Ο 19χρονος ηγέτης του δρόμου

Πάνω στο βάθρο και με τον δείκτη προτεταμένο να σείεται απειλητικά, ο Κιμ Καταγκίρι, εξηγούσε στους διαδηλωτές, που την περασμένη Κυριακή κατέβηκαν ξανά στους δρόμους της Βραζιλίας, πως η πρόεδρος Ντίλμα Ρούσεφ πρέπει να πάει στη φυλακή.

Ο Κιμ, στα 19 του, απόφοιτος Λυκείου, πρόσωπο όλο γωνίες όσο και ο οξύς του λόγος, είναι το πρόσωπο της νέας αντιπολίτευσης του δρόμου και ηγέτης του Κινήματος Ελεύθερη Βραζιλία (ΜΒL), που ζητά εδώ και τώρα την καθαίρεση της προέδρου Ρούσεφ, θεωρώντας την υπεύθυνη για τα σκάνδαλα διαφθοράς και την οικονομική κρίση.

Ινδαλμα χιλιάδων συνομηλίκων του που ταυτίζουν την ελευθερία με τον νεοφιλελευθερισμό και το βασίλειο της ελεύθερης αγοράς, λάτρης του Μίλτον Φρίντμαν και του Λούντβιγκ φον Μίζες, ο νεαρός «ιεροκήρυκας» των φανατικών αντιπάλων της Ρούσεφ και του κυβερνώντος Εργατικού Κόμματος (ΡΤ) αποστρέφεται το «υπερτροφικό κράτος που πρέπει να συρρικνωθεί έως αφανισμού».

Ακραίος... φιλελευθερισμός

Απεχθάνεται ως αντιπαραγωγικά τα κοινωνικά προγράμματα της κυβέρνησης που μέσα σε λιγότερο από δέκα χρόνια έβγαλαν 38 εκατ. από τη φτώχεια. Μιλά παραληρηματικά για ολοκληρωτισμό, σοσιαλιστική λογοκρισία, κόκκινα τάγματα κηφήνων και ζωτική απειλή από «τους μαρξιστές της κυβέρνησης», φτάνοντας να χαρακτηρίσει «αριστερό» το συντηρητικό φιλελεύθερο Κόμμα της Βραζιλιάνικης Σοσιαλδημοκρατίας (PSDB).

Κι όσο για εκείνους που κάτω από τη δική του σημαία ζητούν επέμβαση των στρατιωτικών, απαντά πονηρά: «Αρνούμαστε να προασπιστούμε ένα στρατιωτικό πραξικόπημα. Προασπιζόμαστε την Πολιτεία». Σε αυτήν την τελευταία λέξη βρίσκεται η ουσία, καθώς αποφεύγει σαν μίασμα τον όρο «δημοκρατία».

Μαζί με τους οπαδούς του Κιμ ήταν και οι πιο μετριοπαθείς του Vem Pra Rua (Ελα στον δρόμο), υπόμνηση του κινήματος των αγανακτισμένων του 2013, που στήριξαν τον Αέσιο Νέβες στην αναμέτρησή του με την Ρούσεφ για την προεδρία, αλλά τώρα δηλώνουν πως αποστασιοποιούνται από το PSDB γιατί δεν ασκεί «μαχητική» αντιπολίτευση.

Αλλά και οι Revoltados Online (Εξεγερμένοι του Διαδικτύου), η πιο παλιά ομάδα, που από το 2010 με ομώνυμη σελίδα στο Facebook επικρίνουν δριμύτατα την κυβέρνηση, χαρακτηρίζουν το ΡΤ «καρκίνωμα που πρέπει να ξεριζωθεί» και έχουν ταχθεί υπέρ μιας στρατιωτικής επέμβασης παρ’ ότι τώρα εκτιμούν πως «αυτός δεν είναι ο δρόμος σήμερα».

Η ελίτ στον δρόμο

Στους δρόμους της Βραζιλίας την Κυριακή κυριάρχησαν ομάδες που κινούνται μεταξύ Δεξιάς και Ακροδεξιάς, χωρίς εύκολα αναγνωρίσιμες ηγεσίες ή πρόσωπα που τα υποκινούν και με άγνωστα μέσα χρηματοδότησης.

