«Στο Πεδίον του Αρεως υπάρχει ανθρωπιστική κρίση»

Το προσφυγικό ζήτημα έγινε και πάλι πρώτο θέμα στα ΜΜΕ με αφορμή τον αυτοσχέδιο καταυλισμό που δημιούργησαν στο Πεδίον του Αρεως οι πρόσφυγες, θέλοντας να μείνουν στην Αθήνα λίγες μέρες μέχρι να συνεχίσουν τη διαδρομή τους. Η αναπληρώτρια υπουργός Μεταναστευτικής Πολιτικής, Τασία Χριστοδουλοπούλου, απαντά στις αιτιάσεις για ολιγωρία και στις προσωπικές επιθέσεις που δέχεται, διευκρινίζει ότι το κλείσιμο κέντρων κράτησης παραμένει στο τραπέζι και αναπτύσσει τον σχεδιασμό της για το προσφυγικό, έναν τομέα που δεν εμπίπτει στη συμφωνία με τους δανειστές.

• Με αφορμή την ανθρωπιστική κρίση στο προσφυγικό ζήτημα, η αντιπολίτευση κατηγορεί την κυβέρνηση για ολιγωρία. Σας προσάπτουν επίσης ότι καθυστερήσατε να υποβάλετε προτάσεις χρηματοδότησης στην Ε.Ε. Γιατί εμφανίζεται το κράτος τόσο ανέτοιμο;

Τα χρηματοδοτικά προγράμματα έχουν μια περίοδο σχεδιασμού και διαπραγμάτευσης για να εγκριθούν. Δεδομένου ότι παραλάβαμε μια κατάσταση εκκρεμότητας από το 2014, η διαπραγμάτευση και κατάθεσή τους σε πέντε μήνες αποτελεί μεγάλο επίτευγμα, ενώ ταυτόχρονα στήνονται -σε πολύ δύσκολες συνθήκες όπως ξέρετε- οι υπηρεσίες που θα τα διαχειριστούν. Η χρηματοροή αναμένεται να αποκατασταθεί τον Σεπτέμβριο, πρέπει όμως να καταλάβετε ότι πλήρη σχεδιασμό μπορείς να κάνεις όταν έχεις συγκεκριμένα και προβλέψιμα δεδομένα. Εχω υπόψη μου την έκθεση του Συνηγόρου του Πολίτη και χαίρομαι που διαβάζει η αντιπολίτευση τα πορίσματα του Συνηγόρου και υιοθετεί τις προτάσεις του, ενώ ως κυβέρνηση τις αγνοούσε πλήρως. Τα ζητήματα είναι υπαρκτά και κάνουμε ό,τι μπορούμε για να τα διαχειριστούμε. Εδώ μιλάμε για μια απολύτως έκτακτη κατάσταση μαζικής προσφυγιάς.

• Πώς θα διασφαλιστεί η επιτυχία ενός σχεδίου μετεγκατάστασης του αυτοσχέδιου καταυλισμού στο Πεδίον του Αρεως;

Αναζητούμε την προσφορότερη λύση ώστε και οι πρόσφυγες να ανταποκριθούν και η φιλοξενία τους να είναι ανθρώπινη. Θα κάνουμε αυτοψία σε χώρους που υποδείχθηκαν από κρατικούς και κοινωνικούς φορείς, που δεν είναι κατ’ ανάγκην εκτός Αττικής, και θα επιλέξουμε αυτόν που θα συγκεντρώνει τη γενική συναίνεση. Μέχρι τότε θα αναβαθμιστεί η παρουσία όλων των υπηρεσιών μας στο Πεδίον του Αρεως. Στο Πεδίον του Αρεως εκτυλίσσεται μια ανθρωπιστική κρίση που δεν έχει τα τυπικά προσφυγικά ή μεταναστευτικά χαρακτηριστικά που γνωρίζαμε μέχρι τώρα. Πρόκειται περισσότερο για κοινωνικό και ανθρωπιστικό πρόβλημα, που χρειάζεται τη συνέργεια όλων των φορέων. Είναι ένα καινούργιο φαινόμενο που δεν μπορείς να το αντιμετωπίσεις με τους γνωστούς τρόπους. Ούτε με πολιτική καταστολής και κράτησης, καθώς, όσες θέσεις κράτησης και να είχαμε, δεν θα μπορούσαμε να καλύψουμε τόσο μεγάλο αριθμό ανθρώπων, ούτε με τη νομοθεσία για το άσυλο και τη φιλοξενία των προσφύγων, στον βαθμό που οι άνθρωποι αυτοί δεν υποβάλλουν αίτημα ασύλου. Τους καλούμε, με ενημέρωση που θα υπάρξει από τις ΜΚΟ που δρουν στο πεδίο και από τις δομές υποδοχής που λειτουργούν στα νησιά, να υποβάλουν αίτημα ασύλου, γιατί είναι ο μόνος ασφαλής δρόμος για να μπορέσουν να αποκτήσουν ταξιδιωτικά έγγραφα και δικαιώματα που θα τους επιτρέψουν να ζήσουν με αξιοπρέπεια, καθώς υπάρχει νομική πρόβλεψη για τη φιλοξενία τους σε δομές και για τη χρηματοδότηση της διαμονής τους. Για το διάστημα μέχρι να μπορέσουν να υποβάλουν αίτημα ασύλου, δεδομένης της έλλειψης προσωπικού στην Υπηρεσία Ασύλου, σχεδιάζουμε τη φιλοξενία τους σε δομές που προγραμματίζεται να ιδρυθούν για ολιγοήμερη φιλοξενία και παροχή ημερήσιων υπηρεσιών πρώτης ανάγκης.

