Η εκτέλεση, οι μπολσεβίκοι και οι μύθοι για τη μοίρα των Ρομανόφ

Ιστορικά γεγονότα και μυθοπλασία. Η αλήθεια, η αντικειμενική αλήθεια, αργά ή γρήγορα, πάντα αποκαλύπτεται. Επεμβαίνουν οι επιστήμες, τεκμηριώνοντας τα δεδομένα, εξάγοντας ασφαλή συμπεράσματα, πιστοποιώντας καταστάσεις και καταγραφές, εξετάζοντας και μελετώντας με νέες μεθόδους αντικείμενα και θεωρίες, για να μπορέσει να καταγραφεί με λεπτομέρειες η παγκόσμια ιστορία, η οποία περνάει κληρονομιά στις μελλοντικές γενιές με όλες τις συνέπειες που κουβαλάει από το ασταθές παρελθόν της.

Ηταν 24 Οκτώβρη (6 Νοέμβρη σύμφωνα με το Γρηγοριανό Ημερολόγιο) του 1917 όταν η μεγάλη Οκτωβριανή Επανάσταση ξέσπασε με ορμή στη Ρωσική Αυτοκρατορία.

Οι μπολσεβίκοι κυριαρχούσαν στα σοβιέτ και οι αγρότες οργανωμένοι από το καλοκαίρι ήδη επιτίθενται κατά των γαιοκτημόνων. Από τις 7 Οκτώβρη ο Λένιν –ο μέγας μαρξιστής ηγέτης των μπολσεβίκων μετά τη διάσπασή τους από τους μενσεβίκους στο Ρωσικό Σοσιαλδημοκρατικό Εργατικό Κόμμα– φτάνει κρυφά στην Αγία Πετρούπολη για να αναλάβει αρχηγός της ένοπλης εξέγερσης.

Εκεί ήδη από τις 25 Σεπτέμβρη ο Τρότσκι –ο σπουδαιότερος μετά τον Λένιν αρχηγός και οικοδόμος της σοσιαλιστικής επανάστασης– είχε εκλεγεί πρόεδρος του σοβιέτ της πόλης.

Εκείνο λοιπόν το πρωινό η αστική κυβέρνηση του Αλεξάντρ Κερένσκι απαγόρευσε την κυκλοφορία της εφημερίδας «Ραμπότσι Πουτ» (με αυτόν τον τίτλο έβγαινε τότε η «Πράβντα»), δηλαδή του κεντρικού οργάνου των μπολσεβίκων, μάλιστα στέλνοντας θωρακισμένα κατά του τυπογραφείου και των γραφείων σύνταξής της.

Οι κόκκινοι φρουροί όμως απέκρουσαν με επιτυχία την επίθεση και η εφημερίδα κυκλοφόρησε με την προκήρυξη της ανατροπής της κυβέρνησης. Το καταδρομικό «Αουρόρα» καταφτάνει και μπαίνει στον ποταμό Νέβα στρέφοντας τα πυροβόλα του στα χειμερινά ανάκτορα που ήταν η έδρα της τελευταίας κυβέρνησης.

Το βράδυ της ίδιας μέρας κι ενώ το υπουργικό συμβούλιο συνεδρίαζε εντός των ανακτόρων, η κόκκινη φρουρά της Αγίας Πετρούπολης καταλαμβάνει όλα τα κεντρικά σημεία και τις υπηρεσίες της πόλης – το κεντρικό τηλεγραφείο, τις γέφυρες, τους σιδηροδρομικούς σταθμούς αλλά και την Κρατική Τράπεζα.

Ξημέρωσε η 25η Οκτώβρη (7 Νοέμβρη) όπου τα ανάκτορα πολιορκούνται και καταλαμβάνονται, η κυβέρνηση πέφτει, οι υπουργοί συλλαμβάνονται από τους επαναστάτες αλλά ο Κερένσκι δραπέτευσε με αυτοκίνητο που του παραχώρησε η αμερικανική πρεσβεία. Οι επαναστατικές δυνάμεις μέχρι το βράδυ απλώνονται παντού στην πόλη με κόκκινες σημαίες και με ένα σύνθημα, «Ολη η εξουσία στα σοβιέτ!» Η Ρωσική Επανάσταση των εργατών και των αγροτών επικρατεί.

Στις 27 Οκτώβρη (9 Νοέμβρη) το 2ο συνέδριο των σοβιέτ κλείνει τις εργασίες του κάτω από τους ήχους της «Διεθνούς» εγκρίνοντας τα διατάγματα του Λένιν: Ειρήνη στους λαούς. Η γη στους αγρότες. Τα εργοστάσια στους εργάτες. Η εξουσία στα σοβιέτ.

