Πίσω ολοταχώς με τους νέους κώδικες

Κατατέθηκε χθες στη Βουλή το νομοσχέδιο Τσιάρα με τις παρεμβάσεις στους Ποινικούς Κώδικες (Π.Κ. και ΚΠΔ) και κατά κύριο λόγο στον νέο Ποινικό Κώδικα που ήδη έχει τροποποιήσει μία φορά μόλις ανέλαβε η κυβέρνηση Μητσοτάκη. Είναι ίσως η πρώτη φορά που νομοσχέδιο του υπουργείου Δικαιοσύνης έχει εξοργίσει τόσο πολύ όλο το προοδευτικό αλλά και το φιλελεύθερο κομμάτι του νομικού κόσμου.

Η αρχή έγινε όταν η σημερινή κυβέρνηση επέμεινε στην εμμονή ότι οι Ποινικοί Κώδικες συντάχθηκαν από τον ΣΥΡΙΖΑ, υποτιμώντας και προσβάλλοντας όχι μόνο το έργο αλλά και τα ίδια τα μέλη της Νομοπαρασκευαστικής Χ. Αργυρόπουλου. Κάθε φορά που ο υπουργός -αν και δεν είναι καν νομικός- αναφέρεται στους νέους κώδικες πιπιλάει την ίδια καραμέλα.

Δικαστικοί λειτουργοί, ποινικολόγοι, νομικοί, δικηγορικοί σύλλογοι, καθηγητές του Δικαίου κ.λπ. έχουν διατυπώσει σφοδρές αντιρρήσεις, τις οποίες έχει αναλυτικά παρουσιάσει η «Εφ.Συν.». Είναι βέβαιο ότι ανάλογα θα πράξουν και τα προοδευτικά κόμματα της αντιπολίτευσης. Ο υπουργός όχι μόνο δεν άλλαξε ούτε γράμμα μετά τις αντιδράσεις και τα σχόλια στη διαβούλευση, αλλά απέφυγε -παρά τις διαβεβαιώσεις του- τον διάλογο, επιλέγοντας για συνομιλητές τούς πλέον πολιτικά χρωματισμένους δικαστικούς και καθηγητές, αδιαφορώντας για τις αντιρρήσεις ακόμα και μεγάλης μερίδας του νομικού κόσμου που πρόσκειται στο κυβερνών κόμμα.

Η αιτιολογική έκθεση

Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση, «Το προτεινόμενο σχέδιο νόμου περιλαμβάνει τροποποιήσεις, βελτιώσεις, εξορθολογισμό των προβλεπόμενων ποινών, επαναφορά σημαντικών διατάξεων οι οποίες είτε είχαν καταργηθεί είτε είχαν υποβαθμιστεί σε πλημμελήματα, επισύροντας χαμηλότερες ποινές και προκαλώντας το κοινό περί δικαίου αίσθημα. Με το προτεινόμενο σχέδιο νόμου επιδιώκεται η αναθεώρηση διατάξεων του Ποινικού Κώδικα και του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας με σκοπό να ενισχυθούν η ασφάλεια και η προστασία του κοινωνικού συνόλου από την ολοένα αυξανόμενη εγκληματικότητα αλλά και από το νομοθετικό κενό που προκάλεσε η κατάργηση ή η υποβάθμιση μείζονος ποινικής απαξίας παραδοσιακών αδικημάτων μετά την ισχύ των νέων κωδίκων, που αποτελούν τον βασικό άξονα του ποινικού μας πολιτισμού». Η κυβέρνηση χρησιμοποιεί την εγκληματικότητα και το κοινό περί δικαίου αίσθημα προκειμένου να αλλοιώσει τον Π.Κ., να τον γυρίσει πολλές δεκαετίες πίσω και να χαϊδέψει τα αυτιά των αυτόκλητων τιμωρών των τηλεοπτικών παραθύρων. Εξάλλου το είπε ξεκάθαρα αυτό και η Ενωση Ελλήνων Ποινικολόγων.

