Σοβαρότατες ποινικές ευθύνες, παραλείψεις και κατασπατάληση εκατομμυρίων από ευρωπαϊκά κονδύλια εντόπισε το γραφείο των Ευρωπαίων Εντεταλμένων Εισαγγελέων της Αθήνας για τη σύμβαση «717» που αφορούσε την αναβάθμιση του συστήματος σηματοδότησης-τηλεδιοίκησης στο ελληνικό σιδηροδρομικό δίκτυο με συγχρηματοδότηση από το Ταμείο Συνοχής της Ε.Ε.
Η σύμβαση, που υπεγράφη το 2014, είχε ορίζοντα υλοποίησης το 2016 και ακόμη και σήμερα συνεχίζει να είναι στον μεγαλύτερο βαθμό ανολοκλήρωτη παρά τις υποσχέσεις του υπουργείου Μεταφορών, συνδέεται άρρηκτα με το σιδηροδρομικό έγκλημα στα Τέμπη που οδήγησε στον θάνατο 57 ανθρώπους. Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία, ανεξάρτητο όργανο της Ευρωπαϊκής Ενωσης, αρμόδιο να ερευνά και να παραπέμπει ενώπιον της δικαιοσύνης εγκλήματα διασπάθισης ευρωπαϊκού χρήματος, κίνησε, έπειτα από έναν χρόνο διερεύνησης, ποινική δίωξη σε βάρος 23 υπόπτων, οι οποίοι αναμένεται να οδηγηθούν σύντομα ενώπιον της Δικαιοσύνης.
Είχε προηγηθεί τον περασμένο Ιούλιο η κλήση για ανωμοτί κατάθεση 34 στελεχών και εργαζομένων της ΕΡΓΟΣΕ για την κακοδιαχείριση της σύμβασης. Το βασικό ερώτημα που κλήθηκαν να απαντήσουν στην Ευρωπαία ανακρίτρια Χριστίνα Σαλάππα ήταν γιατί και υπό ποιες συνθήκες τελέστηκαν με την ανοχή της ΕΡΓΟΣΕ οι συνεχείς παραβιάσεις των όρων της σύμβασης και οι καθυστερήσεις από την κοινοπραξία των δύο εταιρειών ΤΟΜΗ (του ομίλου ΑΚΤΩΡ) και της γαλλικής ALSTOM. Στη διαμάχη των δύο εταιρειών που είχαν αναλάβει το έργο οφείλεται σε μεγάλο βαθμό η καθυστέρηση της λειτουργίας του συστήματος σηματοδότησης και τηλεδιοίκησης στο σιδηροδρομικό δίκτυο, το οποίο, αν είχε υλοποιηθεί, θα είχε αποτρέψει το δυστύχημα των Τεμπών.
Η σκανδαλώδης υπόθεση της σύμβασης μπήκε στο στόχαστρο των ευρωπαϊκών αρχών τρεις μήνες πριν από το δυστύχημα, τον Νοέμβριο του 2022. Η ποινική προκαταρκτική εξέταση ολοκληρώθηκε εντός ενός έτους και τελικά, αφού οι εισαγγελείς συνεκτίμησαν το αποδεικτικό υλικό και τις καταθέσεις που έδωσαν οι ποινικά ελεγχόμενοι, έκριναν ότι πρέπει να ασκηθεί ποινική δίωξη σε βάρος 23 προσώπων. Από αυτούς οι 18 είναι δημόσιοι υπάλληλοι - 14 της ΕΡΓΟΣΕ, για απάτη σχετική με τις επιχορηγήσεις, όπως και, κατά περίπτωση, για ψευδή βεβαίωση με σκοπό τον προσπορισμό αθέμιτου οφέλους σε άλλον, και 4 υπάλληλοι της Ελληνικής Διαχειριστικής Αρχής του Επιχειρησιακού Προγράμματος Υποδομών Μεταφορών, Περιβάλλοντος και Αειφόρου Ανάπτυξης (ΕΥΔ/ΕΠ-ΥΜΕΠΕΡΑΑ) που κατηγορούνται για κατάχρηση κονδυλίων, δηλαδή ως υπαίτιοι απιστίας με αποτέλεσμα την πρόκληση ζημίας ξένης περιουσίας.
Στο στόχαστρο μπαίνουν και πέντε νόμιμοι εκπρόσωποι και υπάλληλοι των ανάδοχων εταιρειών για ηθική αυτουργία σε απάτη σχετική με τις επιχορηγήσεις και ηθική αυτουργία σε ψευδή βεβαίωση με σκοπό τον προσπορισμό αθέμιτου οφέλους σε άλλον. Σύμφωνα με την ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας, τα όσα ακολούθησαν της υπογραφής της σύμβασης θα μπορούσαν να θέσουν προ των ευθυνών τους για παράβαση καθήκοντος και τους ελεγκτές της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας, στους οποίους ανατέθηκε εξαρχής ο έλεγχος για την ομαλή εκτέλεσή της.
Το σκεπτικό
Συνολικά επτά παράνομες παρατάσεις της αρχικής σύμβασης δόθηκαν τα τελευταία χρόνια με αποφάσεις του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΡΓΟΣΕ. Οι Ευρωπαίοι εισαγγελείς θέτουν στο επίκεντρο τις δύο ιδιωτικές εταιρείες, αφού αμέσως μετά την υπογραφή της σύμβασης «χώρισαν αυθαίρετα το έργο μεταξύ τους». Οπως τονίζουν, η μία από τις εταιρείες ανέλαβε να εκτελέσει το βόρειο τμήμα του έργου, ενώ η δεύτερη εταιρεία ανέλαβε να εκτελέσει το έργο στο μεγαλύτερο τμήμα της σιδηροδρομικής διαδρομής Αθήνα-Θεσσαλονίκη μέχρι το Πλατύ, συμπεριλαμβανομένου του τμήματος όπου έγινε η μετωπική σύγκρουση των τρένων στα Τέμπη. Η δεύτερη εταιρεία ανέθεσε την εκπόνηση των τεχνικών μελετών για τα συστήματα σηματοδότησης σε μια τρίτη εταιρεία, η οποία, όπως τονίζουν, «δεν διέθετε την απαιτούμενη ειδική τεχνογνωσία, κατά παράβαση των όρων της Σύμβασης». Για αυτή την παράβαση επιβλήθηκε στην ΕΡΓΟΣΕ δημοσιονομική διόρθωση ύψους περίπου 2 εκατομμυρίων ευρώ, κατόπιν ελέγχου που διενεργήθηκε το 2018.
Οι παραπάνω ωστόσο είναι μόνο κάποιες από τις παραβάσεις. Οι δύο εταιρείες επιχείρησαν να κατασκευάσουν ένα εντελώς νέο σύστημα σηματοδότησης με νέες μονάδες τηλεμετρίας, κάτι που οδήγησε «σε αδικαιολόγητη αύξηση της αξίας αυτής, που δεν δικαιολογείται από απρόβλεπτες περιστάσεις». Την ίδια στιγμή, υπάλληλοι της ΕΡΓΟΣΕ που είχαν καταστεί υπεύθυνοι για τη διαχείριση του έργου δήλωσαν «σκόπιμα μη ορθά και ελλιπή στοιχεία στην Ελληνική Διαχειριστική Αρχή σχετικά με την ύπαρξη γεγονότων κρίσιμων για τη χορήγηση των ενισχύσεων και την έγκριση των παρατάσεων». Τα σχετικά αιτήματα εγκρίθηκαν από τη Διαχειριστική Αρχή, η οποία κατέβαλε τα κονδύλια στην ΕΡΓΟΣΕ, που πλήρωσε στη συνέχεια τις ανάδοχες εταιρείες. Αποτέλεσμα ήταν η ζημία ύψους 15,6 εκατομμυρίων ευρώ σε βάρος της Ε.Ε. και του Ελληνικού Δημοσίου.
Οι έρευνες που αγνοούνται
Πλέον η ευθύνη ανήκει στις ελληνικές δικαστικές αρχές οι οποίες οφείλουν να κάνουν τις κατάλληλες νομικές ενέργειες για να πραγματοποιηθεί και η κύρια ανάκριση, αφού οι 23 πρέπει να κριθούν ως υπεύθυνοι στη βάση του ελληνικού ποινικού δικαίου. Εντυπωσιάζει πάντως το γεγονός ότι η συγκεκριμένη προκαταρκτική διαδικασία στα χέρια της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας είναι η μόνη που μέχρι στιγμής φαίνεται να αποδίδει καρπούς.
Στον απόηχο του σιδηροδρομικού δυστυχήματος των Τεμπών, ο πρώην εισαγγελέας του Αρείου Πάγου Ισίδωρος Ντογιάκος θέλησε να ασχοληθεί με μια υπόθεση σιδηροδρομικού δυστυχήματος του 2017. Την ίδια στιγμή, ξεκίνησαν να «τρέχουν» και άλλες έρευνες για συμβάσεις εκσυγχρονισμού του σιδηροδρομικού δικτύου και ο οικονομικός εισαγγελέας Χρήστος Μπαρδάκης χρέωνε σε τρεις επίκουρους οικονομικούς εισαγγελείς τη διερεύνηση όλων των συμβάσεων του ΟΣΕ που καθυστέρησαν ή δεν υλοποιήθηκαν. Μάλιστα μία εξ αυτών ήταν η Αθανασία Βλάχου, η οποία είχε χειριστεί σε προγενέστερο χρόνο και την έρευνα για τη σύμβαση «717» και η οποία είχε μπει στο αρχείο. Από τον περασμένο Μάρτιο που ανακοινώθηκαν οι σχετικές έρευνες δεν φαίνεται να έχει υπάρξει καμία εξέλιξη.
Οσον αφορά δε τις πιθανές ποινικές ευθύνες υπουργών, η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία είχε διαβιβάσει στη Βουλή ήδη από τον περασμένο Ιούλιο το μέρος της ποινικής δικογραφίας που «έβλεπε» πιθανή άσκηση διώξεων για απιστία και παράβαση καθήκοντος των πρώην υπουργών Υποδομών και Μεταφορών Χρήστου Σπίρτζη (ΣΥΡΙΖΑ - Π.Σ.) και Κώστα Καραμανλή (Ν.Δ.). Η δικογραφία ακολούθησε την πορεία του νόμου περί ευθύνης υπουργών, δηλαδή έπρεπε να συσταθεί προανακριτική επιτροπή. Κάτι που ωστόσο δεν ευδοκίμησε, αφού στις 25 Νοεμβρίου μετά τη σχετική συνεδρίαση της Βουλής η κυβερνητική πλειοψηφία απέρριψε τις σχετικές προτάσεις του ΠΑΣΟΚ και του ΣΥΡΙΖΑ για τη σύστασή της. Προϋπόθεση ήταν η απόλυτη πλειοψηφία του συνόλου των βουλευτών
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας