και φρούδες ελπίδες. Βλέπει όνειρα παντός ύπνου και παντός καιρού αλλά και πανικού και απόγνωσης και φόβου, μαζί και ελπίδας και αισιοδοξίας, χωρίς barcode, ως απελεύθερος περιηγητής του νου.

Τα ποιήματα είναι γραμμένα με φαντασία, μια πολιτική χροιά και μια ελαφρότητα που τη συναντάμε στους ρομαντικούς ποιητές. Ισως η Μανδύλα να είναι και προφήτης διότι οι καιροί μας είναι μετέωροι, αφού υπάρχει μια αβεβαιότητα διάχυτη παντού που δεν περιμένουμε να εξαφανιστεί με τις εκλογές στις 21 Μαΐου, παρά τις διακηρύξεις των πολιτικών μας ανδρών που μας υπόσχονται σταθερότητα.

Η ποίηση της Λάνας Μανδύλα δεν είναι κλεισμένη σε έναν εβένινο πύργο, αλλά είναι ποίηση που κυματίζει σε ανοιχτή θάλασσα προσφέροντάς μας παραμυθία, σαν ένα κονσέρτο εγχόρδων που θροΐζει μέσα μας στο γύρισμα κάθε σελίδας. Σαν να βρισκόμαστε σε ένα πυκνό, σκοτεινό δάσος και να βλέπουμε μακριά ένα φωτάκι που ελπίζουμε να είναι μια καλύβα και που κάποιος θα μας ανοίξει μόλις φτάσουμε εκεί. Αυτός ο ρόλος της ποίησης: να μας ρίχνει ένα σχοινί, μια σκάλα, ένα σωσίβιο να πιαστούμε, να μας κάνει ένα σινιάλο με ένα φωτάκι πως ο δρόμος είναι ανοιχτός και ελεύθερος, οι μπάρες ανεβασμένες, και χωρίς πολλές κουβέντες και φλυαρίες να μας πάει σε ασφαλές λιμάνι.

Οι φόβοι και οι ελπίδες, οι αντιθέσεις και οι συνθέσεις, οι θολούρες και οι εκλάμψεις της Λάνας Μανδύλα, όπως τις βλέπουμε στην υπό συζήτηση συλλογή της, μεταμορφώνονται σε προβληματισμούς και προσωπικά στοιχήματα που καλύπτουν κοινωνικά και υπαρξιακά κενά. Οι κοιλάδες της ζωής είναι βυθισμένες στην καθημερινότητα με τις πάμπολλες εκφάνσεις τους, αλλά πίσω από κάθε σκοτεινό διάδρομο υπάρχουν πόρτες που αν τις ανοίξουμε θα δούμε κλεψύδρες όπου αντηχούν βουβά τα δευτερόλεπτα τoυ homo sapiens· ενός homo sapiens παραδομένου στη μοναξιά, στη μόνωση, στην αντιπαλότητα, στο χρέος να παραμείνουμε άνθρωποι.

Η ποιήτρια καταγράφει την ανθρώπινη ενδοχώρα με μικρά μετέωρα βήματα-ποιήματα τα οποία όλα μαζί αποτελούν τον βηματισμό της στην κοινωνία. Είναι ποιήματα λυρικά και στοχαστικά, ενορατικά και οραματικά, ανήσυχα για τα μέλλοντα, στα οποία εμπλέκονται επιβεβαιώσεις και διαψεύσεις, απογοητεύσεις και επιτυχίες, ασφάλειες και ανασφάλειες, μέσα σε έναν κόσμο ρηχό και φλύαρο και σε μια εποχή θολή που συσκοτίζει ό,τι μας περιέχει. Η ποίηση, χωρίς να είναι προτεραιότητα στη ζωή της, έχει καταστεί η μούσα της που την κρατάει όρθια, η μούσα που την έχει πιάσει απ’ το χέρι και την πάει και τη φέρνει είτε στα αδιέξοδα της ζωής είτε στις εξόδους ουράνιων τόξων που εκρήγνυνται σε φωτεινούς ορίζοντες.

Στην άκρη της ζωής ο κόσμος είναι ένα ανοιχτό παράθυρο. Αλλοι φτάνουμε έως εκεί, άλλοι δεν–. Είναι μια μετέωρη μαργαρίτα σε έναν κήπο αισθημάτων και συναισθημάτων, ενστίκτων και συγκινήσεων, ακμής και παρακμής, συλλογικών επιδιώξεων και ατομικών προτεραιοτήτων, σε ένα περιβόλι λαθών, ζημιών, βλαβών και επισκευών, όπου η ποίηση, με τον τρόπο της Λάνας Μανδύλα, μας βρίσκει, μας μιλάει και την ακούμε.