Το 1ο κινηματογραφικό φεστιβάλ της «Εφ.Συν.» έγινε πραγματικότητα

Το να περάσει ένα οποιοδήποτε «προϊόν» από την ιδέα στην υλοποίηση μόνο εύκολο δεν είναι -όσο κι αν οι συνθήκες ευνοούν, όσο κι αν οι προϋποθέσεις επαρκούν. Πόσο μάλλον αν δεν ισχύει τίποτα από τα παραπάνω. Στη δική μας περίπτωση, τόσο για την ύπαρξη και λειτουργία της «Εφημερίδας των Συντακτών» όσο και για τη δημιουργία και ολοκλήρωση του 1ου κινηματογραφικού φεστιβάλ της (EFSYNEMA), ισχύει κάτι που υπερνικά (όπως όλα δείχνουν) και συνθήκες και προϋποθέσεις: ισχύουν οι άνθρωποί τους. Και της «Εφ.Συν.» και του EFSYNEMA.

Προσωπικά αδυνατώ να διαχωρίσω τα δύο αυτά εγχειρήματα. Ισως γιατί κάθε δράση της εφημερίδας μας, από την ίδια την κυκλοφορία της έως τις ειδικές εκδόσεις της, τις έρευνες και τα βιβλία της και φυσικά τις εκδηλώσεις της -πάντα ανοιχτές σε όλους-, αποτυπώνει τις ίδιες αρχές, αξίες και άξονες λειτουργίας και ύπαρξης της εφημερίδας αυτής καθαυτής. Το EFSYNEMA δεν θα μπορούσε να αποτελεί εξαίρεση.

Αυτό αποτυπώθηκε τόσο στη θεματική των ημερών (7 ημέρες γεμάτες εξαιρετικές ταινίες, ομιλίες, συζητήσεις, μουσικά και μουσικοθεατρικά δρώμενα -ακόμα και το φαγητό ήταν «συνεταιριστικό» και γευστικότατο!) όσο και στις διαδικασίες που ακολουθήθηκαν για να γίνει αυτό το 1ο EFSYNEMA πραγματικότητα.

Στόχος μας καταρχάς ήταν να παρουσιαστούν καλές ταινίες. Οχι ίσως οι καλύτερες που υπάρχουν -ποιος άραγε μπορεί να το κρίνει αυτό; Αλλά πολύ καλές ταινίες που αντιστοιχούν στις θεματικές που επιλέχτηκαν: Ανθρώπινα Δικαιώματα, Γυναίκες Σκηνοθέτιδες Ταινιών Μικρού Μήκους, Η Γυναίκα στο Φιλμ Νουάρ, Μουσικά Ντοκιμαντέρ, Πολιτικός Κινηματογράφος και φυσικά μία μέρα αφιερωμένη στον υπέροχο ηθοποιό, σκηνοθέτη και πρόσφατα εκλιπόντα Τάκη Σπυριδάκη. Ο απώτερος στόχος ωστόσο, που ευτυχώς επετεύχθη, ήταν η δημιουργία ακόμα μίας «κοινότητας» -αυτό δεν είναι εξάλλου και η ίδια η «Εφ.Συν.»;

Δεν είναι τυχαίο πως κάθε μέρα του EFSYNEMA μία νέα τέτοια «κοινότητα» παρουσιαζόταν στο κοινό του φεστιβάλ ή δημιουργούνταν επί τόπου. Και αυτό ως γεγονός δεν είναι μόνο σπάνιο, είναι σπουδαίο. Προσωπικά το θεωρώ το σπουδαιότερο όλων...

Είναι ίσως η πρώτη φορά που στα κείμενά μου τόσων χρόνων στην «Εφ.Συν.» γράφω σε πρώτο ενικό. Ισως γιατί ο πληθυντικός μάς πάει περισσότερο σ' αυτή την εφημερίδα.

