«Ιστορική» σύνοδος ή... Νύχτα με τις Μάσκες;

Ιt ain’t over till the fat lady sings, λένε οι Αμερικανοί – «Δεν τελείωσε τίποτε αν δεν τραγουδήσει πρώτα η χοντρή κυρία». Και στην περίπτωση της έκτακτης συνόδου κορυφής της Ε.Ε. -της πρώτης «διά ζώσης», έστω και με μάσκες και με το ελάχιστο δυνατό προσωπικό, στον καιρό της πανδημίας-, που ξεκίνησε τις εργασίες της το μεσημέρι της Παρασκευής και θα τραβήξει ώς την Κυριακή, η παροιμία αυτή, που λένε πως βγήκε για τις κατά κανόνα ευτραφείς σοπράνο που κυριαρχούν στις όπερες του Ρίχαρντ Βάγκνερ, δικαιώνεται απολύτως. Γιατί, όπως γίνεται εδώ και χρόνια στην Ε.Ε., όλοι οι εταίροι -μικροί και μεγάλοι- θα πούνε τα δικά τους, θα παζαρέψουν, θα φωνάξουν, θα «πλακωθούν» για τα μάτια του κόσμου, και στο τέλος θα... μιλήσει η Σιδηρά Κυρία, η Ανγκελα Μέρκελ!

Η... μόνιμη Γερμανίδα καγκελάριος, που χθες έκλεισε τα 66 της χρόνια, πολύ θα ήθελε για δώρο γενεθλίων μια επιτυχία στην τελευταία της παρουσία ως προεδρεύουσας του Συμβουλίου. Εδώ και αρκετές εβδομάδες, μαζί με τον υπουργό Εξωτερικών της, Χάικο Μάας, και πολλούς ακόμη συμμάχους της εντός και εκτός Γερμανίας, δηλώνει αδιάκοπα πως η έκτακτη σύνοδος-θρίλερ για το Ταμείο Ανάκαμψης είναι «μια ιστορική ευκαιρία» προκειμένου να δείξει η Ε.Ε. πως είναι «μια κοινότητα αξιών και αλληλεγγύης», που «δεν αφήνει αβοήθητα» τα κράτη-μέλη που έχουν πληγεί ιδιαίτερα από την κρίση του κορονοϊού. Στην πραγματικότητα, όμως, όλα δείχνουν πως ούτε η κοινή απειλή της πανδημίας ούτε η τρομερή οικονομική κρίση, που ήδη χτυπά τις πόρτες της, κατάφεραν να ενώσουν την Ευρώπη, που αδυνατεί να βρει ενιαίο βηματισμό.

Δύο κόσμοι

Παρά τις εκκλήσεις για μεγαλύτερη κοινοτική βοήθεια, ιδίως από τις χώρες του Νότου που κλαίνε δεκάδες χιλιάδες νεκρούς, το χάσμα αντιλήψεων μεταξύ των δύο «στρατοπέδων» που έχουν διαμορφωθεί γύρω από το εύρος και, κυρίως, γύρω από τα δυσβάσταχτα «παρελκόμενα» του Ταμείου Ανάκαμψης και του κοινοτικού προϋπολογισμού 2021-2027, παρέμενε και χθες αγεφύρωτο. Οπως παραδέχτηκε και η ίδια η εορτάζουσα, προσερχόμενη στη σύνοδο με τη λευκή της μάσκα, «οι διαφορές εξακολουθούν να είναι πολύ πολύ μεγάλες». Αλλά και ο Εμανουέλ Μακρόν είπε, μάλλον απαισιόδοξα, πως «είναι μια στιγμή της αλήθειας για την Ευρώπη», καθώς η κρίση «απαιτεί περισσότερη αλληλεγγύη και φιλοδοξία».

