Μια ατίθαση ιδιοφυΐα

Οπως στα μαθηματικά, ας ξεκινήσουμε με ένα αξίωμα.

Απορρίπτουμε κάθε συνοχή και υποστηρίζουμε δυναμικά την ελευθερία πνεύματος του καλλιτέχνη να αλλάζει στιλ και μέσο.

Αν αυτό το κατανοήσουμε μπορούμε να περιπλανηθούμε μέσα σε δημιουργίες που αψηφούν τη συνέπεια και την κατηγοριοποίηση.

Θα εμβαθύνουμε έτσι στον απίστευτο κόσμο του Φράνσις Πικαμπιά.

Ασεβής, τολμηρός και ανήσυχος. Μια και μοναδική σταθερά ακολούθησε στην καριέρα του, ήταν πραγματικά απρόβλεπτος.

Από τον ιμπρεσιονισμό και τα τοπία περνά με ευκολία στη ριζική αφαίρεση, από το προκλητικό Dada στα στιλιζαρισμένα γυμνά, από τις περφόρμανς, τη φωτογραφία και την κινηματογραφία στην ποίηση και την έκδοση βιβλίων.

Με θαυμαστή ευκολία δημιουργεί όπως κανείς άλλος καλλιτέχνης στην πολυτάραχη ζωή του.

Το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης (ΜοΜΑ), στη Νέα Υόρκη, έχοντας επί δεκαετίες προβάλλει τα καλλιτεχνικά επιτεύγματα όλων των μεγάλων του μοντερνισμού όπως οι Πικάσο, Ματίς, Μοντριάν και Ντισάν, ανοίγει διάπλατα τις πόρτες και τις αίθουσές του για να φιλοξενήσει τον ιδιότροπο, παραγωγικό, ανατρεπτικό συνοδοιπόρο τους.

Η έκθεση «Φράνσις Πικαμπιά: Our Heads Are Round so Our Thoughts Can Change Direction» (Τα κεφάλια μας είναι στρογγυλά, ώστε οι σκέψεις μας να αλλάζουν κατεύθυνση) είναι η πρώτη μεγάλη έκθεση που πραγματοποιείται στις Ηνωμένες Πολιτείες και έρχεται να καλύψει όλο το φάσμα της τολμηρής, προκλητικής καριέρας του δημιουργού.

Σχεδιάστηκε με το Μουσείο Τέχνης Kunsthaus της Ζυρίχης, συγκεντρώνοντας περίπου 200 έργα σε πολλαπλά μέσα.

Ουσιαστικά έρχεται να εξερευνήσει μαζί με το κοινό την αξιοπρόσεκτη και κρίσιμη θέση του καλλιτέχνη στην Ιστορία της τέχνης του 20ού αιώνα.

Εκτίθενται 125 έργα ζωγραφικής, μαζί με περίπου 45 έργα σε χαρτί, μία ταινία, και μια προσεκτικά επιλεγμένη συλλογή έντυπου υλικού.

Σε όλη του την καριέρα ακολούθησε πολλά διαφορετικά μονοπάτια καλλιτεχνικής δημιουργίας και έκφρασης.

Γεννήθηκε στο Παρίσι το 1879 από Γαλλίδα μητέρα και Ισπανό πατέρα και σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών.

Οι πρώτες του δημιουργίες είναι ιδιαίτερα επηρεασμένες από τον ιμπρεσιονισμό, αλλά το 1909 έρχεται σε επαφή με το κίνημα του κυβισμού και επηρεάζεται σημαντικά.

Γίνεται μέλος της ομάδας των κυβιστών Puteaux και γνωρίζεται με τον Μαρσέλ Ντισάν.

Μέχρι το 1915 ταξιδεύει στη Νέα Υόρκη όπου προωθεί τη Μοντέρνα Τέχνη στην Αμερική, συμμετέχοντας σε αβάν γκαρντ ρεύματα.

Το 1916, ενώ βρίσκεται στη Βαρκελώνη, δημοσιεύει για πρώτη φορά τα λεγόμενα μηχανικά σχέδιά του στο ντανταϊστικό περιοδικό «391».

Ο Πικαμπιά συνέχισε την ενασχόλησή του με το ντανταϊστικό κίνημα από το 1919 στη Ζυρίχη και το Παρίσι και βέβαια θεωρείται ως ένας από τους ηγέτες του μέχρι που το εγκατέλειψε για να ακολουθήσει τον υπερρεαλισμό.

Κάτω από την επίδραση του σουρεαλισμού το 1925 ο καλλιτέχνης μετακόμισε στη νότια Γαλλία, όπου έζησε και εργάστηκε μέσα στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.

Μετά τον πόλεμο, ο Πικαμπιά επέστρεψε στο Παρίσι, όπου ασχολείται κυρίως με αφηρημένη ζωγραφική αλλά και γράφοντας ποιήματα. Πέθανε το 1953.

Το έργο του σήμερα φαίνεται να είναι πιο ζωντανό ίσως από κάθε άλλου καλλιτέχνη της κλάσης του.

Υπήρξε πρόδρομος των κυριότερων ρευμάτων της μοντέρνας τέχνης και αρνήθηκε πεισματικά να καλλιεργήσει ένα προσωπικό ύφος που θα βάθαινε και θα αποκτούσε προσωπική σφραγίδα με τον χρόνο.

Μέσα από ένα ευρύ φάσμα καλλιτεχνικών μέσων, πάντα συνεπής στις αντιφάσεις του, είναι μια ιδιαίτερη προσωπικότητα μέσα στους σύγχρονους δημιουργούς.

Η καριέρα του στο σύνολό της καθώς και οι εκφραστικές του αφηγήσεις αιφνιδιάζουν ακόμη και τους εξοικειωμένους με τον μοντερνισμό.

 Info:

«Francis Picabia: Our Heads Are Round so Our Thoughts Can Change Direction», Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης (ΜοΜΑ), Νέα Υόρκη. Μέχρι 19 Μαρτίου.