Τι να περιμένουμε;

Το πιθανότερο είναι να συνεχίσουν να εμφανίζονται νέα στελέχη του ιού της πανδημίας.

Από την κήρυξη της πανδημίας, κάθε φορά που εντοπίζεται μια νέα παραλλαγή του νέου κορονοϊού (SARS-CoV-2), γρήγορα διασπείρει τον φόβο και τον πανικό. Είναι λογικό: έχουμε ζήσει δύο και πλέον χρόνια μιας βίαιης, τρομακτικής πανδημίας. Προτού έχουμε δεδομένα, πολλοί τίτλοι ειδήσεων μεταπηδούν αμέσως στα χειρότερα σενάρια, υποθέτοντας ότι η νέα παραλλαγή θα είναι πιο παθογόνος ή θα ξεφεύγει δραστικά από την προστασία που μας παρέχουν τα εμβόλια. Βρισκόμαστε διαρκώς σε κατάσταση συναγερμού.

Η δυσάρεστη αλήθεια είναι ότι όσον αφορά την Covid-19, πάντα θα υπάρχουν νέες παραλλαγές, υπογραμμίζει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ). Αυτή τη στιγμή βιώνουμε μια έξαρση της υποπαραλλαγής της «Ομικρον» BA.2. Οι ειδικοί ανακάλυψαν ένα άλλο πιθανό στέλεχος, την παραλλαγή XE, η οποία είναι ένας συνδυασμός της αρχικής παραλλαγής «Ομικρον» και της υποπαραλλαγής της BA.2. Και σε λίγους μήνες πιθανότατα θα δούμε μια νέα παραλλαγή να κατευθύνεται προς το μέρος μας. Πρέπει να το περιμένουμε και να προετοιμαστούμε γι’ αυτό.

Μια νέα παραλλαγή δεν χρειάζεται να σημαίνει ότι ήρθε το τέλος του κόσμου. Σήμερα διαθέτουμε μερικές πραγματικά αποτελεσματικές θεραπείες. Εχουμε στρατηγικές συγκράτησης της εξάπλωσης του ιού της πανδημίας όπως είναι οι μάσκες και οι αποστάσεις. Υπάρχει ένα αξιοπρεπές επίπεδο ανοσίας στον πληθυσμό –από τα εμβόλια και την ευρεία μόλυνση– που μια νέα παραλλαγή θα χρειαζόταν να διαθέτει πάρα πολλά για να αντισταθμίσει κάθε πρόοδο που έχουμε κάνει τα τελευταία δύο χρόνια.

Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να είμαστε προσεκτικοί, αλλά περισσότερο ότι θα πρέπει να χρησιμοποιήσουμε προς όφελός μας όσα μάθαμε και δημιουργήσαμε τα τελευταία δύο χρόνια (και το ίδιο θα πρέπει να κάνουν και οι υπεύθυνοι για τη δημιουργία στρατηγικών δημόσιας υγείας).

Τι να προσέχουμε κάθε φορά που εμφανίζεται μια νέα παραλλαγή;

Οσο ο SARS-CoV-2 συνεχίζει να κυκλοφορεί, θα εξελίσσεται και θα μεταλλάσσεται σε νέες παραλλαγές. Γνωρίζουμε πλέον ότι υπάρχουν πολυάριθμα ζώα που μπορούν να προσβληθούν από τον κορονοϊό. Αν προσθέσουμε και το γεγονός ότι πολλοί άνθρωποι δεν έχουν ποτέ ανοσοποιηθεί ή εκτεθεί στην Covid-19 και ότι οι εμβολιασμένοι μπορούν να μεταδώσουν τον ιό, φαίνεται αρκετά απίθανο να εξαλειφθεί ο ιός, τουλάχιστον σύντομα.