Οπότε αν είναι να πω πράγματι κάτι «πιο προσωπικό» για το 1ο κινηματογραφικό φεστιβάλ μας, είναι τα εξής:

● Από τις λίγες φορές που μια τόσο σοβαρή και δύσκολη (για πολλούς και κυρίως τεχνικής φύσεως λόγους) διοργάνωση έγινε σε τόσο ήρεμο και διόλου ανταγωνιστικό κλίμα. Με τη Δώρα, τον Αδαμ και τον Δημήτρη, καταξιωμένοι ο καθένας στον τομέα του και υπέροχοι συνεργάτες, ως τη βασική οργανωτική ομάδα του φεστιβάλ συνεργαστήκαμε εξαιρετικά. Ποτέ δεν ανταλλάξαμε μια κουβέντα παραπάνω! Σε καμιά συνάντησή μας το κλίμα δεν ήταν κάτι λιγότερο από δημιουργικό και μόνο!

● Αν ήταν να επιλέξω μόνο ένα γεγονός που κατέστησε το 1ο EFSYNEMA επιτυχημένο φεστιβάλ, είναι πως η πλειονότητα των όσων το παρακολούθησαν ήταν άνθρωποι που δεν γνωρίζαμε προσωπικά. Ηταν αναγνώστες της «Εφ.Συν.» που αγαπούν την εφημερίδα και τους ανθρώπους της. Αν για την εφημερίδα μας, τους φίλους και συνεργάτες που τη στηρίζουν αισθάνομαι δέκα φορές περήφανη, για όλους αυτούς αισθάνομαι εκατό!

● Χωρίς να είναι προσχεδιασμένο (έγινε τυχαία -όσο μπορεί κάτι να είναι «τυχαίο»), τελικά οι περισσότεροι ομιλητές ήταν γυναίκες. Κάτι που έγινε δίχως πρόθεση, αλλά εν τέλει με τεράστια χαρά. Καιρός ήταν εξάλλου...

● Το φεστιβάλ έκλεισε με έναν υπέροχο τρόπο, επίσης σχεδόν «τυχαίο»: η βραδιά λήξης ήταν αφιερωμένη στον Τάκη Σπυριδάκη. Τελευταία ταινία της μέρας και του EFSYNEMA ήταν τα «4 μαύρα κουστούμια» του Ρένου Χαραλαμπίδη. Προβλήθηκε από φιλμ (!) και έκλεισε με το τραγούδι «Knockin' On Heaven's Door»... Τι καλύτερο για τον Τάκη -τι καλύτερο για το EFSYNEMA- φινάλε!

● Τελικά, αν έπρεπε να πω μόνο δυο λόγια για το 1ο EFSYNEMA, αυτά θα ήταν τα λόγια του Τάκη Σπυριδάκη από την ταινία του «Ο κήπος του Θεού» (η οποία προβλήθηκε με τη βοήθεια της οικογένειάς του και των Μαρί-Λουίζ Βαρθολομαίου και Συμεών Νικολαΐδη):

-«Τι είναι αυτό;»

-«Κάτι ωραίο».

Εφτά χρόνια, 7η Τέχνη, 7 μέρες, 25 ταινίες μεγάλου και μικρού μήκους. Αριθμοί, πολλοί αριθμοί συνέθεσαν την αρχική εικόνα του 1ου EFSYNEMA, του κινηματογραφικού φεστιβάλ που διοργάνωσε η «Εφημερίδα των Συντακτών» στο πλαίσιο του εορτασμού των 7ων γενεθλίων της.

Για να συμπληρωθεί αυτή η εικόνα βέβαια, χρειάζεται να προσθέσουμε και κάποια άλλα -πολύ σημαντικά- στοιχεία, όπως τους θεατές που γέμισαν τις περισσότερες μέρες την αίθουσα του κινηματογράφου «Μικρόκοσμος» όπου διεξήχθη το φεστιβάλ, τις συζητήσεις -όλες ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες- οι οποίες έγιναν με τη συμμετοχή των δημιουργών που οι ταινίες τους προβλήθηκαν στη διοργάνωση και εκλεκτών προσκεκλημένων ειδικών με τον θεματικό άξονα της κάθε μέρας, τα εξαιρετικά μουσικά δρώμενα...

Οσους αριθμούς κι αν παραθέσουμε όμως, δεν θα μπορούσαμε να μετρήσουμε εκείνο το στοιχείο που περίσσευε, που ξεχείλιζε και καταλάμβανε όλους τους χώρους του «Μικρόκοσμου», την πληθώρα των συναισθημάτων δηλαδή που νιώσαμε όλοι όσοι γίναμε κοινωνοί αυτής της τόσο ξεχωριστής εκδήλωσης της «Εφ.Συν.»: συγκίνηση, χαρά, υπερηφάνεια, ευφορία, συντροφικότητα, αλληλεγγύη, τρυφερότητα, δοτικότητα, πίστη.

Για να πείσω όσους δεν ήρθαν ότι δεν υπερβάλλω στο ελάχιστο, ιδού τρία χαρακτηριστικά στιγμιότυπα από αντίστοιχες μέρες του φεστιβάλ:

● Η έναρξη του EFSYNEMA έγινε με το εξαιρετικό ντοκιμαντέρ της Μαριάννας Οικονόμου, «Οταν ο Βάγκνερ συνάντησε τις ντομάτες», το οποίο είναι η πρόταση της Ελλάδας για το Οσκαρ Ξενόγλωσσης Ταινίας. Ακούγοντας τη σκηνοθέτρια να συνομιλεί με το κοινό αμέσως μετά την προβολή της ταινίας της, δεν μπόρεσα να μη σκεφτώ πως τέτοιοι δημιουργοί είναι «η Ελλάδα που αντιστέκεται, η Ελλάδα που επιμένει» και η απάντηση στα φαινόμενα ασχήμιας και αθλιότητας που μας έχουν κατακλύσει αυτά τα δέκα χρόνια της κρίσης.

● Η δεύτερη μέρα του φεστιβάλ ήταν αφιερωμένη στην ανώτερη των τεχνών, σύμφωνα με τον Νίτσε, τη μουσική. Οταν τελείωσε η προβολή των δύο μουσικών ντοκιμαντέρ που είχαμε επιλέξει, ο Βαγγέλης Γερμανός και η Smaragda πήραν τις κιθάρες τους -ακουστική ο πρώτος, ηλεκτρική η δεύτερη- και όλοι γίναμε μια παρέα τραγουδώντας, χορεύοντας, νοσταλγώντας...

● Η τελευταία μέρα του 1ου EFSYNEMA, γεμάτη τρυφερότητα και συγκίνηση, ήταν αφιερωμένη στον Τάκη Σπυριδάκη που έφυγε από τη ζωή τον περασμένο Σεπτέμβριο. Η παρουσία του Ρένου Χαραλαμπίδη, ο οποίος ανταποκρίθηκε αμέσως στην πρόσκλησή μας να συμμετάσχει στη βραδιά μνήμης για τον σπουδαίο ηθοποιό, σκηνοθέτη και υπέροχο άνθρωπο, και η επιλογή να ολοκληρωθεί το φεστιβάλ με την προβολή της ταινίας του «4 μαύρα κουστούμια» ήταν ο ιδανικότερος τρόπος για να πούμε ένα μεγάλο «ευχαριστώ» στον -πολύ- κόσμο που ήρθε στον «Μικρόκοσμο» και μας έδωσε τη στήριξη και τη δύναμη που χρειαζόμαστε ώστε να μετουσιώνουμε σε πράξη αυτό που μια ανεξάρτητη, αριστερή, συνεταιριστική εφημερίδα οφείλει να κάνει: να παράγει πολιτισμό.

Ραντεβού του χρόνου στο 2ο EFSYNEMA!

