Το χάσμα στην περίθαλψη

Ο καρκίνος είναι μία από τις κύριες αιτίες θανάτου παγκοσμίως και το φορτίο του αυξάνεται. Το 2021 δεν ήταν μία καλή χρονιά. Ο πλανήτης έσπασε ένα νέο απογοητευτικό φράγμα - εκτιμάται ότι 20 εκατομμύρια άνθρωποι διαγνώστηκαν με καρκίνο και 10 εκατομμύρια πέθαναν. Και το μέλλον προδιαγράφεται δυσοίωνο. Οι αριθμοί αυτοί θα συνεχίσουν να αυξάνονται τις επόμενες δεκαετίες. Τα παραπάνω, μεταξύ άλλων, επισημαίνει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου που είναι η 4η Φεβρουαρίου.

«Και όμως, όλοι οι καρκίνοι μπορούν να αντιμετωπιστούν και πολλοί μπορούν να προληφθούν ή να θεραπευτούν», διαμηνύει ο ΠΟΥ. Το φετινό σύνθημα του oργανισμού για τον καρκίνο είναι «κλείνουμε το χάσμα της περίθαλψης», θέλοντας να δώσει έμφαση στις ανισότητες και τις αδικίες του κόσμου μας, τις οποίες αντανακλά η περίθαλψη για τον καρκίνο, όπως και τόσες άλλες ασθένειες. Η πιο ξεκάθαρη διάκριση είναι μεταξύ των χωρών υψηλού και χαμηλού εισοδήματος, τονίζει, με την ολοκληρωμένη θεραπεία να φέρεται να είναι διαθέσιμη σε πάνω από το 90% των χωρών υψηλού εισοδήματος, αλλά σε λιγότερο από το 15% των χωρών χαμηλού εισοδήματος.

Ομοίως, η επιβίωση των παιδιών που διαγιγνώσκονται με καρκίνο είναι πάνω από 80% στις χώρες υψηλού εισοδήματος και λιγότερο από 30% στις χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος. Και η επιβίωση από καρκίνο του μαστού πέντε χρόνια μετά τη διάγνωση υπερβαίνει πλέον το 80% στις περισσότερες χώρες υψηλού εισοδήματος, σε σύγκριση με 66% στην Ινδία και μόλις 40% στη Νότια Αφρική.

Επιπλέον, μια πρόσφατη έρευνα του ΠΟΥ διαπίστωσε ότι οι παροχές για τον καρκίνο καλύπτονται από την κρατική χρηματοδότηση υγείας σε ποσοστό 37% στις χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος, σε σύγκριση με τις χώρες υψηλού εισοδήματος που καλύπτουν τουλάχιστον το 78% των ογκολογικών παροχών. Αυτό σημαίνει ότι μια διάγνωση καρκίνου έχει τη δυνατότητα να ωθήσει τις οικογένειες στη φτώχεια, ιδίως στις χώρες με χαμηλότερο εισόδημα, μια επίπτωση που έχει επιδεινωθεί κατά τη διάρκεια της πανδημίας Covid-19.

Για όλους αυτούς τους λόγους, εξηγεί ο ΠΟΥ, το θέμα της φετινής Παγκόσμιας Ημέρας κατά του Καρκίνου είναι «κλείνουμε το χάσμα της περίθαλψης».

Οι προσπάθειες του ΠΟΥ επικεντρώνονται στον καρκίνο του μαστού, που είναι πλέον ο πιο συχνός καρκίνος, στον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, που μπορεί να εξαλειφθεί, και στον καρκίνο της παιδικής ηλικίας.

Το επίκεντρο για καθεμία από αυτές τις πρωτοβουλίες είναι οι χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος, όπου πρέπει να σημειωθούν μεγάλα βήματα προς όφελος της δημόσιας υγείας.

Τα 4 βήματα που προτείνει ο ΠΟΥ

1. Δημιουργία εθνικών κέντρων για τον καρκίνο

Η εμπειρία έχει δείξει τη σημασία των εθνικών κέντρων για τον καρκίνο για τη διασφάλιση μιας ολοκληρωμένης προσέγγισης στη θεραπεία της νόσου.

Η συγκέντρωση των υπηρεσιών για την πρόληψη, τη διάγνωση, τη διεπιστημονική θεραπεία και την υποστηρικτική φροντίδα σε ένα χώρο διευκολύνει τους ασθενείς να περιηγηθούν στις υπηρεσίες και οδηγεί σε μεγαλύτερη συγκέντρωση τεχνογνωσίας και, στη συνέχεια, σε καλύτερα αποτελέσματα για την υγεία. Επιπλέον, τα ογκολογικά κέντρα χρησιμεύουν ως κέντρα εκπαίδευσης και έρευνας και, με τον τρόπο αυτό, συμβάλλουν στη ανάπτυξη της χώρας στον τομέα αυτό.

Η έκθεση «Ιδρυση Κέντρου για τον Καρκίνο: Το πλαίσιο», του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας και του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας (ΔΟΑΕ) που δημοσιεύτηκε με αφορμή τη φετινή Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου, προτείνει ένα πλαίσιο τόσο για την ίδρυση ενός κέντρου για τον καρκίνο όσο και για την ενίσχυση της παροχής υπηρεσιών σε υφιστάμενα κέντρα.

Απευθύνεται σε υπεύθυνους χάραξης πολιτικής, διαχειριστές προγραμμάτων θεραπείας και επαγγελματίες υγείας και παρέχει λεπτομέρειες σχετικά με την υποδομή, τους ανθρώπινους πόρους και τον εξοπλισμό που απαιτούνται για βασικές υπηρεσίες, λαμβάνοντας υπόψη το τοπικό πλαίσιο και τους διαθέσιμους πόρους.

2. Διευκόλυνση της λήψης αποφάσεων σχετικά με τον προσυμπτωματικό έλεγχο

Ο προσυμπτωματικός έλεγχος είναι ένα άλλο σημαντικό κομμάτι της ολοκληρωμένης πρόληψης και του ελέγχου του καρκίνου, αλλά οι αποφάσεις σχετικά με το τι πρέπει να συμπεριληφθεί σε ένα πρόγραμμα για τον καρκίνο απαιτούν την εξέταση πολλών πολύπλοκων παραγόντων. Για να υποστηρίξει τη λήψη αποφάσεων σχετικά με τέτοια ζητήματα στις χώρες, ο ΠΟΥ μόλις κυκλοφόρησε έναν σύντομο οδηγό για τον προσυμπτωματικό έλεγχο του καρκίνου με κύριους άξονες την αύξηση της αποτελεσματικότητας, τη μεγιστοποίηση του οφέλους και την ελαχιστοποίηση της βλάβης.

3. Αύξηση της πρόσβασης στην ακτινοθεραπεία

Η ακτινοθεραπεία συγκαταλέγεται μεταξύ των πλέον αποδοτικών, αποτελεσματικών και ευρέως χρησιμοποιούμενων θεραπειών για τον καρκίνο και μπορεί να θεωρηθεί ως θεραπευτική επιλογή για περίπου τους μισούς ασθενείς με καρκίνο. Ωστόσο, παρά το γεγονός ότι αποτελεί κρίσιμο στοιχείο της φροντίδας για τον καρκίνο, η πρόσβαση στην ακτινοθεραπεία παγκοσμίως εξακολουθεί να είναι ανεπαρκής, ιδίως στις χώρες με χαμηλότερο εισόδημα.

Για την αναζωπύρωση των προσπαθειών για την αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος, ο ΠΟΥ ενώνει τις δυνάμεις του με τον ΔΟΑΕ, εγκαινιάζοντας το πρόγραμμα «Ακτίνες ελπίδας» («Rays of Hope»). Αυτό το νέο έργο θα δώσει προτεραιότητα σε έναν περιορισμένο αριθμό οικονομικά αποδοτικών και βιώσιμων παρεμβάσεων με υψηλό αντίκτυπο, σύμφωνα με τις εθνικές ανάγκες και δεσμεύσεις, ξεκινώντας από την Αφρική.

4. Κλιμάκωση των προσπαθειών λόγω του αντίκτυπου της πανδημίας

Οι αυξημένες προσπάθειες για την κλιμάκωση των υψηλής ποιότητας προγραμμάτων για τον καρκίνο σε διεθνές, εθνικό και κοινοτικό επίπεδο είναι ακόμη πιο σημαντικές δεδομένης της διαταραχής των προγραμμάτων για τον καρκίνο κατά τη διάρκεια της πανδημίας Covid-19. Σε έρευνα που δημοσιεύτηκε τον Οκτώβριο του 2021, περισσότερες από τις μισές χώρες ανέφεραν ότι ο προσυμπτωματικός έλεγχος και η θεραπεία του καρκίνου είχαν διαταραχθεί μερικώς ή πλήρως κατά τη διάρκεια της πανδημίας.

Με τη συνεργασία, τη δέσμευση και την αλληλεγγύη, ωστόσο, τονίζει ο ΠΟΥ, μπορεί να δοθεί ελπίδα σε πολλά εκατομμύρια ανθρώπους για τους οποίους η θεραπεία του καρκίνου ήταν στο παρελθόν κάτι περισσότερο από ένα όνειρο.