Η εργατική επανάσταση βέβαια είχε αρχίσει λίγο νωρίτερα κατά το τέλος Φεβρουαρίου του 1917 –η ονομαζόμενη και Φεβρουαριανή Επανάσταση– στην Αγία Πετρούπολη με τεράστιες απεργίες και δυναμικές διαδηλώσεις του εξουθενωμένου και καταπιεσμένου λαού της Ρωσίας.

Η κρατούσα τάξη διαλύθηκε. Αυτοκράτορας και μονοκράτορας πασών των Ρωσιών, όπως ήταν ο επίσημος τίτλος του, ήταν ο Νικολάι Αλεξάντροβιτς Ρομανόφ, ο επονομαζόμενος και Νικόλαος Β', ο οποίος κάτω από την πίεση των γεγονότων αποδείχθηκε ανίκανος να διαχειριστεί την όλη κατάσταση, την κρίση και την πολιτική αναταραχή με αποτέλεσμα να εκδιωχθεί από τον θρόνο.

Στις αρχές Μαρτίου η προσωρινή αστική κυβέρνηση που ανέλαβε έβαλε τον παραιτηθέντα τσάρο και την οικογένειά του (τη γυναίκα του Αλεξάνδρα, τις κόρες του Ολγα, Τατιάνα, Μαρία, Αναστασία και τον γιο του Αλεξέι) σε κατ’ οίκον περιορισμό στο ανάκτορό τους στο Τσάρσκογε Σελό.

Τον Αύγουστο του 1917 η κυβέρνηση Κερένσκι, που ήδη είχε εν τω μεταξύ ανέβει στην εξουσία, μετέφερε τους Ρομανόφ στο Τόμπολσκ στα Ουράλια, στο σπίτι του πρώην κυβερνήτη της περιοχής, ισχυριζόμενη ότι έτσι θα προστατευόταν από το επαναστατικό κλίμα.

Οταν τον Οκτώβρη οι μπολσεβίκοι κυριαρχούν στη χώρα τα μέτρα κράτησής τους γίνονται αυστηρότερα και τον Απρίλη του 1918 μεταφέρονται ο τσάρος με τη γυναίκα του και την κόρη του Μαρία στο Εκατερίνμπουργκ.

Τα υπόλοιπα μέλη μένουν πίσω καθώς ο Αλεξέι είναι πολύ άρρωστος από αιμορροφιλία, μια κληρονομική ασθένεια που προκαλεί αδυναμία πήξης του αίματος σε περιπτώσεις αιμορραγίας, η οποία εκείνη την εποχή ήταν ανίατη, συνήθως οδηγούσε σε πρόωρο θάνατο και την είχε κληρονομήσει από τη μητέρα του που έφερε τα γονίδια ως εγγονή της βασίλισσας Βικτορίας του Ηνωμένου Βασιλείου.

Τον Μάιο τελικά μεταφέρονται στην οικία Ιπάτιεφ στο Εκατερίνμπουργκ όλοι μαζί, όπου το βράδυ της 17ης Ιουλίου 1918 όλα τα μέλη της οικογένειας μαζί με τον γιατρό τους και τρεις υπηρέτες τους σκοτώνονται στο υπόγειο κελάρι του κτιρίου από τους μπολσεβίκους υπό την καθοδήγηση του Γιάκοβ Γιουρόβσκι.

Τα σώματά τους ποτίστηκαν σε οξύ και ο Γιουρόβσκι τα έκρυψε θάβοντάς τα σε μυστικό σημείο στην οδό Koptyaki, έναν εγκαταλελειμμένο καρόδρομο 12 μίλια βόρεια της πόλης. Το 1991 τα υπολείμματα των οστών της τσαρικής οικογένειας και των ακολούθων τους βρέθηκαν και ξεκίνησε η διαδικασία αναγνώρισης μέσω DNA.

Δείγματα στάλθηκαν στη Βρετανία και τις Ηνωμένες Πολιτείες. H διαδικασία αναγνώρισης των υπολειμμάτων ήταν πραγματικά εξονυχιστική.

Οι εξετάσεις έδειξαν ότι πέντε από τους σκελετούς ήταν μέλη της οικογένειας και τέσσερις όχι. Τρεις από τους πέντε διαπιστώθηκε ότι ήταν παιδιά. Δύο από τα παιδιά αγνοούνται. Η μητέρα αναγνωρίστηκε καθώς συνδεόταν με τη βρετανική βασιλική οικογένεια, και ο πρίγκιπας Φίλιππος, δούκας του Εδιμβούργου, που ήταν εγγονός της μεγαλύτερης αδερφής της Αλεξάνδρας Βικτορίας, έδωσε δείγμα DNA το οποίο ταίριαξε με αυτό του σκελετού.

