Ποτέ ξανά!.. και ξανά!.. και ξανά!.. και θα μπορούσε να συνεχίζεται για πάντα η ανεκπλήρωτη ευχή των Joe Sacco και Art Spiegelman, καθώς όσες φορές κι αν έχει διατυπωθεί, άλλες τόσες η Μέση Ανατολή έχει τυλιχθεί στις φλόγες του πολέμου. Ο Art Spiegelman είναι ο δημιουργός, μεταξύ άλλων, του «Maus», του βραβευμένου με Pulitzer εμβληματικού έργου που ισορροπεί ιδανικά ανάμεσα στη βιογραφία του Πολωνοεβραίου πατέρα του, επιζήσαντα του Αουσβιτς, στην αυτοβιογραφία, στο ντοκουμέντο και στην Ιστορία με επίκεντρο το Ολοκαύτωμα.
Ο Joe Sacco από την άλλη έχει υπηρετήσει εδώ και δεκαετίες την ερευνητική δημοσιογραφία με τις αποστολές του σε θερμές ζώνες του πλανήτη, που μετουσιώνονται σε αριστουργηματικά, άψογα τεκμηριωμένα κόμικς, με πιο σπουδαία ίσως αυτά για την Παλαιστίνη («Palestine», «Footnotes in Gaza», «War on Gaza») και τη Βοσνία («Safe area Gorazde», «The Fixer» κ.ά.).
Οι δυο τους μέχρι σήμερα δεν είχαν συνεργαστεί ποτέ. Είναι όμως φίλοι και τρέφουν μεγάλη εκτίμηση ο ένας για τον άλλο. Σε μια από τις επισκέψεις του Sacco στη Νέα Υόρκη όπου διαμένει ο Spiegelman, οι δυο καλλιτέχνες συναντήθηκαν στο σπίτι του δεύτερου και η συζήτηση περιστράφηκε γύρω από την ισραηλινή κτηνωδία στη Λωρίδα της Γάζας. Ηταν και οι δυο πολύ θυμωμένοι με την κατάσταση και εξέτασαν την πιθανότητα να φιλοτεχνήσουν από κοινού ένα κόμικς πάνω στο θέμα.
Τους επόμενους μήνες, μετά από απανωτές διαδικτυακές συζητήσεις, ξεκίνησαν να δουλεύουν το σενάριο, όπως δήλωσαν σε μια συνέντευξή τους στο «The New York Review of Books». Στη συνέχεια άρχισαν να σχεδιάζουν την ιστορία επιλέγοντας, όπως συμβαίνει στα περισσότερα κόμικς τους, να τοποθετήσουν τους εαυτούς τους ως πρωταγωνιστές. Και τον προηγούμενο Φεβρουάριο η τρισέλιδη ιστορία τους δημοσιεύτηκε στη βρετανική εφημερίδα «The Guardian» με τους Sacco και Spiegelman να συζητούν απογοητευμένοι για τη Γάζα περπατώντας πάνω στα ερείπια των κατεστραμμένων κτιρίων, δίπλα σε φλόγες και ισραηλινές βόμβες.
Και ενώ ο Sacco με το έργο του και την προσωπική του στάση εδώ και περισσότερα από 30 χρόνια έχει επανειλημμένα πάρει θέση υπέρ της Παλαιστίνης, ο Spiegelman δεν το είχε κάνει ποτέ. Στο «Never Again» ωστόσο δεν θα διστάσει να περιγράψει την ισραηλινή επίθεση ως χειρότερη από «εθνοκάθαρση» και το Ισραήλ ως «μια ομάδα τραυματισμένων θυμάτων που τραυματίζει μια άλλη», για να καταλήξει τονίζοντας την ανάγκη «μιας δίκαιης λύσης που θα είναι απείρως καλύτερη από μια τελική λύση».
Μετά από τρεις πυκνές σελίδες οι δύο δημιουργοί, παρά τις διαφορετικές προσεγγίσεις τους, θα βαδίσουν μαζί στη ρημαγμένη Γάζα, στη σκιά των Ιπποτών της Αποκάλυψης, θα σηκώσουν τις σημαίες με το σύνθημα «ποτέ ξανά… για κανέναν!» και θα καλέσουν σε άμεση αφύπνιση για να σταματήσει η γενοκτονία.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας