«Κατά λάθος» μαζική καταστροφή

Το Ηνωμένο Βασίλειο αποφάσισε να συμμετάσχει στην εισβολή στο Ιράκ πριν εξαντληθούν όλες οι επιλογές για ειρηνικό αφοπλισμό του καθεστώτος. Η στρατιωτική παρέμβαση την εποχή εκείνη δεν ήταν η έσχατη λύση».

Αυτό είναι ένα από τα βασικά συμπεράσματα της επιτροπής Τσίλκοτ, η οποία ερεύνησε τους λόγους που οδήγησαν τον Μάρτιο του 2003 τη Βρετανία να συμμετάσχει μαζί με τις ΗΠΑ και άλλα 39 κράτη στον δεύτερο πόλεμο του Κόλπου με στόχο την ανατροπή του Σαντάμ Χουσεΐν.

Η έκθεση της επιτροπής, που παρουσιάστηκε χθες εδώ στο Λονδίνο, είναι εξαιρετικά επικριτική για τις επιλογές τού τότε πρωθυπουργού της χώρας Τόνι Μπλερ.

Μεταξύ άλλων τονίζεται ότι η απόφαση για εισβολή στο Ιράκ βασίστηκε σε «προβληματικές» πληροφορίες και εκτιμήσεις από τις μυστικές υπηρεσίες καθώς ποτέ δεν αποδείχθηκε ότι το καθεστώς Χουσεΐν διέθετε Οπλα Μαζικής Καταστροφής.

Παράλληλα υπογραμμίζεται πως η Βρετανία υποτίμησε τη σχετική απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ ενώ σημειώνεται με νόημα ότι ο Τόνι Μπλερ οκτώ μήνες πριν από την εισβολή στο Ιράκ είχε υποσχεθεί στον τότε πρόεδρο των ΗΠΑ Τζορτζ Μπους να τον βοηθήσει με κάθε τρόπο.

Μάλιστα, όπως χαρακτηριστικά σημειώνεται στην έκθεση, «ο Τόνι Μπλερ υπερεκτίμησε τις δυνατότητές του να επηρεάζει τις ΗΠΑ για τον πόλεμο… και η αρχική του δέσμευση έκανε πολύ δύσκολη την απόσυρση των βρετανικών στρατευμάτων από το Ιράκ».

Επιπλέον κατηγορείται ο τότε πρωθυπουργός ότι βασίστηκε στις δικές του πεποιθήσεις και όχι σε απτά στοιχεία, παρουσιάζοντας έτσι με υπερβολή την ιρακινή απειλή στο βρετανικό Κοινοβούλιο. Αξιοσημείωτο είναι ότι χρειαζόταν η έγκριση της Βουλής για να μπει η Βρετανία σε πόλεμο.

Εξίσου επικριτικά είναι τα συμπεράσματα της επιτροπής και για την περίοδο που ακολούθησε μετά την ανατροπή του τότε ηγέτη του Ιράκ. «Υποτιμήθηκαν οι προειδοποιήσεις για τις συνέπειες από την επέμβαση, παρά το γεγονός ότι αυτές ήταν πάρα πολλές. Ο σχεδιασμός και η προετοιμασία για την μετά Σαντάμ εποχή ήταν παντελώς ανύπαρκτα», σημειώνεται στην έκθεση.

Αναφορικά με τον Σαντάμ Χουσεΐν, ο σερ Τζον Τσίλκοτ είπε πως «χωρίς καμία αμφιβολία ήταν ένας βάναυσος δικτάτορας που έκανε επιθέσεις στους γείτονες του Ιράκ και είχε σκοτώσει πολλούς ανθρώπους ακόμη και δικούς του».

Αλλά όπως τόνισε «παρ’ όλα αυτά τον Μάρτιο του 2003 δεν αποδεικνύεται ότι απειλούσε άμεσα τη Δύση ώστε να δικαιολογείται η στρατιωτική επέμβαση. Αυτή μπορεί να ήταν απαραίτητη στο μέλλον», σημείωσε.

Οπως ήταν αναμενόμενο, το πόρισμα της έκθεσης έχει προκαλέσει πολλαπλές αντιδράσεις εδώ στη Βρετανία. Χαρακτηριστικό είναι το σχόλιο της εφημερίδας Guardian: «Αν το Brexit ήταν το σημαντικότερο πολιτικό γεγονός για τη Βρετανία μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η εισβολή στο Ιράκ το 2003 έρχεται αμέσως μετά».

Παρόμοια είναι άλλωστε και η διαπίστωση της έκθεσης Τσίλκοτ: «Το 2003 για πρώτη φορά μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο το Ηνωμένο Βασίλειο πήρε μέρος σε μια εισβολή και πλήρη κατοχή ενός κράτους. Αυτή ήταν μια απόφαση πάρα πολύ σοβαρή».

Χθες εξάλλου στην προγραμματισμένη «ώρα του πρωθυπουργού» πραγματοποιήθηκε η πρώτη σχετική συζήτηση στη Βουλή. Μεταξύ άλλων ο Ντέιβιντ Κάμερον είπε πως όλοι όσοι ψήφισαν υπέρ της στρατιωτικής επέμβασης θα πρέπει να αναλάβουν τις ευθύνες που τους αναλογούν.

Παράλληλα τόνισε ότι «δεν μπορούμε να γυρίσουμε πίσω το ρολόι. Μπορούμε όμως να διασφαλίσουμε πως θα διδαχθούμε από αυτόν τον πόλεμο, και στο μέλλον δεν θα κάνουμε τα ίδια λάθη».

Με τη σειρά του ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης και σφοδρός επικριτής της πολιτικής Μπλερ είπε πως «το να πάμε σε πόλεμο χωρίς την έγκριση του ΟΗΕ ήταν ένα τεράστιο λάθος». Λίγο αργότερα σε άλλη του δημόσια εμφάνιση ζήτησε συγγνώμη από τον βρετανικό λαό για τις επιλογές του κόμματός του.

Ο Τόνι Μπλερ, φανερά καταβεβλημένος, αργά το απόγευμα παραχώρησε συνέντευξη Τύπου η οποία μάλιστα κράτησε πάνω από δύο ώρες. Μεταξύ άλλων δήλωσε ότι επέλεξε να πάει τη χώρα σε πόλεμο πιστεύοντας ότι αυτό ήταν προς το συμφέρον της Βρετανίας. Εκτίμησε ότι «ο κόσμος είναι καλύτερος και ασφαλέστερο μέρος μετά την επέμβαση στο Ιράκ».

Σημείωσε ότι δεν παραπλάνησε κανέναν όπως τον κατηγορούν, αλλά πήρε μια απόφαση καλή τη πίστει σύμφωνα με τις πληροφορίες που είχε εκείνη τη στιγμή. «Αν γύριζα τον χρόνο πίσω και είχα τις ίδιες πληροφορίες θα έπαιρνα την ίδια απόφαση», είπε χαρακτηριστικά.

Τέλος είπε με νόημα πως αναλαμβάνει την πλήρη ευθύνη της επιλογής του χωρίς καμιά δικαιολογία και όπως υπογράμμισε «την απόφαση αυτή την κουβαλάω μαζί μου 13 χρόνια και θα την κουβαλώ για το υπόλοιπο της ζωής μου».

Αξίζει να σημειωθεί ότι στον πόλεμο του Ιράκ σκοτώθηκαν 179 Βρετανοί στρατιώτες και πάνω από 160.000 Ιρακινοί πολίτες, σύμφωνα με τις πιο μετριοπαθείς εκτιμήσεις.

Την ερχόμενη εβδομάδα, για δύο συνεχόμενες μέρες, η Βουλή των Κοινοτήτων μετά από πρωτοβουλία του Βρετανού πρωθυπουργού θα συζητήσει το θέμα.

Πλέον το ενδεχόμενο να ασκηθεί δίωξη στον Τόνι Μπλερ είναι ορατό και αν αυτό συμβεί θα είναι η πρώτη φορά μετά το 1806 που πρώην πρωθυπουργός θα δικαστεί ενώπιον της Βουλής των Κοινοτήτων.

Επιπλέον, συγγενείς των Βρετανών στρατιωτών που έχασαν τη ζωή τους στον πόλεμο του Ιράκ εξετάζουν τώρα το ενδεχόμενο να προσφύγουν εναντίον του Μπλερ στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης.