Ο θεσμός της «λίστας χειρουργείου»

Οι χειρουργικές επεμβάσεις διακρίνονται σε τακτικές και έκτακτες. Τακτικές είναι αυτές που μπορούν να προγραμματιστούν ενώ έκτακτες είναι αυτές στις οποίες υπάρχει προφανής κίνδυνος για την υγεία του ασθενή και πρέπει να εκτελεστούν άμεσα.

Από το 2017 (ν. 4368/2016 άρθρο 58 και Υ.Α. Α3α/οικ. 97136, ΦΕΚ Β'/4316/30-12-2016) εισήχθη ο θεσμός της «λίστας χειρουργείου» στα δημόσια νοσοκομεία για τις χειρουργικές επεμβάσεις που μπορούν να προγραμματιστούν.

Σκοπός είναι η σειρά προτεραιότητας στη χειρουργική αντιμετώπιση των τακτικών περιστατικών να καθορίζεται σύμφωνα με την κατάσταση της υγείας του κάθε ασθενή, ώστε να υπάρχει ισότιμη αντιμετώπιση των ασθενών και να καταπολεμηθούν φαινόμενα πελατειακών σχέσεων.

Τα περιστατικά που χαρακτηρίζονται έκτακτα (επείγοντα) από τους αρμόδιους γιατρούς τυγχάνουν άμεσης χειρουργικής αντιμετώπισης. Κατάσταση των εκτάκτων αναρτάται, για λόγους διαφάνειας και ελέγχου, κάθε 15θήμερο στις ιστοσελίδες των νοσοκομείων.

Οι σχετικές με τη «λίστα χειρουργείου» διατάξεις προβλέπουν τήρηση της λίστας και καταχώριση των πληροφοριών από αρμόδιο διοικητικό υπάλληλο. Τη διαδικασία αυτή ακολουθεί η πλειονότητα των νοσοκομείων.

Πρόκειται για μια χειροκίνητη διαδικασία κατά την οποία ο γιατρός καταγράφει τα δεδομένα σε ένα έντυπο, ο ασθενής παραδίδει το έντυπο στον υπάλληλο σύνταξης της λίστας και ο υπάλληλος καταχωρίζει το δεδομένο σε μια λίστα, την οποία αναρτά και ενημερώνει ανά εβδομάδα.

Είναι μια γραφειοκρατική διαδικασία με κόστος σε ανθρώπινο δυναμικό, σε χρόνο και σε κτιριακό χώρο, στην οποία είναι πιθανά ανθρώπινα λάθη και παρεμβολές.

Κατά τη μικρή χρονική περίοδο (4ος/17-1ος/18), που, με την ιδιότητα του αναπληρωτή διοικητή, είχα την ευθύνη εφαρμογής της «λίστας χειρουργείου», αφενός δημιουργήσαμε τη λίστα εντάσσοντας αμέσως όλα τα τμήματα του χειρουργικού τομέα, αφετέρου επιλέξαμε και εφαρμόσαμε αυτοματοποιημένο τρόπο εφαρμογής της.

Η ψηφιοποιημένη διαδικασία λειτουργεί ως εξής: ο ίδιος ο γιατρός που εξετάζει τον ασθενή εισάγει στο πληροφοριακό σύστημα τα δεδομένα που προβλέπονται.

Οι ασθενείς που εισάγονται στο σύστημα παίρνουν μοναδικό κωδικό αριθμό λίστας αναμονής, που αναρτάται αυτόματα στο Κεντρικό Πληροφοριακό Σύστημα του νοσοκομείου.

Ταυτόχρονα γίνεται αυτόματη εκτύπωση Εντυπου Δελτίου Προτεραιότητας Επέμβασης, με τον κωδικό προτεραιότητας του ασθενή.

Η χορήγηση του μοναδικού αριθμού στον ασθενή γίνεται απευθείας από τον θεράποντα γιατρό.

Ετσι, ο ασθενής πριν φύγει από το νοσοκομείο γνωρίζει τον μοναδικό αριθμό και τον χρόνο πραγματοποίησης της επέμβασής του, που τον παρακολουθεί και από την ιστοσελίδα του νοσοκομείου.

Εχουν δε ληφθεί υπόψη διάφορες παράμετροι, καθώς οι πληροφορίες που εισάγονται στο σύστημα δεν είναι στατικές αλλά διαρκώς μεταβαλλόμενες.

Πρόκειται για καινοτόμο και σύνθετο έργο, που οφείλεται στο τμήμα Πληροφορικής, στην επιτροπή χειρουργείου, στα χειρουργικά τμήματα και τις συνεχείς συναντήσεις εργασίας.

Οφέλη αυτοματοποιημένης διαδικασίας: Μείωση γραφειοκρατικού, οικονομικού, ανθρώπινου και κτιριακού κόστους. Περιορισμός ανθρώπινων παρεμβάσεων και λαθών. Αδυναμία καταστρατήγησης της λίστας και προστασία του ασθενή. Διαφάνεια και σταδιακή ενιαιοποίηση του συστήματος σε ό,τι αφορά την κατηγοριοποίηση των επεμβάσεων. Αμεση παρακολούθηση, ενημέρωση και έλεγχος του συστήματος από τη διοίκηση των νοσοκομείων και το υπουργείο που βλέπουν σε πραγματικό χρόνο πραγματοποιημένες, ακυρωμένες και σε αναμονή επεμβάσεις του τρέχοντος και των προηγούμενων μηνών ανά χειρουργικό τμήμα και συγκεντρωτικά του νοσοκομείου, τόσο από τη λίστα των τακτικών όσο και από τη λίστα των εκτάκτων. Το σύστημα επιδέχεται περαιτέρω ανάπτυξη.

Προβλήματα που, κυρίως, παρατηρούνται στη λειτουργία της «λίστας χειρουργείου» είναι: «η απουσία ελέγχου, η μη ενημέρωση των ασθενών και η συχνή καταστρατήγηση της σειράς προτεραιότητας. […] η πιο συχνή παραβίαση της διαδικασίας είναι να βαφτίζονται ως επείγοντα χειρουργικά περιστατικά που πιθανόν δεν είναι» (εφ. «Καθημερινή», 14.1.2019).

Προτάσεις ενίσχυσης του θεσμού

Αύξηση του χειρουργικού χρόνου.Τόσο με την ανάπτυξη του συνόλου των χειρουργικών τραπεζιών των νοσοκομείων, καθώς αρκετά είναι κλειστά, όσο και με την αύξηση των κλινών Εντατικής Θεραπείας.

Αυτό σημαίνει προσλήψεις νοσηλευτικού, κυρίως, προσωπικού, αλλά και ορθολογική διαχείριση του υπάρχοντος, καθώς θεωρούμε πως υπάρχουν τέτοιες δυνατότητες.

Η αύξηση του χειρουργικού χρόνου αφενός θα μειώσει τους χρόνους αναμονής των ασθενών στη λίστα, αφετέρου θα μειώσει την πίεση των ασθενών προς τους γιατρούς και θα περιορίσει έτσι τον πιθανό πειρασμό να χαρακτηριστεί ένα περιστατικό ως επείγον για να παρακαμφθεί η λίστα ή και, στο όνομα της ταχύτητας, να μεταφερθεί ο ασθενής σε ιδιωτική κλινική.

Διεύρυνση της λίστας ώστε να συμπεριληφθούν και άλλα ιατρικά τμήματα. Ζήτημα διεύρυνσης και ένταξης στη λίστα υπάρχει για μονάδες ή τμήματα που δεν ανήκουν στον χειρουργικό τομέα, όπως οι αιμοδυναμικές μονάδες, τα ακτινοδιαγνωστικά και άλλα τμήματα, όπου τα περιστατικά τους είναι διαγνωστικές εξετάσεις που μπορεί να μετεξελιχθούν σε έκτακτες θεραπευτικές παρεμβάσεις.

Ενημέρωση των πολιτών. Η ενημέρωση των πολιτών είναι κατ’ εξοχήν μέτρο ενίσχυσης του θεσμού της λίστας και της διαφάνειας. Κρίσιμος είναι ο ρόλος των «Γραφείων Προστασίας Δικαιωμάτων Ληπτών/ριών Υπηρεσιών Υγείας» των νοσοκομείων, όχι μόνο ως γραφείων υποδοχής παραπόνων αλλά και ως ενεργών παραγόντων ενημέρωσης.

Αυτοματοποιημένη σύνταξη της λίστας. Γενίκευση της χρήσης της αυτοματοποιημένης διαδικασίας σε όλα τα δημόσια νοσοκομεία. Τόσο για τον συντονισμό του συστήματος με τη σύγχρονη διακυβέρνηση όσο και κυρίως για τα πολλαπλά οφέλη που θα αποκομίσουν το όλο σύστημα υγείας και οι πολίτες.

* εκπαιδευτικός, τ. δήμαρχος Αετού, τ. αναπληρωτής διοικητής ΓΝΑ «Κοργιαλένειο - Μπενάκειο» ΕΕΣ