Το πιθανότερο λοιπόν είναι πως οδεύουμε σε νέο αδιέξοδο και σε επανάληψη της συνόδου αργότερα το καλοκαίρι, όταν η οικονομική λαίλαπα θα είναι χειροπιαστή και τα τελεσίγραφα θα περάσουν ευκολότερα... Και ο λόγος είναι πως οι λεγόμενες «τέσσερις φειδωλές» (frugal four) χώρες, όλες τους παραδοσιακές «δορυφόροι» της Γερμανίας στα ευρωπαϊκά ζητήματα, δηλαδή η Αυστρία, η Δανία, η Ολλανδία και η Σουηδία, όχι μόνο παραμένουν αμετακίνητες στη θέση τους για μικρότερο πακέτο βοήθειας, αλλά επιμένουν και στη μείωση του ποσού των επιχορηγήσεων και την αύξηση του ποσού των δανείων στο τελικό μείγμα του πακέτου. Το σημαντικότερο όμως είναι πως αξιώνουν την επιβολή σκληρότατων μεταρρυθμίσεων (διάβαζε: πλήρη ελαστικοποίηση) στην αγορά εργασίας και στο ασφαλιστικό σύστημα των δανειζόμενων χωρών, ως προαπαιτούμενο για τη χορήγηση της βοήθειας. Με άλλα λόγια, ζητούν νέα, ακόμη σκληρότερα μνημόνια, από τις χώρες που έχουν πληγεί περισσότερο. Ηδη φέρεται να έχουν συστρατευθεί μαζί τους άλλες τέσσερις χώρες, δηλαδή το σύνολο των «φειδωλών» θα είναι τουλάχιστον οκτώ. Οκτώ κράτη που στη σύνοδο -με άτυπο ηγέτη τον Ολλανδό Μαρκ Ρούτε- θα κάνουν ομαδικά τον «κακό μπάτσο», ώστε να μπορεί στη συνέχεια η «μητερούλα» Μέρκελ να παρουσιάσει το δικό της μνημονιακό μείγμα «βοήθειας» και δανείων ως ζωοσωτήριο «μάννα εξ ουρανού». Αν αυτό είναι «αλληλεγγύη», τότε οι έννοιες έχουν χάσει προ πολλού το νόημά τους.

Ο τελικός κριτής

«Ρυθμιστής» στον δημοσιονομικό σκυλοκαβγά των «σφιχτών» Βόρειων και των χαροκαμένων Νότιων θα είναι ως συνήθως οι συντηρητικές, εθνικιστικές και μισαλλόδοξες κυβερνήσεις της ανατολικής Ευρώπης, που εκμεταλλεύονται την ευκαιρία για να αποσπάσουν περισσότερα χρήματα απ’ ό,τι θεωρητικά τους αναλογούν. Αυτό που επικρίνουν πολλοί οικονομολόγοι -μεταξύ αυτών και ο Γιάνης Βαρουφάκης- είναι το γεγονός ότι η σχεδιαζόμενη διάθεση των κονδυλίων από την Κομισιόν θα γίνει στη βάση οικονομικών στοιχείων προ κορονοϊού, με κυρίαρχο μάλιστα κριτήριο το κατά κεφαλήν εισόδημα στις χώρες-μέλη σε αναλογία προς τον ευρωπαϊκό μέσο όρο το 2019 καθώς και η εξέλιξη της ανεργίας μεταξύ 2015 και 2019 σε σχέση με τον μέσο όρο στην Ε.Ε. «Το πραγματικό βάρος της ύφεσης που προκάλεσε ο κορονοϊός […] δεν παίζει λοιπόν κανέναν απολύτως ρόλο», σχολίαζε χθες σε έκθεση του ινστιτούτου ZEW ο αναλυτής Φρίντριχ Χάινεμαν. Οπως εξηγεί ο ειδικός, αυτό έχει αποτέλεσμα να επωφελούνται περισσότερο από το Ταμείο Ανάκαμψης χώρες που έχουν πληγεί ελάχιστα από την κρίση του κορονοϊού, όπως η Πολωνία, και την ίδια ώρα να έχουν μικρότερο όφελος χώρες όπως η Ισπανία, η Ιταλία και η Γαλλία, που αναμένουν ώς και συρρίκνωση του ΑΕΠ τους, που θα ξεπεράσει τις 10 ποσοστιαίες μονάδες...