Η ιδέα είχε «πέσει» από τη Νόρα Ράλλη και ωρίμαζε με τον καιρό. Να ανοιχτεί η «Εφημερίδα των Συντακτών» σε μια σειρά πολιτιστικών δράσεων ανάλογου ύφους και ύψους με το δημοσιογραφικό έργο που επιτελεί επί εφτά συναπτά έτη. Και τι καλύτερο από ένα κινηματογραφικό φεστιβάλ που, πέρα από τις κινηματογραφικές προβολές, θα εμπεριείχε και άλλες δράσεις, όπως συζητήσεις και μουσικές εκδηλώσεις! Ετσι θα δινόταν η ευκαιρία και η εφημερίδα να έρθει πιο κοντά στους αναγνώστες της (και όχι μόνο), αλλά και να γνωριστούμε όλοι καλύτερα, να συμμετάσχουμε σε κάτι συλλογικό, να απευθυνθούμε σε, και να αλληλεπιδράσουμε με, ένα ευρύτερο κοινό.

Κάπως έτσι στήθηκε το 1ο EFSYNEMA. Από την επιλογή των ημερομηνιών που θα πραγματοποιούνταν και της κινηματογραφικής αίθουσας που θα το φιλοξενούσε, μέχρι τη χάραξη των θεματικών αξόνων, την κατάρτιση του τελικού προγράμματος, τις επαφές με τους δημιουργούς, τη μέριμνα για την επίλυση των μυριάδων τεχνικών προβλημάτων και τις πολύωρες συναντήσεις της οργανωτικής ομάδας, η υλοποίηση της ιδέας ήταν ένα ξεχωριστό και ευχάριστα δημιουργικό ταξίδι. Τα αρνητικά σημεία, που αφορούσαν αφενός την έλλειψη πρότερης εμπειρίας στην από το μηδέν διοργάνωση ενός τέτοιου πολυήμερου και πολυδιάστατου εγχειρήματος και αφετέρου στην πίεση χρόνου, αντιμετωπίστηκαν επιτυχώς μέσα από το πνεύμα συνεννόησης μεταξύ των μελών της οργανωτικής ομάδας και της συνεργασίας, της υποστήριξης και της ενθάρρυνσης εκ μέρους της Διεύθυνσης και του Εμπορικού Τμήματος της «Εφημερίδας των Συντακτών».

Κάπως έτσι φτάσαμε σε ένα εφταήμερο φεστιβάλ, με εφτά ξεχωριστούς θεματικούς άξονες και 25 μικρού και μεγάλου μήκους ταινίες στον κινηματογράφο «Μικρόκοσμος». Η έναρξη ήταν συγκινητική, τόσο γιατί ξεχείλισε από την αγάπη του κοινού που αγκάλιασε το EFSYNEMA από την πρώτη μέχρι την τελευταία μέρα του, όσο και από το ενδιαφέρον με το οποίο παρακολούθησε το ντοκιμαντέρ της Μαριάννας Οικονόμου, «Οταν ο Βάγκνερ συνάντησε τις ντομάτες», την επίσημη συμμετοχή της χώρας μας στα φετινά Οσκαρ. Το ντοκιμαντέρ, που συνδυάζει χιούμορ, προβληματισμό και εξωστρέφεια, άγγιξε τους θεατές, οι οποίοι για πολλή ώρα μετά το τέλος της προβολής και την ανοιχτή συζήτηση που ακολούθησε συνέχισαν να συνομιλούν με τη σκηνοθέτρια.

Οι επόμενες μέρες κινήθηκαν στον ίδιο ρυθμό. Αν υπήρχε κάποιο είδος ειδικού «βραβείου» για τον θεατή που έδειξε το μεγαλύτερο ενδιαφέρον για το φεστιβάλ, αυτό σίγουρα θα έπρεπε να απονεμηθεί σε όλους όσοι φρόντισαν να είναι κάθε μέρα στις προβολές. Ειδικότερα δε, στην κυρία που ήρθε στο ταμείο του κινηματογράφου νωρίς νωρίς την πρώτη μέρα, κατέβηκε από το ταξί που την περίμενε στην άκρη της Συγγρού για να προμηθευτεί την ειδική κάρτα εισόδου για όλες τις προβολές, ρωτώντας εναγωνίως αν θα υπάρχουν θέσεις για την προβολή της ταινίας «Μαρία του Οκτώβρη», την οποία, όπως μας είπε, έψαχνε για δεκαετίες!

Χωρίς αμφιβολία η ενότητα «Η Γυναίκα στο Φιλμ Νουάρ» ήταν από τις πλέον επιτυχημένες της διοργάνωσης. Αντίστοιχα συγκινητική ήταν και η τελευταία μέρα του 1ου EFSYNEMA με το αφιέρωμα στον αγαπημένο ηθοποιό και σκηνοθέτη Τάκη Σπυριδάκη. Ο κόσμος πολύς, η συγκίνηση έκδηλη, οι προβολές των δύο ταινιών που σκηνοθέτησε ο Τάκης («Ο κήπος του Θεού» και «Βέρα Κρουζ») μας θύμισαν με τον πλέον ξεκάθαρο τρόπο τις δυνατότητες και τις συγκινήσεις που μπορεί να προσφέρει η 7η Τέχνη όταν υπηρετείται από ταλαντούχους δημιουργούς. Ταυτόχρονα ανέδειξε και τις δυνατότητες του ίδιου του Τάκη, σκηνοθετικές και υποκριτικές, σηματοδοτώντας το πόσα ακόμα είχε να προσφέρει, αν δεν «έφευγε» τόσο πρόωρα. Μια αίσθηση που εντάθηκε ακόμα περισσότερο με την τελευταία προβολή, τα «4 μαύρα κουστούμια» του Ρένου Χαραλαμπίδη από φιλμ, όπου αναδείχτηκε νοσταλγικά η μοναδική ατμόσφαιρα και το ιδιαίτερο «χρώμα» που, δυστυχώς, λείπει από τις ψηφιακές προβολές.

Η ζεστή αγκαλιά του κοινού, η εμπιστοσύνη από τη Διεύθυνση της «Εφημερίδας των Συντακτών» και τους κινηματογραφικούς δημιουργούς και παραγωγούς, η αρμονική συνεργασία με τους υπεύθυνους στον κινηματογράφο «Μικρόκοσμος» και ιδίως με τον Ηλία, τον μηχανικό προβολής, του οποίου η προσφορά είναι ανεκτίμητη και, τέλος, η συνεννόηση και το κλίμα συνεργασίας μεταξύ των μελών της οργανωτικής επιτροπής αποτελούν την καλύτερη «μαγιά» για τις επόμενες διοργανώσεις του EFSYNEMA. Καλό 2ο EFSYNEMA, λοιπόν!

*(PH.D.)2, αναπληρωτής καθηγητής Ιατρικής Φυσικής - Υπολογιστικής Ιατρικής, Τμήμα Ιατρικής ΔΠΘ

Πάντα μετά από μια συλλογική δουλειά που στέφθηκε με επιτυχία ξαναφέρνω στο μυαλό μου κάποια βασικά ερωτήματα, όπως π.χ. «τι ενώνει τους ανθρώπους»; Ή, με άλλα λόγια, «τι χρειάζεται για μια πετυχημένη συνεργασία»;

Ειδικά για ένα φεστιβάλ κινηματογράφου μια πρόχειρη και προφανής για πολλούς απάντηση θα ήταν: «Μα η αγάπη όλων των συνεργατών για τον κινηματογράφο!» Κι όμως όση αγάπη και πάθος και σινεφιλία και όρεξη κι αν υπάρχει, δεν είναι αρκετά για την επιτυχία της συνεργασίας.

Βαθιά μου πεποίθηση αλλά και εμπειρία χρόνων είναι ότι τους ανθρώπους τούς ενώνουν οι ιδέες, οι αντιλήψεις και οι αξίες τους για τον κόσμο, τους άλλους, την τέχνη και βέβαια και την 7η Τέχνη, δηλαδή το σινεμά. Οταν συναντηθήκαμε η Νόρα, ο Αδάμ, η Δώρα κι εγώ, όλα τα παραπάνω τα διάβασα στα πρόσωπά τους κι ας μην είχαμε προϋπάρξει φίλοι – γνωστοί μονάχα. Κι όταν έπεσε η ιδέα της διοργάνωσης ενός φεστιβάλ κινηματογράφου για τα 7 χρόνια της «Εφημερίδας των Συντακτών», ήξερα ότι όλα θα πήγαιναν καλά.