• Πώς θα διασφαλιστεί στο μέλλον, όταν εκταμιευτούν οι χρηματοδοτήσεις, μια κατά το δυνατόν ομαλή διαχείριση που θα αποτρέπει τη δημιουργία φαινομένων ανθρωπιστικής κρίσης;

Βασικός μας στόχος είναι η ουσιαστικςή ενίσχυση της Πρώτης Υποδοχής, ώστε να αποφεύγονται στο μέτρο του δυνατού τα φαινόμενα που παρατηρούνται τώρα στα νησιά. Επίσης, η φιλοξενία των αιτούντων άσυλο και η ενίσχυση των εναλλακτικών μέτρων της κράτησης. Αυτά αποτελούν τον πολυετή σχεδιασμό της κυβέρνησης, ενώ ταυτοχρόνως εξασφαλίζουμε και αξιοποιούμε και έκτακτες χρηματοδοτήσεις για την έκτακτη κατάσταση που ζούμε.

• Τα μέλη της αρμόδιας κοινοβουλευτικής επιτροπής που επισκέφθηκαν την Αμυγδαλέζα διαπίστωσαν όλα όσα χαρακτήριζαν και παλιότερα την κράτηση απάνθρωπη και εξευτελιστική. Την ίδια στιγμή δεν φαίνεται να εφαρμόζεται πλήρως ο νόμος που προβλέπει πως η κράτηση εφαρμόζεται μόνο ως έσχατο μέσο. Τι θα κάνετε τελικά με τα κέντρα κράτησης;

Κατ’ αρχήν, να ξεκαθαρίσουμε ότι η αρμοδιότητα των κέντρων κράτησης ανήκει στο υπουργείο Προστασίας του Πολίτη. Πράγματι, αυτή τη στιγμή οι κρατούμενοι ζουν σε προβληματικές συνθήκες. Το ερώτημα είναι αν θα πρέπει να πληρώνουν οι ίδιοι τη δυσλειτουργία των υπηρεσιών και το δημοσιονομικό κενό ή αν θα πρέπει να αναλάβει τις ευθύνες του το κράτος, αφού δεν μπορεί να καλύψει ούτε τις ελάχιστες προδιαγραφές της αξιοπρεπούς κράτησης. Πολύ φοβάμαι ότι στις επόμενες επισκέψεις τους οι διεθνείς οργανισμοί θα συνεχίσουν να μας χρεώνουν με παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων αν δεν προχωρήσουν οι υπηρεσίες σε πιο ριζικές λύσεις. Οι υποσχέσεις για το κλείσιμο των κέντρων κράτησης, δυστυχώς, βρίσκουν εμπόδιο προς το παρόν τις συμβάσεις χρηματοδότησης των κέντρων από την Ε.Ε. Σε αυτή τη δύσκολη φάση, είναι αδιανόητο να επιστρέψουμε τα χρήματα στην Ε.Ε., προκειμένου να κλείσουν τα κέντρα λόγω δημοσιονομικής διόρθωσης, ενώ περιμένουμε την οικονομική της βοήθεια. Σχεδιάζουμε, όμως, να εγκαταστήσουμε σε ορισμένα κέντρα καινούργιες υπηρεσίες και θέλουμε να εξετάσουμε αν είναι συμβατές με τη σύμβαση της χρηματοδότησης. Αν δεν κριθούν συμβατές, προσανατολιζόμαστε να κλείσουμε ορισμένα από αυτά, αφού πρώτα μελετήσουμε το κόστος από το κλείσιμο σε σχέση με το κόστος λειτουργίας τους σε βάθος χρόνου.

