Στα ίχνη των ακτιβιστών του κόσμου

Πολιτικός ακτιβιστής, δυναμικός καλλιτέχνης, ανήσυχο πνεύμα, βραβευμένος δημιουργός και πάντα μαχητής για τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Ο Κινέζος Ai Weiwei είναι παγκοσμίως γνωστός για τις παρεμβάσεις του, είτε με τον... καλλιτεχνικό λόγο του είτε με τη φυσική παρουσία του σε όλα εκείνα τα σημεία του πλανήτη μας που «αποζητούν» την προβολή και την ανάδειξη, σε σημείο αναφοράς και προβληματισμού, όλων των δύσκολων και πολιτικώς απαράδεκτων που συμβαίνουν στην παγκόσμια κοινότητα.

Ολοι μας τον θυμόμαστε στη χώρα μας τον περασμένο χρόνο να παρεμβαίνει υπέρ των προσφύγων και των μεταναστών σε Λέσβο και Ειδομένη. 

Γεννημένος στο Πεκίνο το 1957 -γίνεται ακριβώς εξήντα χρόνων στις 28 Αυγούστου- έχει περάσει σχεδόν τέσσερις δεκαετίες της ζωής του στην εξερεύνηση της σχέσης της τέχνης με την κοινωνία και τις ατομικές εμπειρίες και ελευθερίες του ατόμου.

Πρόκειται για έναν εμπνευσμένο και εξαιρετικά παραγωγικό καλλιτέχνη.

Κάθε έργο του είναι ξεχωριστό, πραγματικά εκλεκτικό, που καλύπτει ευρύ φάσμα μέσων, με συμπλέγματα, εγκαταστάσεις, γλυπτική, φωτογραφία, βιντεοπροβολές, ζωγραφική και αρχιτεκτονική.

Μέσα από την τέχνη και τις δημιουργίες του, σχεδόν από τα τέλη της δεκαετίας του 1970, επιδίωξε να αλλάξει και να μεταμορφωθεί.

Το κατάφερε, αφού μετατράπηκε σε πρωτοπόρο καθοδηγητή στην προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ελευθερίας του λόγου. 

Στο πρόγραμμα συνεργασίας του καλλιτέχνη με το Smithsonian Hirshhorn Museum της Ουάσινγκτον εντάσσεται και η έκθεση «Trace at Hirshhorn», παρουσιάζοντας για πρώτη φορά στην Ανατολική Ακτή των ΗΠΑ τη μνημειακή εγκατάσταση «Trace» (Ιχνος) που απεικονίζει εικόνες ανθρώπων απ’ όλο τον κόσμο, που ο καλλιτέχνης και διάφορες οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων θεωρούν ότι είναι ακτιβιστές, κρατούμενοι συνείδησης, και τάσσεται δυναμικά υπέρ της ελεύθερης διακίνησης των ιδεών τους.

Το τεράστιο έργο περιλαμβάνει 176 πορτρέτα, συναρμολογημένα στο χέρι με 1,2 εκατομμύριο LEGO τουβλάκια και τοποθετημένα στο πάτωμα του 2ου ορόφου του μουσείου.

Κάθε μεμονωμένη εικόνα αποτελείται από χιλιάδες τουβλάκια και συναρμολογούνται σε πάνελ που συνδέονται μεταξύ τους για να δημιουργήσουν 30 πορτρέτα ανά περιοχή φτιάχνοντας 6 τεράστιες ζώνες.

Οι επισκέπτες κινούνται ανάμεσα στις ζώνες σε μια τεράστια έκταση. Εμπνεύστηκε από τον πεντάχρονο γιο του και η εικόνα είναι με pixel για να μοιάζει ψηφιακή - δηλαδή, αμέσως να παραπέμπει σε επιτήρηση ή σε φωτογραφίες που βρίσκονται στο διαδίκτυο, αφού ο γραφικός χειρισμός δείχνει πως το κάθε άτομο έχει κωδικοποιηθεί ως μορφή ψηφιακών δεδομένων.

Τα χρώματα σε κάθε πορτρέτο αντιπροσωπεύουν περίπου τα χρώματα των εθνικών σημαιών της καταγωγής του διωκόμενου. 

Το έργο μεταφέρει στο κοινό τις εμπειρίες του ίδιου του δημιουργού από τη φυλάκισή του, την ανάκριση και την παρακολούθησή του από την κινεζική κυβέρνηση.

Το 2011 συνελήφθη στο Πεκίνο, κρατήθηκε ογδόντα μία ημέρες και κατόπιν τέθηκε υπό επιτήρηση ενώ του απαγορεύτηκε να ταξιδέψει στο εξωτερικό μέχρι το 2015.

Το «Trace» δημιουργήθηκε το 2014 κάτω από αυτές τις συνθήκες και εκτέθηκε στο κοινό, χωρίς την παρουσία του, στην ομοσπονδιακή φυλακή του Αλκατράζ στο Σαν Φρανσίσκο, στη Δυτική Ακτή.

Είναι η πρώτη φορά που η εγκατάσταση παρουσιάζεται ενώ ο δημιουργός της είναι πλέον ελεύθερος και μπόρεσε να τη δει. 

Για να συμπληρώσει την εμφάνιση του «Trace» στο Hirshhorn, ο Ai Weiwei έχει δημιουργήσει μια νέα ταπετσαρία-εγκατάσταση 360 μοιρών με τίτλο «The Plain Version of the Animal that Looks Like a Llama but is Really an Alpaca» και επίσης εκθέτει και μια παλαιότερη έκδοσή της σε χρώμα, με τίτλο «The Animal that Looks Like a Llama but is Really an Alpaca». Είναι ένα περίπλοκο γραφικό καλειδοσκοπικής απεικόνισης.

Το μοτίβο φαίνεται απλή επανάληψη, όμως αποκαλύπτει με μια προσεκτικότερη ματιά κάμερες, χειροπέδες, αλυσίδες και το λογότυπο του πτηνού του Twitter, θυμίζοντας τα προκλητικά tweets του δραστήριου Ai Weiwei στα social media.

Κάθετα η ταπετσαρία καλύπτει τους τοίχους και αποκαλύπτει την παρακολούθηση που υφίσταται ο κάθε πολίτης σ’ ολόκληρο τον κόσμο. Και τα δύο έργα καλύπτουν περίπου 214 μέτρα στο εξωτερικό δαχτυλίδι της γκαλερί.

Βέβαια, όταν φτάνεις στον χώρο σε υποδέχεται ένα τεράστιο πορτρέτο του καλλιτέχνη με τα χέρια του στα μάτια να σε παρακολουθεί και να σε εξετάζει προσεκτικά. 

Το περιβάλλον της έκθεσης αφυπνίζει συνειδήσεις και καλεί σε επαγρύπνηση για όλα αυτά που συμβαίνουν γύρω μας.

Οσο ο καθένας μας καθημερινά εκτίθεται σε κάμερες και διαδίκτυο, χωρίς να εξασφαλίζεται η ανεξαρτησία της σκέψης του, όσο δεν παρέχεται πλήρης ελευθερία προσωπικής έκφρασης χωρίς χειραγώγηση, όσο δεν γίνεται δεκτή η διαφορετικότητά μας, όσο υπάρχουν συνάνθρωποί μας σ’ όλο τον κόσμο που θεωρούνται «εγκληματίες» στη χώρα τους για τις απόψεις τους ή τον τρόπο έκφρασής τους, όσο ακτιβιστές και εμπνευσμένοι ιδεολόγοι αντιμετωπίζονται σαν άτομα που καταπατούν νόμους, τότε σίγουρα ο κόσμος μας και ο καθένας μας ξεχωριστά δεν είναι καθόλου ασφαλής απέναντι στην εκάστοτε εξουσία. 

 Info:

Ai Weiwei: «Trace at Hirshhorn», στο Smithsonian Hirshhorn Museum and Sculpture Garden στην Ουάσινγκτον. Μέχρι την 1η Ιανουαρίου 2018