Απόφαση-πρόκληση και ντροπή

Η είδηση έπεσε σαν κεραυνός εν αιθρία. Μόλις δύο μήνες στη φυλακή ύστερα από καταδίκη για πρόκληση θανατηφόρας σωματικής βλάβης σε έναν νέο άνθρωπο; Επειδή επικαλέστηκε λόγους υγείας και οικονομικούς, όπως το σύνολο των καταδικασθέντων σε όλα τα σωφρονιστικά καταστήματα της χώρας; Καταδικάστηκε σε κάθειρξη δέκα ετών χωρίς αναστολή για τον θάνατο με λιντσάρισμα του Ζακ Κωστόπουλου και αποφυλακίζεται σήμερα ο μεσίτης Αθανάσιος Χορταριάς.

Με την πρώτη αίτηση αναστολής έκτισης της ποινής που κατέθεσε, πριν καν καθαρογραφεί η απόφαση του Μικτού Ορκωτού Δικαστηρίου Αθηνών που τον έκρινε ένοχο χωρίς ελαφρυντικά και προτού δημοσιοποιηθεί το σκεπτικό με το οποίο ομόφωνα οι δικαστές αποφάσισαν να μην έχει αναστέλλουσα δύναμη η έφεσή του. Είναι αυτή απονομή δικαιοσύνης και λογίζεται η Ελλάδα για κράτος δικαίου;

Στις 3 Μαΐου 2022 ο εισαγγελέας της έδρας που δίκασε τον Αθανάσιο Χορταριά και τον Σπυρίδωνα Δημόπουλο υποστήριξε ότι οι δύο κατηγορούμενοι δεν επέδειξαν καμία μεταμέλεια, αντιθέτως φάνηκε ότι δεν έχουν αντιληφθεί την ποινική απαξία της πράξης τους και πρότεινε να μην τους χορηγηθούν ελαφρυντικά. Οταν πήρε τον λόγο ο δικηγόρος του Αθ. Χορταριά, Ορφέας Φίλος, επιβεβαίωσε την εισαγγελική αγόρευση: «Εμείς δεν είπαμε ότι επέδειξε μεταμέλεια [...] δεν επικαλεστήκαμε ποτέ την ειλικρινή μεταμέλειά του».

Ο εισαγγελέας απέρριψε και τη χορήγηση αναστολής στην έκτιση της ποινής «με βάση και την ενοχή, και την ποινή κάθειρξης δέκα ετών, και τα στοιχεία των δραστών». Ο δικηγόρος αντέτεινε ότι ο κατηγορούμενος «ανέλαβε ένα ορφανό παιδί, ενισχύει τον τετραπληγικό κουνιάδο του, υιοθετεί μια δοτική συμπεριφορά και στην οικογένειά του και στην κοινωνία [...] είναι ο μόνος που συντηρεί αυτή την οικογένεια και αν δεν του δώσετε ανασταλτικό, θα καταστρέψετε μια οικογένεια για πάντα». Οι δικαστές αποφάσισαν ομόφωνα ότι ο Αθ. Χορταριάς θα εκτίσει την ποινή του στη φυλακή και επέβαλαν κατ’ οίκον περιορισμό με βραχιολάκι στον συγκατηγορούμενό του, κυρίως λόγω ηλικίας.

Στις 4 Ιουλίου 2022 οι δικαστές του Β’ Μικτού Ορκωτού Εφετείου πέταξαν στον κάλαθο των αχρήστων την απόφαση του Μεικτού Ορκωτού Δικαστηρίου, παρόλο που ο Αθ. Χορταριάς επικαλέστηκε τέτοιους λόγους. Ετσι, από σήμερα είναι ελεύθερος μέχρι τη δευτεροβάθμια εκδίκαση της υπόθεσης με τους περιοριστικούς όρους της απαγόρευσης εξόδου από τη χώρα και της εμφάνισής του μία φορά τον μήνα σε αστυνομικό τμήμα. Χωρίς καν την υποχρέωση να φορά βραχιολάκι και να είναι σε κατ’ οίκον περιορισμό, όπως ο κτηματομεσίτης Σπ. Δημόπουλος που καταδικάστηκε με την ίδια ποινή. Χωρίς καν να έχει προφυλακιστεί.