Επιπλέον διακηρύσσει ότι όλα αυτά συναινούν με τις διεθνείς και ευρωπαϊκές συμβάσεις. Θα διαπιστωθεί βέβαια αυτό μετά την πρώτη προσφυγή ειδικά στο θέμα της περιστολής στην ελευθερία έκφρασης και όχι μόνο. Με πρόσχημα την «ειρηνική και ήρεμη συνύπαρξη και διαβίωση των πολιτών», η διάταξη που τιμωρεί τις ψευδείς ειδήσεις «διασφαλίζει τον κίνδυνο κλονισμού της εμπιστοσύνης των πολιτών όσον αφορά στην εξασφάλιση της κοινής ειρήνης και την πεποίθησή τους περί της διατήρησης της ειρηνικής διαβίωσής τους εντός του κράτους». Πώς ακριβώς θα μετρηθεί ο κλονισμός της εμπιστοσύνης ώστε να διώκεται ποινικά δεν μας το λέει η αιτιολογική έκθεση. Κι αν εδώ ξυπνούν μνήμες σκοτεινών εποχών, δεν είναι απλή σύμπτωση («Επανέφεραν διατύπωση της χούντας για τις “επικίνδυνες ειδήσεις”», «Εφ.Συν.», 29.9.2021).

Τα νομικά επιχειρήματα της αιτιολογικής έκθεσης είναι στο μεγαλύτερο μέρος τους a priori παραδοχές αλλά και ευχολόγια για τον περιορισμό της εγκληματικότητας. Ομως η διεθνής -και η ελληνική- εμπειρία έχει αποδείξει ότι η εγκληματικότητα τρέφεται και από τα πολύ τιμωρητικά ποινικά συστήματα, ενώ η αλόγιστη αύξηση των ποινών και ο περιορισμός των ευεργετικών μέτρων σταδιακής επανένταξης συντελούν στη μεγάλη αύξηση υποτροπών. Επαναφέρει ο Κ. Τσιάρας την «απρόσφορη απόπειρα» διότι «η κατάργηση του αξιόποινου της απρόσφορης απόπειρας προκάλεσε σοβαρό κενό τιμώρησης, που επισημάνθηκε στη θεωρία»!

«Ορισμένες καταδικαστικές ποινές, όπως της πρόσκαιρης ή ισόβιας κάθειρξης, δεν μπορούν να δικαιολογούν, ως κανόνα, τη χορήγηση της αναστολής εκτέλεσης της ποινής, όπως συμβαίνει με το ισχύον δίκαιο», αναφέρει η αιτιολογική προκειμένου να δικαιολογήσει τον περιορισμό του έργου των δικαστών. Το ίδιο φυσικά γίνεται με την εκ των προτέρων διάταξη που προβλέπει μόνο ισόβια για μια σειρά εγκλημάτων και δεν δίνει πλέον τη δυνατότητα στο δικαστήριο να κρίνει αν θα επιβάλει ισόβια ή κάθειρξη πάνω από 10 χρόνια. Ηδη η χώρα μας έχει πολλαπλάσιο αριθμό ισοβιτών από κάθε άλλη χώρα της Ε.Ε.

Περί κοινωφελούς εργασίας

Η κοινωφελής εργασία είναι για τους συντάκτες του νομοσχεδίου πολύ προχωρημένο μέτρο και με πονηρές δικαιολογίες περί αναλογικότητας των ποινών συνεχίζει να παραμένει εξοβελισμένη. Μέχρι και την αιμομιξία και τη μαστροπεία (πέρα από τις ισχύουσες διατάξεις για την εμπορία και εκμετάλλευση ανθρώπων) θυμήθηκε και επανέφερε το επιτελείο του υπουργού - και να ετοιμάζεται προσεχώς και το αδίκημα της μοιχείας.

«Στα άρθρα 105Β-110Α Π.Κ. που ρυθμίζουν την απόλυση καταδίκου υπό όρο, σκοπείται ενίσχυση της αντεγκληματικής αποτελεσματικότητας λόγω της μείζονος βαρύτητας και της συχνότητας εμφάνισης των συγκεκριμένων εγκλημάτων. Η ενίσχυση αυτή επιτυγχάνεται όχι μόνο με την απειλή σε αφηρημένο επίπεδο αυξημένων κυρώσεων, αλλά και με την αυστηροποίηση των προϋποθέσεων της απόλυσης υπό όρο στο επίπεδο έκτισης των ποινών». Εδώ η εγκληματολογία σηκώνει τα χέρια ψηλά.

«Ακόμη, προβλέπεται ότι σε περίπτωση καταδίκης για τα παραπάνω (σ.σ. επιλεγμένα) εγκλήματα σε ποινή ισοβίου καθείρξεως, το κατώτατο όριο παραμονής στο σωφρονιστικό κατάστημα του καταδίκου αυξάνεται από δεκαέξι (16) έτη σε δεκαοκτώ (18) έτη (πραγματική έκτιση)». Η πιθανότητα υποτροπής εξαφανίζεται, λοιπόν, με ακόμα δύο χρόνια μέσα!