Βραχεία προεκλογική περίοδος, ίσον διάλογος με πολλές πολλές φωνές και το μενού της πολιτικής με πολλά πολλά πιάτα. Ξεχωρίσαμε τουλάχιστον δέκα, δίκην αφορισμών της γραφίδας από τον Δημοσθένη έως τον Κάφκα*, προς γνώσιν των ψηφοφόρων, κυρίως.
Αλήθεια, τι θα μπορούσαν να προσφέρουν κόμματα που ήδη ίστανται στην ακρώρεια του δημοσκοπικού βαράθρου; Από ποια φωλιά θα πάρουν τα αυγά για να φτιάξουν το δικό τους «πιάτο»; Ενας υπάλληλος ασφαλιστικής εταιρείας στην Πράγα, ψυχρός δα και ρεαλιστής, ο Φραντς Κάφκα (1883-1924), διέβλεψε την περιφορά του «πιάτου Ματαιοδοξία», όχι μόνο στην πολιτική, σημειώνοντας: «Δυστυχώς, όλα τα ανθρώπινα λάθη έχουν ως πηγή τους την ανυπομονησία. [...] Ητοι, ένα κλουβί βγήκε εις αναζήτησιν πουλιού»! Και δεν άφησε σε κανέναν περιθώρια για αυταπάτες: «Μόνο στα όνειρα μπορούμε να θριαμβεύουμε» (από τις «Ενδοσκοπήσεις»).
Τέκνο του 19ου αιώνα και μιας σερβιτόρας ο Αύγ. Στρίντμπεργκ (1849-1912), που θήτευσε επιμελώς στην κουζίνα του πεζού, του δραματουργικού και δημοσιογραφικού λόγου, άφησε να περάσει μια φυσαλίδα φρέσκου αέρα, παρά το στιλπνό έλος της κουλτούρας της άρχουσας τάξης της πατρίδας του, της Σουηδίας, η ιστορία της οποίας είναι αυτή των απλών ανθρώπων και των δεινών τους.
Ο προειρημένος υπάλληλος της ασφαλιστικής εταιρείας, διαβάζοντας κείμενα του Σουηδού συναδέλφου του, έγραψε στο «Ημερολόγιό» του: «Οι σελίδες του έχουν τη δύναμη της γροθιάς». Και αυτό γιατί ο Στρίντμπεργκ, αναφερόμενος γενικά στο «Μενού Πολιτική», τόνιζε ότι «με αυτήν εννοούμε μια δόλια συμπεριφορά».
Εξειδικεύοντας, μάλιστα, το περιφερόμενο από τους κρατούντες «πιάτο Οικονομία» υπογράμμιζε ότι «μοναδικός ρόλος αυτών των ανθρώπων είναι να ψηφίζουν στο Κοινοβούλιο την επιβολή φόρων, τα έσοδα των οποίων χρησιμοποιούνται για τις υπηρεσίες και τους μισθούς της ανώτερης τάξης. […] Ο νόμος είναι μια επινόηση της ανώτερης τάξης για να διατηρεί υπό την κυριαρχία της τούς φτωχούς και η οικονομία είναι η επιστήμη που επινοήθηκε από τους ίδιους κυρίαρχους κύκλους εις βάρος της κατώτερης τάξης».
Δεν γλίτωσε από τη γραφίδα του δραματουργού η υγιεινή που ξέρει να κρύβει πολύ καλά τη μόλυνση. Πρόκειται για το «πιάτο Πατριωτισμός». Είναι, λέει, «μια επεξεργασμένη μορφή του αισθήματος της ιδιοκτησίας και δεν συνειδητοποιεί κανείς ότι όποιος και σε όποια χώρα και αν επικαλείται τον πατριωτισμό, εκφράζει μια τελείως υποκειμενική ανοησία» (από «Τα ψέματα της ανώτερης τάξης»).
Αλλος φουρνίζει κι άλλος…
Ισως θα έπρεπε να αναρωτηθούμε, μαζί με τον συντάκτη του «Κατηγορώ», Εμίλ Ζολά (1840-1902), κυρίως τώρα, με αφορμή τη σύντομη και φρενήρη προεκλογική περίοδο που διερχόμαστε, «πού είναι οι άνθρωποι εκείνοι που δεν ανήκουν σε ορισμένες κλάκες χειροκροτητών και δεν χειροκροτούν, μ’ ένα νεύμα του αρχηγού τους, τον θεό ή τον αρχηγό του κόμματος». Και ιδού η απάντησή του στο «Μενού Πολιτική» που προσφέρει σε όλους μας, λαό και κόμματα: «Να γιατί οι πολιτικοί οργίζονται όταν πρέπει μέσα σε μόλις τρεις εβδομάδες να ζυμώσουν τις εκλογές, να τις μαγειρέψουν και να τις φάνε. Ο καθένας έχει να κατακτήσει τον ψηφοφόρο του, να τον φέρει κοντά στις ιδέες του, να του δημιουργήσει μια τέτοια σύγχυση εν κρανίω, ώστε να του αποσπάσει την ψήφο»!
Ο ίδιος αναφερόμενος στην εκλογική νίκη ξεκαθαρίζει: «Υπάρχει μόνο η μαγειρεμένη εκλογική νίκη που τη δουλεύουν σαν ζύμη επί εβδομάδες και την υπόσχονται, δίκην γλυκίσματος, στον καλό λαό που δεν έχει ψωμί να φάει. Και πάλι συμβαίνει άλλος υποψήφιος να φουρνίζει και άλλος να τρώει».