■ Μιλούν στην «Εφ.Συν.» η Ελένη Κωστοπούλου, μητέρα του Ζακ και ο δικηγόρος Κώστας Παπαδάκης.

■ Σε συγκινησιακά φορτισμένη ατμόσφαιρα έγινε χθες η προγραμματισμένη εκδήλωση για τον απολογισμό της δίκης για το λιντσάρισμα του Ζακ, την οποία διοργάνωσαν η Διεθνής Αμνηστία, η Πρωτοβουλία Justice for Zak/Zackie και το Παρατηρητήριο ZackieOh Justice Watch. Τη συζήτηση συντόνισε ο αρχισυντάκτης του ΛΟΑΤΚΙ περιοδικού «Antivirus», Βασίλης Θανόπουλος. Μίλησαν οι Κλειώ Παπαπαντολέων, Ζωή Κόκαλου, Νάνσυ Παπαθανασίου, Δέσποινα Παρασκευά-Βελουδογιάννη και Αννα Νίνη. Η «Εφ.Συν.» παραθέτει μέρος των τοποθετήσεών τους που, όπως ήταν φυσικό, περιστράφηκαν (και) γύρω από τη νέα δικαστική εξέλιξη.

«Πείτε μου ότι ζω σε μια δημοκρατική χώρα...»

Ελένη Κωστοπούλου, μητέρα Ζακ

«Τα πρακτικά της δίκης των δολοφόνων του Ζακ δεν έχουν καθαρογραφεί ακόμα, όμως ένας εκ των δύο καταδικασθέντων σε 10 έτη φυλάκισης, χωρίς αναστολή και χωρίς ελαφρυντικά, αποφυλακίζεται μόλις μετά από δύο μήνες φυλάκισης. Πείτε μου τώρα ότι αυτό είναι απόδοση δικαιοσύνης. Πείτε μου ότι το δίκιο αποκαταστάθηκε, ότι οι υπεύθυνοι για τον θάνατο του γιου μου πλήρωσαν. Πείτε μου ότι μετά από 18 δικάσιμες, δεκάδες μαρτυρίες και οπτικοακουστικό υλικό από τον τόπο του εγκλήματος, το δίκιο θριάμβευσε. Πείτε μου ότι πρέπει να αισθάνομαι περήφανη για την ελληνική Δικαιοσύνη και τους εκπροσώπους της. Πείτε μου ότι ζω σε μια δημοκρατική χώρα και σε ένα κράτος δικαίου. Πείτε μου ότι το δίκαιο είναι πάνω από τους νόμους. Δεν θα σας πιστέψω. Ναι, η Δικαιοσύνη πρέπει να είναι τυφλή. Αλλά στην υπόθεση του Ζακ έπρεπε να είχε τα μάτια της ορθάνοιχτα».

«Συνεχίζουν να κλοτσάνε τη σορό του Ζακ»

Κώστας Παπαδάκης, δικηγόρος

«Αντί για τιμωρία στους δολοφόνους, επιφυλάσσεται ύβρις στο θύμα και την οικογένειά του. Είναι μια απόφαση ντροπής. Γιατί αυτοί που την πήραν γνωρίζουν ότι προκαλούν το αίσθημα δικαίου της κοινωνίας και όμως το αποτολμούν. Ανταποκρίνονται με επιτυχία στο νεύμα αυτών που αποφυλάκισαν τους Πατέλη και Κορκονέα. Και συνεχίζουν να “κλοτσάνε” νομικά τη σορό του Ζακ επιβραβεύοντας τη δολοφονία του. Η δικαιοσύνη του “άλλου άκρου” επανεμφανίζεται δυναμικά. Και γι’ αυτό πρέπει η απόφαση να εξαφανιστεί το συντομότερο από το νομικό στερέωμα».

«Γιατί υφίσταται ο θεσμός της φυλακής;»

Κλειώ Παπαπαντολέων, δικηγόρος οικογένειας Κωστόπουλου

«Η μέσα σε δύο μήνες απόφαση αναίρεσης της ποινής έχει τον χαρακτήρα μιας επείγουσας άρσης του κακού που του επιβλήθηκε με την απόφαση αυτή, έχει έναν χαρακτήρα επανόρθωσης και συγγνώμης. Δεν μπορώ να μην αναρωτηθώ γιατί υφίσταται ο θεσμός της φυλακής με δεδομένο ότι δεν μπορώ να σκεφτώ μεγαλύτερο κακό από το να σκοτώνεις έναν άνθρωπο απρόκλητα, με τόσο βίαιο τρόπο, χωρίς να μετανιώνεις. Οταν έχεις μια προβλεπόμενη ποινή που δεν εκτελείται, οι άνθρωποι νιώθουν ότι τους κοροϊδεύεις».