• Δέχεστε συχνά προσωπικές επιθέσεις, με χαρακτηρισμούς που ξεπερνούν το όριο της ευπρέπειας, ενώ πολλοί αρέσκονται να χαρακτηρίζουν «ιδεοληψία» την πολιτική σας. Πώς αντιμετωπίζετε αυτή τη στάση δημοσιογράφων και πολιτικών;

Τους κατανοώ, γιατί στο πρόσωπό μου χτυπάνε στην ουσία μια αριστερή πολιτική που εφαρμόζεται και δεν μένει στο επίπεδο της διακήρυξης των δικαιωμάτων των προσφύγων και των μεταναστών. Ξέρουν καλά γιατί με επιλέγουν. Ενοχλούνται επειδή οι θέσεις μου είναι σταθερές και δεν τις διαπραγματεύομαι, αφού θεωρώ πως είναι συμβατές με τον νόμο, με τις διεθνείς συμβάσεις, με την αξία του ανθρωπισμού. Δεν με χαροποιεί βέβαια αυτή η στάση, κακά τα ψέματα. Είμαι ένας άνθρωπος που τα μετράει όλα αυτά και θα ήθελα σε αυτό το δύσκολο πρόβλημα της προσφυγικής ροής να έχω τη συμπαράσταση και τη βοήθεια όλων των διαμορφωτών της κοινής γνώμης. Αλλά τι να κάνουμε; Ετσι είναι η χώρα μας, έτσι ιεραρχεί τα προβλήματα, έτσι αντιμετωπίζει τις καταστάσεις. Οφείλω να συμφιλιωθώ και να γίνω πιο δυνατή, μαθαίνοντας να αδιαφορώ για τις μικρότητες που συνεχώς επινοούν.

• Πώς αισθάνεστε που καλείται σήμερα η κυβέρνηση να εφαρμόσει πολιτική λιτότητας που, σύμφωνα με τον ΟΗΕ, πλήττει βάναυσα τα δικαιώματα και παραβιάζει τις καταστατικές αρχές της Ε.Ε.;

Θα μου επιτρέψετε να μιλήσω μόνο για το αντικείμενο της ευθύνης μου. Το μεγάλο στοίχημα κατά τη γνώμη μου είναι να καταφέρεις να ανατρέψεις το δόγμα πως η λιτότητα επιφέρει αναγκαστικά, και μάλιστα δικαιολογεί, παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και να αναδείξεις ότι ακόμα και σε αυτό το ασφυκτικό οικονομικό πλαίσιο τα δικαιώματα μπορούν να είναι πλήρως σεβαστά. Νομίζω ότι αυτό το κάνουμε με υποδειγματικό τρόπο στο υπουργείο, το αντικείμενο του οποίου άλλωστε δεν εμπίπτει στη συμφωνία. Θεωρώ επιτυχία ότι αλλάξαμε την πολιτική για την κράτηση, ότι ψηφίστηκε ο νόμος για την ιθαγένεια με ευρεία πλειοψηφία, ότι πείσαμε την κοινωνία για τη διαφορά πρόσφυγα και μετανάστη, ότι βοηθήσαμε να αποσυρθεί απ’ τον δημόσιο λόγο ο όρος «λαθρομετανάστης», ότι υπήρξε μεγαλύτερη ανταπόκριση της κοινωνίας των πολιτών στα ζητήματα της ευθύνης μας. Πρέπει να πω πως δεν αισθάνομαι κανένα ασυμβίβαστο στην κυβέρνηση για την πολιτική μου, αντίθετα αισθάνομαι ότι έχω όλη την ελευθερία να προτείνω λύσεις. Ομως, για τους τομείς εκτός της ευθύνης μου, δεν θα ήθελα να μιλήσω σήμερα. Σε μια κατάσταση τόσο οριακή, προτιμώ να μιλήσω στα συλλογικά όργανα του ΣΥΡΙΖΑ.