Ο πατέρας επίσης αναγνωρίστηκε καθώς διαπιστώθηκε πως το DNA του σχετίζεται με του μεγάλου δούκα Γεωργίου Αλεξάνδροβιτς, δηλαδή του μικρότερου αδελφού του Νικολάου Β'.

Ετσι οι επιστήμονες αποφάνθηκαν ύστερα από εξονυχιστικές επιστημονικές έρευνες πως ήταν πάνω από 98,5% σίγουροι ότι τα απομεινάρια ανήκαν στον αυτοκράτορα, την οικογένειά του και τους ακολούθους τους.

Αυτή την περίοδο, ακριβώς εκατό χρόνια μετά τον θάνατο της τσαρικής οικογένειας, μια αξιοθαύμαστη νέα έκθεση που γίνεται στο Science Museum (Μουσείο Επιστημών) του Λονδίνου διερευνά τον ρόλο της επιστήμης στην εκπληκτική ζωή και τους θανάτους του τελευταίου τσάρου Νικολάου Β’ και της οικογένειάς του πηγαίνοντας πίσω από τις σκηνές, με οδηγό μόνο την επιστήμη και τα πραγματικά γεγονότα που ρίχνουν άπλετο φως σε ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια του 20ού αιώνα.

Με τίτλο «The Last Tsar: Blood and Revolution» («Ο τελευταίος τσάρος: αίμα και επανάσταση») εξερευνάται η σημαντική επίδραση των ασθενειών αλλά και τα ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα στην ιδιωτική ζωή της αυτοκρατορικής οικογένειας κατά τη διάρκεια της περιόδου 1908-1918, δηλαδή μιας δεκαετίας, όπως και οι προόδοι στην ιατρική και την εγκληματολογία τα τελευταία 70 χρόνια που μετέτρεψαν και επέκτειναν την έρευνα και σε άλλες σφαίρες μετά την εμφάνισή τους.

Θα διαρκέσει μέχρι τις 24 Μαρτίου 2019 παρουσιάζοντας στο κοινό σπάνια αντικείμενα, όπως τα προσωπικά ημερολόγια της οικογένειας, ρούχα και κοσμήματα, πράγματα που βρέθηκαν στη σκηνή της δολοφονίας τους, δύο αυτοκρατορικά αυγά Fabergé, ένα μάλιστα που χάρισε η τσαρίνα στον σύζυγό της μόλις έναν χρόνο πριν από την πτώση τους, απόρρητα έγγραφα, ιατρικές γνωματεύσεις, ακτινογραφίες, ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα μιας ολόκληρης οικογένειας ενώ βρισκόταν εν ζωή.

Αποκαλύπτονται η αποφασιστικότητα της οικογένειας να κρατήσει το μυστικό της ασθένειας του Αλεξέι, αλλά και η ταραγμένη ψυχική υγεία της Αλεξάνδρας που πιέζεται για να δώσει υγιή διάδοχο και η οποία παρασύρεται άβουλα από ανθρώπους όπως ο Ρασπούτιν.

Το κοινό θα ανακαλύψει επίσης την ιδιαίτερη ιδιωτική ζωή τους για πρώτη φορά, μέσα από 22 φωτογραφικά άλμπουμ που δημιουργήθηκαν από τον Herbert Galloway Stuart, έναν Αγγλο δάσκαλο της αυτοκρατορικής οικογένειας, και τα οποία βρέθηκαν τυχαία μέσα σε ένα ξύλινο κιβώτιο σαμπάνιας από τα Harrods και τώρα είναι μέρος της συλλογής του μουσείου, προσφέροντας μια συναρπαστική ματιά στην καθημερινότητα των Ρομανόφ.

Ενας αιώνας λοιπόν έχει περάσει από τότε που η τελευταία τσαρική οικογένεια έχασε τη ζωή της τυλιγμένη μέσα σε μύθους και μυστήριο που πάντα ακόμα και σήμερα οξύνουν την περιέργειά μας για αποκαλύψεις και λεπτομέρειες.

Ευτυχώς που η επιστήμη με όλους τους τρόπους και τα μέσα ξεδιαλύνει τα πέπλα μυστηρίου ρίχνοντας άπλετο φως στα σκοτεινά σημεία των γεγονότων που ταλανίζουν την ιστορική αναφορά, προσφέροντας στο κοινό τεκμηριωμένη γνώση και αντίληψη με όλα τα μέσα που διαθέτουμε για ιστορικά συμβάντα του παρελθόντος που θα αποτελούν δύναμη αναφοράς για τις γενιές που έρχονται για να μας μελετήσουν στους επόμενους αιώνες.