«Δεν παίζουμε όλοι με τους ίδιους κανόνες»

Νάνσυ Παπαθανασίου, Orlando LGBT+

«Ο,τι θα μπορούσε να γίνει λάθος από πλευράς Δικαιοσύνης και θεσμικής λειτουργίας, έγινε. Ο χειρότερος φόβος πολλών queer ατόμων έγινε πραγματικότητα, σαν μια ολόκληρη κοινωνία να έχει συνωμοτήσει για να μας πείσει ότι δεν συμβαίνει αυτό που συμβαίνει. Αυτό είναι το queer τραύμα, η επίγνωση ότι δεν παίζουμε όλοι με τους ίδιους κανόνες, δεν παίζουμε όλοι στο ίδιο γήπεδο. Κανένας αγώνας δεν σταματά, θα ήταν καλό όμως μερικές φορές να γίνεται ένα διάλειμμα. Αυτό το διάλειμμα μας το αρνήθηκε σήμερα η Δικαιοσύνη με έναν τρόπο απρόσμενο ή και όχι, αλλά άγριο».

«Ανοίγει ένας νέος πολύπλευρος αγώνας»

Δέσποινα Παρασκευά-Βελουδογιάννη, Διεθνής Αμνηστία

«Καθόλου αυτονόητο δεν ήταν όχι μόνο ότι θα κερδηθεί αυτή η δίκη αλλά ούτε καν ότι θα μπορούσε να διεξαχθεί εξ αρχής. Χρειάστηκαν τρία χρόνια, χρειάστηκε η κινητοποίηση της οικογένειας, του ΛΟΑΤΚΙ και του φεμινιστικού κινήματος. Δεν ξεχνάμε ότι στην υπόθεση αυτή ξεχύθηκαν στερεότυπα που σκόρπισαν δηλητήριο. Η ολοκλήρωση της δίκης δεν σηματοδοτεί την ολοκλήρωση του αγώνα αλλά το άνοιγμα ενός νέου κύκλου πολύχρωμου και πολύπλευρου αγώνα».

«Να βρούμε τρόπο να απαλύνουμε το τραύμα»

Αννα Νίνη, Παρατηρητήριο ZackieOh Justice Watch

«Είδαμε να επιχειρείται μια αντιστροφή της πραγματικότητας και να κερδίζει έδαφος με πολύ γρήγορο ρυθμό. Η καταγραφή και μετάδοση της πληροφορίας αφιλτράριστα μέσω του Παρατηρητηρίου έχει δείξει τη χρησιμότητά της. Μπορούν όλοι να βγάλουν τα συμπεράσματά τους για τη διαδικασία, για τις βάρβαρες μεθόδους της υπεράσπισης και την αξιοπρέπεια με την οποία στάθηκε η οικογένεια απέναντι σε τερατώδεις πρακτικές. Είναι μια πολύ πικρή μέρα, ελπίζω να βρούμε τρόπο να απαλύνουμε το τραύμα».

«Σειρά της κοινωνίας να αναλάβει την ευθύνη»

Ζωή Κόκαλου, Πρωτοβουλία Justice for Zak/Zackie

«Καμία απόφαση δεν μπορεί να ματαιώσει τη μνήμη του Zακ, τα γραπτά του, τη γενναιοδωρία του, το χιούμορ του. Τίποτα δεν μπορούν να μας πάρουν, ούτε με την αποφυλάκιση του ενός από τους δύο καταδικασμένους. Παίρνουν όμως από όλους εσάς [...] Είναι η σειρά της κοινωνίας να αναλάβει την ευθύνη. Εμείς κάναμε αυτό που μπορούσαμε. Για εμάς το πένθος άρχισε την ημέρα της απόφασης. Με τέσσερα χρόνια καθυστέρηση. Μην κλείνετε τα μάτια λοιπόν. Αυτό υπερασπίστηκε ο Ζακ σε όλη του τη σύντομη ζωή, αυτό υπερασπίστηκε και με τον θάνατό του».