Το πρώτο που εξετάζουν οι ειδικοί επιστήμονες σε θέματα λοιμωδών νοσημάτων όταν έρχεται μια νέα παραλλαγή είναι το ποσοστό νοσηλείας στην περιοχή στην οποία εξαπλώνεται για να διαπιστώσουν αν και πώς αυξάνεται.

Σε περιοχές με υψηλό εμβολιασμό τα κρούσματα δεν αποτελούν πλέον έναν απολύτως ακριβή δείκτη για το πόσο σοβαρό θα είναι ένα κύμα, καθώς η ανοσία έχει αυξηθεί και οι νοσηλείες έχουν αποσυνδεθεί σημαντικά από τον αριθμό των κρουσμάτων. Επιπλέον, συχνά τα αποτελέσματα των σελφ τεστ που γίνονται στο σπίτι δεν καταγράφονται από τις υγειονομικές υπηρεσίες, γεγονός που καθιστά δύσκολο να προσδιοριστεί ποιος είναι ο πραγματικός αριθμός των κρουσμάτων –και επομένως το ποσοστό νοσηλείας– σε μια δεδομένη κοινότητα.

Η συντριπτική πλειονότητα των μολύνσεων δεν οδηγεί σε νοσηλεία και οι ειδικοί αναμένουν ότι η ανοσία μας θα συνεχίσει να μας προστατεύει από σοβαρή ασθένεια, ακόμη και με την έλευση νέων. Για τους αυξημένου κινδύνου, η αύξηση του αριθμού των κρουσμάτων μπορεί να υποδεικνύει ότι ήρθε η ώρα για αναμνηστική δόση ή για χρήση μάσκας υψηλής προστασίας. Για όσους δεν είναι υψηλού κινδύνου, η μάσκα στους δημόσιους χώρους ή όταν βρίσκονται κοντά σε κάποιον που γνωρίζουν ότι είναι ανοσοκατεσταλμένος είναι ένας εύκολος τρόπος για να μειώσουν τη μετάδοση.

Οι λοιμωξιολόγοι επιμένουν: όποιες και αν είναι οι επίσημες οδηγίες, ο καθένας από εμάς εξακολουθεί να έχει τον έλεγχο της πρόληψης από τη μόλυνση και τη διασπορά της. Η πανδημία, μας θυμίζουν, δεν τελείωσε.

Tα σενάρια

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας δημοσίευσε την περασμένη εβδομάδα ένα νέο σχέδιο που προτείνει να βγούμε από τη φάση έκτακτης ανάγκης της πανδημίας και να προετοιμαστούμε για τρία πιθανά σενάρια για το πώς θα μπορούσε να εξελιχθεί ο ιός στη συνέχεια.

1. Η Covid-19 συνεχίζει να κυκλοφορεί και να εξελίσσεται, αλλά η σοβαρότητα της ασθένειας μειώνεται καθώς αυξάνεται η ανοσία. Ο ιός μετατρέπεται σε μια εποχική ασθένεια (όπως η γρίπη) και ίσως χρειάζεται οι ευπαθείς να κάνουν σε εποχική βάση αναμνηστικό εμβόλιο.

2. Στο πιο αισιόδοξο σενάριο, οι μελλοντικές παραλλαγές είναι πολύ πιο ήπιες και εξαλείφουν την ανάγκη για ενισχυτικές δόσεις – αν και μπορεί να αρρωσταίνουμε κατά διαστήματα, παραμένουμε προστατευμένοι από σοβαρή νόσηση.

3. Εμφανίζεται μια πιο σοβαρή, πιο μεταδοτική παραλλαγή. Εχουμε ήδη ένα επίπεδο ανοσίας στον πληθυσμό, το οποίο πιθανότατα θα αμβλύνει τον αντίκτυπο της παραλλαγής, αλλά θα ξεκινήσει μια ευρεία εκστρατεία αναμνηστικών δόσεων εμβολίων, πιθανότατα με ενημερωμένα εμβόλια, για να αυξηθεί η ανοσία όλων σε αυτήν την παραλλαγή.