Και πήγαν. Γιατί μετά τις ιδέες δοκιμάστηκαν και οι χαρακτήρες. Ούτε φωνές, ούτε ανταγωνισμοί: ένα κλίμα δημιουργικό, μια ατμόσφαιρα ζεστή, φιλική, με κατανόηση, αλληλοεκτίμηση, όπου όλα λύνονταν με λογική κι επιχειρήματα. Οπου, πριν απ’ όλα, περνούσες ωραία.

Κι ύστερα ήρθε και το «κερασάκι στην τούρτα»: η συνέπεια! Δεν υπάρχει τίποτα χειρότερο από τους ανθρώπους που υπόσχονται τα πάντα και δεν κάνουν τελικά τίποτα. Εδώ ό,τι αναλάμβανε ο καθένας για την επόμενη φορά ήταν έτοιμο στην ώρα του. Πόσο σημαντικό είναι να ξέρεις ότι μπορείς να εμπιστευτείς κάποιους, ότι θα κάνουν όταν και όπως πρέπει απλά αυτό που υποσχέθηκαν!

Από εκεί και πέρα η δική μου μέρα στο φεστιβάλ, το αφιέρωμα στο φιλμ νουάρ, υπήρξε μια πολύ όμορφη και απίστευτα γρήγορη εμπειρία. Οπως και η κάθε μέρα που ανέλαβε ο καθένας. Είχαμε ελάχιστο χρόνο στη διάθεσή μας (μόλις ένα μήνα!) και εμπιστευτήκαμε απόλυτα ο ένας τις επιλογές του άλλου. Αλλιώς το 1ο EFSYNEMA δεν θα γινόταν ποτέ.

Σκέφτηκα λοιπόν: «φιλμ νουάρ», έτσι σκέτα, για πολλούς μπορεί να μη σημαίνει τίποτα. Κι επειδή το πνεύμα του φεστιβάλ είχε άρωμα γυναίκας, έβαλα και το φιλμ νουάρ μέσα στο παιχνίδι: «Η Γυναίκα στο Φιλμ Νουάρ» είναι ήδη κάτι πολύ πιο ελκυστικό. Ετσι γεννήθηκε αυτή η θεματική που εντάχτηκε το Σάββατο 16/11 στην τρίτη μέρα του EFSYNEMA. Εδωσε μια άλλη ματιά πάνω στη «μοιραία γυναίκα», ανέτρεψε στερεότυπα και συνδυάστηκε τέλεια με τους γενικότερους στόχους του φεστιβάλ, ειδικά καθώς υποστηρίχτηκε και από τρεις σημαντικές γυναικείες παρουσίες ως βασικές ομιλήτριες στη συζήτηση που έγινε εκείνη τη μέρα. Και κάτι ακόμα: και οι δύο ταινίες της μέρας (πέραν της ταινίας-έκπληξη που ακολούθησε) είχαν δεκαετίες να παιχτούν σε ελληνικό σινεμά και ήταν ευρωπαϊκές (ακριβώς για να ξεφύγουμε από τη συνήθη ταύτιση του φιλμ νουάρ αποκλειστικά με την Αμερική).

Τίποτε ωστόσο από όλα τα παραπάνω, από όλες αυτές τις σκέψεις και δράσεις, δεν θα είχαν υλοποιηθεί χωρίς την πολύτιμη εμπιστοσύνη και συμπαράστασή σας: Νόρα, Αδάμ και Δώρα, σας ευχαριστώ μέσα απ’ την καρδιά μου γιατί, εκτός από ιδανικοί συνεργάτες, γίνατε και αληθινοί φίλοι μου.

*Σκηνοθέτης, συγγραφέας και καθηγητής κινηματογράφου