Χωρίς μετανάστες!

Ας αναλογιστούμε για μια στιγμή. Πόσο ακριβώς συμβάλλουν οι μετανάστες στις εικαστικές τέχνες;

Πόσα ακριβώς είναι τα έργα τέχνης που δημιουργήθηκαν ή έγιναν δωρεά από συλλέκτες μετανάστες που κατέφυγαν στις Ηνωμένες Πολιτείες και κοσμούν τις αίθουσες των μουσείων;

Τι θα συνέβαινε αν όλα τα μουσεία και οι γκαλερί αποφάσιζαν να «κατεβάσουν» από τους τοίχους τους και να αποσύρουν από τις προθήκες τους όλα αυτά τα έργα;

Το Μουσείο Davis στο Wellesley College της Μασαχουσέτης έδωσε στους επισκέπτες του ακριβώς αυτή την αίσθηση με την πρωτοβουλία #Art-Less (χωρίς τέχνη).

Για έξι ολόκληρες ημέρες (16 έως 21 Φεβρουαρίου) στέρησαν από το κοινό δημιουργίες από καλλιτέχνες μετανάστες και ακόμα έργα που δώρισαν στο μουσείο συλλέκτες μετανάστες τα οποία εκτίθενται στις μόνιμες συλλογές του.

Μια ριζοσπαστική πράξη για να ξυπνήσουν συνειδήσεις ως απάντηση στην εκτελεστική εντολή του νέου προέδρου Τράμπ που ζήτησε να απαγορευθεί η είσοδος στις Ηνωμένες Πολιτείες σε μετανάστες και πρόσφυγες από επτά -στην πλειονότητα μουσουλμανικές- χώρες.

Οι συνεισφορές των μεταναστών στο μουσείο είναι πολλές και οι άνθρωποί του προβληματίστηκαν.

Γι’ αυτό ανέλαβαν δράση απέναντι στο προσβλητικό διάταγμα. 120 έργα τέχνης ή αλλιώς το 20% των εκθεμάτων του μουσείου σταμάτησαν να προβάλλονται.

Γλυπτά, πίνακες ζωγραφικής, τελετουργικές μάσκες από την Αμερική και την Αφρική, ευρωπαϊκή σύγχρονη τέχνη αλλά και σύγχρονες εγκαταστάσεις σε όλες στις αίθουσες και στις γκαλερί του επηρεάστηκαν άμεσα.

Το μουσείο θέλησε να τιμήσει τους μετανάστες «του» και διαμαρτυρήθηκε.

Ενώ τα έργα ζωγραφικής αφαιρέθηκαν από τους τοίχους, άλλα αντικείμενα όπως και κάποιες προθήκες σκεπάστηκαν με μαύρο ύφασμα.

Και στις δύο περιπτώσεις, τα έργα προσδιορίστηκαν από ετικέτες που δήλωναν είτε ότι το έργο «Made by an Immigrant» (δημιουργήθηκε από μετανάστη) ή «Given by an Immigrant» (δωρεά από μετανάστη).

Οι γκαλερί γέμισαν ετικέτες και το μαύρο απλώθηκε σε κάθε γωνιά του. Ενα ηχηρό ράπισμα σε κάθε ρατσιστική συνείδηση, ένα ισχυρό σοκ για τα μάτια και την ψυχή.

Το μουσείο κάλεσε άλλους φορείς και οργανισμούς από τον ιστότοπό του και τα social media να συμμετάσχουν στην πρωτοβουλία του και να βάλουν παρόμοιες ετικέτες για να κατανοήσουν όλοι πόσο ισχυρή υπήρξε η συμβολή των μεταναστών στην ιστορία αλλά και στην καθημερινότητα των Αμερικανών πολιτών.

Μεταξύ των έργων που αποσύρθηκαν ήταν ένα πορτρέτο του Τζορτζ Ουάσινγκτον δημιουργημένο από τον σουηδικής καταγωγής καλλιτέχνη Adolf Ulrik Wertmüller, που μετανάστευσε στις ΗΠΑ το 1794.

Δεν είναι καθόλου τυχαίο βέβαια πως την περασμένη Δευτέρα 20 Φεβρουαρίου εορταζόταν στην Αμερική η Ημέρα των Προέδρων (δηλαδή τα γενέθλια του Τζ. Ουάσινγκτον).

Εθνική αργία για τους Αμερικανούς, αλλά παρ' όλα αυτά το πορτρέτο αποκαθηλώθηκε.

Εξαιρετικό παράδειγμα για τη συμβολή των προσφύγων και των μεταναστών είναι η ζωή της Lotte Adler, μιας από τις μεγαλύτερες δωρήτριες του μουσείου.

Εγκατέλειψε με την οικογένειά της τη ναζιστική Γερμανία και έφτασε στη Νέα Υόρκη το 1939.

Αποφοίτησε από το Wellesley College το 1944 φοιτώντας με πλήρη υποτροφία.

Διέπρεψε στον οικονομικό τομέα, στο πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών και ως σύμβουλος για την οργάνωση των κοριτσιών Προσκόπων της Αμερικής.

Μετά τον θάνατό της το 2013 δώρισε στο Μουσείο Davis 123 έργα τέχνης, συμπεριλαμβανομένων ενός ιμπρεσιονιστικού πίνακα-τοπίου του Alfred Sisley και ενός χάλκινου γλυπτού του Ντεγκά.

Αφησε έξι εκατομμύρια δολάρια στη Δημόσια Βιβλιοθήκη της Νέας Υόρκης και σχεδόν 22 στρέμματα γης στο Redding Land του Κονέκτικατ.

Πήγε στις Ηνωμένες Πολιτείες ως πρόσφυγας, άνθησε σε αυτή τη χώρα και στο τέλος της ζωής της χάρισε την περιουσία της απλόχερα στην πόλη που την καλωσόρισε και στο κολέγιο που τη μόρφωσε.

Με την πρωτοβουλία-διαμαρτυρία του το Μουσείο Davis βάζει το λιθαράκι του στις σχετικές ενέργειες αρκετών φορέων που δηλώνουν την αντίθεσή τους στην ταξιδιωτική απαγόρευση.

Νωρίτερα αυτόν τον μήνα, το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης (ΜοΜΑ) αναδιέταξε την γκαλερί με τη μόνιμη συλλογή του στον πέμπτο όροφο παρουσιάζοντας έργα καλλιτεχνών από τις πληγείσες χώρες.

Η ανησυχία όλων είναι βαθιά καθώς καλλιτεχνικές και επιστημονικές συνεργασίες ναυαγούν.

Πάντα να σκεφτόμαστε πως σε εποχές κρίσεις όπως αυτές που βιώνουμε, πρέπει όλοι μας να κατανοούμε ότι η πολιτισμική ανταλλαγή και η κατανόηση μαζί με την αλληλεγγύη είναι πιο σημαντικές από ποτέ.

 Info 

Davis Museum, Wellesley College, Μασαχουσέτη