Σ’ ό,τι αφορά το «πιάτο Δημοκρατία» διακρίνει, τουλάχιστον, τέσσερα διαφορετικά «πιάτα»: 1) του «δογματικού δημοκράτη που είναι προτεστάντης μεν αλλά συμπεριφέρεται σαν πουριτανός 2) του ρομαντικού δημοκράτη, λιγότερο επικίνδυνου, πολύ αστείου, που καταλαμβάνει μεγάλο χώρο στον καθημερινό σάλαγο 3) του φανατικού δημοκράτη που ήδη έχει εγκλωβιστεί σε μια ιστορική μορφή και δεν μπορεί να ξεφύγει και 4) του επιστημονικού δημοκράτη που λαμβάνει υπ’ όψιν του το περιβάλλον και τις περιστάσεις και θέλει να κάνει τη Δημοκρατία ένα σπίτι κατοικήσιμο από όλες τις τάξεις. […] Η Δημοκρατία, τελικά, θα πήγαινε καλύτερα αν κάθε πρωί πλενόταν και χτενιζόταν» (από άρθρα στη «Φιγκαρό» με τίτλους «Οι 36 Δημοκρατίες» και «Η καθολική ψήφος» που δημοσιεύτηκαν στις 27.9.1880, και 8.8.1881 αντίστοιχα).
Τέσσερις αιώνες νωρίτερα ο Νικολό Μακιαβέλι (1469-1527) αιφνιδιάζει την παγκόσμια πνευματική και πολιτική σκηνή με το λιτό του «πιάτο»: «Τα κράτη που η πολιτική ζωή δεν έχει διαφθαρεί δεν επιτρέπουν στους πολίτες να διάγουν ως ευγενείς, τουτέστιν ως αργόσχολοι που απολαμβάνουν τις επικαρπίες των κτημάτων τους. Τηρούν τέλεια ισότητα και είναι εξαιρετικά εχθρικοί προς τους άρχοντες και τους ευγενείς που ζουν στο ύπαιθρο. [...] Οι Δημοκρατίες, λοιπόν, εγκαθιδρύονται όπου υπάρχει ή μπορεί να υπάρξει ισότητα, ακόμη και σε πολιτεύματα αντίθετου τύπου, όπως η μοναρχία που υπάρχει ανισότητα» (από τον «Ηγεμόνα»).
Λίγη κολακεία δεν βλάπτει…
Θα ήταν με περιορισμένο ενδιαφέρον η όποια προεκλογική εκστρατεία εάν έλειπε το «πιάτο Δημαγωγία». Το έχει προσφέρει, εδώ και αιώνες, ο Κουίντος Κικέρων στον αδελφό του, μέγιστο των Ρωμαίων ρητόρων Μάρκο Τούλλιο Κικέρωνα το 64 π.Χ., δίδοντάς του τις κάτωθι έγγραφες οδηγίες:« Βάλε καλά στο μυαλό σου ότι πρέπει να καταφέρεις να πιστέψουν οι ψηφοφόροι ότι επιτελείς με φυσικό τρόπο πράγματα έξω από τη φύση σου. […] Πρέπει να αποκτήσεις την αίσθηση της κολακείας. Ευτελές ελάττωμα σε κάθε άλλη περίπτωση, αλλά σε μια εκστρατεία αποτελεί απαραίτητο προσόν. Οσο για την οργή εκείνου στον οποίο λες ψέματα, είναι το τελευταίο πράγμα που θα σε απασχολήσει. Και επειδή σ’ αυτή τη χώρα το πιο μεγάλο ελάττωμα είναι η λήθη, από τη στιγμή μάλιστα που η διαφθορά εξαπλούται, φρόντισε ώστε οι αντίπαλοί σου να φοβηθούν ότι θα τους περάσεις από δίκες» (από το «Εγχειρίδιο Προεκλογικής Εκστρατείας»).
Η ανόητη πολιτική
Ποιος θα μπορούσε να προσφέρει το «πιάτο Σωφροσύνη»; Και ολίγος Δημοσθένης (384-322 π.Χ.) δεν θα έβλαπτε κανέναν: «Αφήσατε όλο τον καιρό να κυλήσει με συνεχείς αναβολές, μετάθεση ελπίδων, διενέξεις, καταγγελίες και συνεχίζετε. Φρονώ ότι απαιτείται να καταβάλλετε τους φόρους, να μην κατηγορείτε κανέναν πριν γίνετε κύριοι της κατάστασης, οπότε θα μπορείτε να ανταμείψετε όλους όσοι το αξίζουν, να τιμωρήσετε αυτούς που φταίξανε και σταματήστε, επιτέλους, να εφευρίσκετε προφάσεις για όλες τις δικές σας ελλείψεις» (Ολυνθιακός Β'). «Η ανόητη πολιτική γίνεται αιτία πολλών δεινών για τη Δημοκρατία» (Περί της Ροδίων ελευθερίας).
*Από την, κατ’ αντιστοιχία προς τους αναφερόμενους συγγραφείς, φιλοσοφική σειρά MicroMEGA των εκδόσεων «Ροές».
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας