Αντισυνταγματικά τα λευκά κελιά

Σοβαρά ζητήματα συνταγματικότητας σχετικά με τις αρχές της ισότητας και της αναλογικότητας των κρατουμένων προκύπτουν με τη δημιουργία της φυλακής υψίστης ασφαλείας, σύμφωνα με την άποψη 41 γνωστών πανεπιστημιακών, ποινικολόγων και εγκληματολόγων.

Σε κείμενό τους, το οποίο απέστειλαν στον Δικηγορικό Σύλλογο της Αθήνας, στον υπουργό Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, στον πρόεδρο της Βουλής, στους προέδρους των Κοινοβουλευτικών Ομάδων των κομμάτων, στον πρόεδρο και τα μέλη της Επιτροπής για θέματα Δικαιοσύνης και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και σε συναφείς επιστημονικούς συλλόγους της χώρας, υπογραμμίζουν ότι από τις φυλακές τύπου Γ’ «δημιουργείται ανασφάλεια δικαίου σε ένα πεδίο όπου η προστασία των ατομικών δικαιωμάτων προέχει».

Οπως επισημαίνουν οι πανεπιστημιακοί, ανατρέπονται «επί το δυσμενέστερο το καθεστώς κράτησης και οι συνθήκες διαβίωσης της συντριπτικής πλειονότητας των κρατουμένων στα ελληνικά καταστήματα κράτησης». Ειδικότερα, σημειώνουν ότι «το πεδίο εφαρμογής των διατάξεων για την υπαγωγή των κρατουμένων στο καθεστώς για τη μεταφορά και παραμονή τους σε καταστήματα κράτησης “τύπου Γ’” είναι εξαιρετικά ευρύ, επισφαλές και αφήνει περιθώρια ακραίας δυσαναλογίας της ποινικής μεταχείρισης: ουσιαστικά αφορά κάθε κρατούμενο που έχει καταδικαστεί σε ποινή κάθειρξης τουλάχιστον δέκα ετών και κρίνεται “επικίνδυνος”. Με όρους ελληνικής σωφρονιστικής πραγματικότητας η ρύθμιση αυτή αναφέρεται στην πλειοψηφία των κρατουμένων στις ελληνικές φυλακές. Σημειώνεται επίσης ότι κατά σαφή παραβίαση του τεκμηρίου της αθωότητας του κατηγορουμένου, στο πεδίο εφαρμογής των σχετικών διατάξεων υπάγονται και οι προσωρινά κρατούμενοι. Είναι ευνόητο ότι με τη χρήση απολύτως αξιολογικών και αόριστων κριτηρίων για την κατάφαση της “επικινδυνότητας” που παρέχει ο νομοθέτης (π.χ. η πιθανότητα τέλεσης νέων εγκλημάτων ή πειθαρχικών παραπτωμάτων ως προγνωστική κρίση ή η προσωπικότητα του καταδίκου ή υποδίκου), η σχετική κρίση γίνεται απολύτως επισφαλής, ανομοιόμορφη και μπορεί να υποθάλψει ανισότητα στη μεταχείριση όμοιων περιπτώσεων».

Ενα ιδιαιτέρως σημαντικό σημείο στο κείμενο είναι το παρακάτω: «Η διάρκεια της κράτησης σε καταστήματα “τύπου Γ’” είναι δυσανάλογα μεγάλη και μπορεί -σύμφωνα με τις ασαφείς προϋποθέσεις για την εφαρμογή της- να εξαντλήσει τον συνολικό χρόνο της κράτησης των κρατουμένων. Το ίδιο ισχύει και σε σχέση με το ευρύ χρονικό διάστημα που προβλέπεται για τον επανέλεγχο των προϋποθέσεων της παραμονής του κρατουμένου. Ωστόσο η παραμονή σε “ειδικό” φυλακτικό καθεστώς αρχικά για τουλάχιστον δύο ή τέσσερα έτη και ο ανά διετία επανέλεγχος των (αόριστων) προϋποθέσεων (που κρίνονται από μονοπρόσωπο όργανο) αντιστρατεύονται πάγιες θέσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου σχετικά με τον εύλογο χρόνο παραμονής σε “ειδικό” καθεστώς στέρησης της ελευθερίας. Γίνεται λοιπόν φανερό ότι η κράτηση σε καταστήματα “τύπου Γ’” μπορεί να αποβεί ουσιαστικά (πολλές φορές προληπτικό) πειθαρχικό μέτρο ή ποινή, χωρίς τις εγγυήσεις που πηγάζουν από την αρχή της νομιμότητας της πειθαρχικής διαδικασίας».

Στο μεταξύ, πολύωρη συνάντηση είχε χθες ο νέος γενικός γραμματέας Αντεγκληματικής Πολιτικής του υπουργείου Δικαιοσύνης Αγγελος Τσιγκρής με τους διευθυντές του συνόλου των καταστημάτων κράτησης της χώρας. Ο κ. Τσιγκρής –αναφέρεται στην ανακοίνωση του υπουργείου- ενημερώθηκε διεξοδικά και κατέγραψε όλα τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν διαχρονικά οι ελληνικές φυλακές.