Σε αντίθεση με το κίνημα του 2013 που ήταν έκφραση αγανάκτησης κυρίως της μεσαίας τάξης και διεκδικούσε συγκεκριμένα αιτήματα, γράφει ο πολιτικός αναλυτής Κάρλος Μέλο, της Σχολής Επιχειρηματικής Διοίκησης Insper, αυτό το συνονθύλευμα είναι ένα ακραία συντηρητικό επικοινωνιακό εύρημα που κραδαίνει ως πρόφαση τα σκάνδαλα και τα οικονομικά προβλήματα με αποκλειστικό στόχο όχι μια λύση, αλλά απλώς την εκδίωξη της Ρούσεφ και του Εργατικού Κόμματος από την κυβέρνηση.

Τι μπορεί να σημάνει για τη Ρούσεφ πως 800.000 διαδήλωσαν σε 257 από τις 5.000 πόλεις μιας χώρας με περισσότερα από 200 εκατ. πληθυσμό; Ή πως το 60% των κατοίκων είναι μαύροι και μιγάδες αλλά οι διαδηλωτές ήταν κατά 98% λευκοί; Αυτά τονίζουν όσοι στοιχηματίζουν ακόμη υπέρ της Ντίλμα καταγγέλλοντας τις διαδηλώσεις ως οργανωμένο σχέδιο των ανώτερων τάξεων με στόχο την ανάκτηση προνομίων που έχασαν στη διάρκεια των θητειών του ΡΤ.

Το πραγματικό διακύβευμα για τη Ρούσεφ δεν είναι οι λίγοι διαδηλωτές αλλά οι πολλοί που έμειναν σιωπηλά στα σπίτια τους, αυτό το 88% που θεωρεί κακή τη διακυβέρνησή της, πληγείσα από τα σκάνδαλα διαφθοράς, με πρώτο της πετρελαϊκής Petrobras, και από μια οικονομία που φέτος μπήκε σε ύφεση και με πληθωρισμό που τρέχει με 9,2%, πλήττοντας κυρίως τα φτωχότερα στρώματα.

Επίσκεψη Μέρκελ

Σε αυτή τη δυσχερή συγκυρία η Ρούσεφ επιχειρεί να αντιμετωπίσει την οικονομική κρίση προτείνοντας έναν σκληρό νόμο δημοσιονομικής προσαρμογής (ανάλογο αυτών που επιβλήθηκαν στην ευρωζώνη από το 2009 και τόσο επέκρινε η ίδια) και παρουσιάζοντας τη σημερινή επίσκεψη της καγκελαρίου Μέρκελ στη Βραζιλία ως «τεράστια ευκαιρία».

Στη διμερή σύνοδο, παρ’ ότι σύμφωνα με την επίσημη ατζέντα της αφορά τη συνεργασία σε θέματα επιστήμης, τεχνολογίας και περιβάλλοντος, η Ρούσεφ θα παρουσιάσει πρόγραμμα επενδύσεων σε υποδομές -με τη μορφή παραχωρήσεων λιμανιών, αεροδρομίων, σιδηροδρομικών γραμμών- «δελεάζοντας» τη Γερμανία να μετάσχει σ’ αυτές, όπως πρόσφατα έκανε με τον Μπαράκ Ομπάμα και τον Ματέο Ρέντσι.

Στη δε πολιτική κρίση, ανακουφισμένη από την πολύ μικρότερη συμμετοχή στις διαδηλώσεις σε σχέση με τον Μάρτιο, απαντά αφήνοντας τα σκάνδαλα στη δικαιοδοσία της Δικαιοσύνης χωρίς να σχολιάζει τις αποφάσεις της και εγκαινιάζοντας έναν νέο κύκλο επαφών με αριστερές οργανώσεις και συνδικάτα μήπως κερδίσει ξανά τη στήριξή τους.

Εργο δύσκολο καθώς το ΡΤ πληρώνει το τίμημα της μεταμόρφωσής του, επισημαίνει ο Φρέι Μπέτο, εκ των ιδρυτών του κόμματος, στενός φίλος του πρώην προέδρου Λούλα και συντονιστής του προγράμματος «Μηδενική Πείνα», του συστήματος οικονομικής βοήθειας στους φτωχότερους πολίτες. «Το ΡΤ που αναδύθηκε ως το κόμμα των φτωχών, της ηθικής και των κοινωνικών μεταρρυθμίσεων, εγκατέλειψε αυτές τις αρχές όταν έφτασε στην εξουσία το 2003. Απομακρύνθηκε από τις βάσεις του και υιοθέτησε μια πολιτική λαϊκίστικης κατανάλωσης αντί να προωθήσει τον στόχο του να οργανώσει την εργατική τάξη».