Η φυγή κεφαλαίων από την Ελλάδα καλά κρατεί. Οι καταθέσεις των νοικοκυριών και των μη-χρηματοπιστωτικών εταιρειών μειώθηκαν τον Μάρτιο κατά μόνο 2 δισεκατομμύρια ευρώ, τον Απρίλιο όμως κατά 5 δισεκατομμύρια. Μετά την πρώτη μεγάλη φυγή - μιλάμε για 24 δισεκατομμύρια από τον Δεκέμβριο ως τον Φεβρουάριο, εκ των οποίων τα μισά αφορούσαν τον Ιανουάριο, μήνα των εκλογών - ο καθαρός πανικός μετατράπηκε σε σταθερή δυσπιστία απέναντι στις ελληνικές τράπεζες.
Ομως και τα υπόλοιπα στοιχεία για την οικονομική δραστηριότητα στην Ελλάδα δεν είναι αισιόδοξα. Η οικονομία παραμένει στάσιμη. Τα φορολογικά έσοδα μέχρι και τον μήνα Μάρτιο ήταν σαφώς χαμηλότερα σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Η τουριστική σεζόν, που μπορεί να λειτουργήσει ως εξισορροπητικός παράγοντας για τον ισολογισμό, αρχίζει μόλις τον Ιούνιο.
Στην πραγματικότητα οι εξελίξεις αναφορικά με τις καταθέσεις αποτελούν μόνο την κορυφή του παγόβουνου. Οι μηνιαίες εκθέσεις της ελληνικής κεντρικής τράπεζας, της Τράπεζας της Ελλάδος, δίνουν πραγματικά στοιχεία για την τεταμένη οικονομική κατάσταση της χώρας.
Η Τράπεζα της Ελλάδος πρέπει να αυξήσει δραστικά το σύνολο του ισολογισμού της, για να εξισορροπήσει την υποχώρηση της ιδιωτικής και δημόσιας πιστοληπτικής ικανότητας, όπως άλλωστε συνέβη και από την άνοιξη του 2010 ώς τα τέλη του 2012: από τον Νοέμβριο του 2014 ώς τον Απρίλιο του 2015 σημειώθηκε αύξηση από τα 91 ώς τα περίπου 160 δισεκατομμύρια ευρώ. Το παθητικό του ισολογισμού αποδεικνύει την εξάρτηση του ελληνικού τραπεζικού συστήματος από το ευρώ: η συνολική αύξηση που σημειώθηκε στην Τράπεζα της Ελλάδος χρηματοδοτήθηκε μέσω αυξημένου δανεισμού στο Ευρωσύστημα. Από οικονομικής σκοπιάς δεν ισχύει αυτό που ισχυρίζονται κάποιοι συνάδελφοι του ΣΥΡΙΖΑ, σύμφωνα με τους οποίους η Ελλάδα εξυπηρετεί το χρέος από το περασμένο φθινόπωρο «χωρίς εξωτερική βοήθεια».
Σε κάθε περίπτωση μιλάμε για «κεκαλυμμένη κρατική χρηματοδότηση» σε πολύ μικρό βαθμό, παρά τους ισχυρισμούς και τις δημόσιες κατηγορίες που εξαπέλυσε ο Jens Weidmann, διευθυντής της Ομοσπονδιακής Τράπεζας της Γερμανίας. Εάν υπήρχε ροή των νέων δανείων στον κρατικό προϋπολογισμό, τότε ο Γιάνης Βαρουφάκης δεν θα αντιμετώπιζε προβλήματα ρευστότητας. Κινήθηκαν όμως στον ιδιωτικό τομέα, διευκολύνοντας έτσι τη φυγή κεφαλαίων, που εντείνει καθημερινά την πίεση προς την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, πράγμα που σκοπίμως δεν σχολιάστηκε από τον κύριο Weidmann.
Η ΕΚΤ αύξησε δραστικά το κόστος της παροχής ρευστότητας προς τις ελληνικές τράπεζες στις αρχές Φεβρουαρίου. Ταυτόχρονα όμως φρόντισε για την παραμονή της Ελλάδας στο δίκτυο της Ευρωζώνης, εγκρίνοντας τη σταδιακή επέκταση του ELA (Emergency Liquidity Assistance) για την Τράπεζα της Ελλάδος. Σε αντίθετη περίπτωση η ΕΚΤ θα μπορούσε να έχει προκαλέσει τη χρεοκοπία της χώρας. Δεν το κάνει όμως. Είναι φανερό ότι υπάρχει λόγος για τη συνέχιση των διαπραγματεύσεων μεταξύ του Eurogroup και της κυβέρνησης Τσίπρα. Υπάρχουν συμφέροντα στην Ελλάδα.
Ο Klaus Regling, διευθυντής του μηχανισμού διάσωσης του ευρώ, του ESM, ομολόγησε απρόθυμα έναν λόγο πριν από τη σύνοδο κορυφής της ΕΕ στη Ρίγα. Οταν ερωτήθηκε για το ενδεχόμενο αδυναμίας πληρωμής της Ελλάδας, δήλωσε: «H ελληνική πλευρά μπόρεσε να αποδείξει επανειλημμένα φερεγγυότητα, περισσότερο από ό,τι προαναγγέλθηκε...». Την ώρα που τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης μιλούν για δήθεν ερασιτεχνικούς χειρισμούς, το ελληνικό υπουργείο Οικονομικών επιδεικνύει επαγγελματικούς χειρισμούς στη διαχείριση της ρευστότητας.
Παρά την τεταμένη κατάσταση, καταβάλλονται τόσο οι μισθοί και οι συντάξεις, όσο και οι δόσεις του χρέους, πράγμα που αποδεικνύει όχι μόνο τα προσόντα της νέας ηγεσίας, αλλά προ πάντων την πίστη των δημοσίων υπαλλήλων και την πολιτική σταθερότητα της κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ. Ισως αυτό να τρομάζει τους ακροαριστερούς, επειδή ακριβώς σημαίνει, ότι δεν μπορούμε να μιλάμε για «κατάρρευση του κρατικού μηχανισμού». Ομως μετά από μια εκλογική νίκη, όχι μόνο οι ρεφορμιστές αλλά και κάθε επαναστάτης θα χαιρόταν, αν μπορούσε να βασιστεί την επόμενη ημέρα σε μια πεπειραμένη διοίκηση. Το αποτέλεσμα ωστόσο είναι μόνο αυτοδιοικούμενη λιτότητα, με ελάχιστα κοινωνικοπολιτικά περιθώρια.
Οι περαιτέρω εξελίξεις εξαρτώνται μόνο εν μέρει από τους Ελληνες. Γι’ αυτό και ο σκεπτικισμός για την ποιότητα της πολιτικής μεταρρυθμίσεων της νέας κυβέρνησης όπως και οι αναφορές για τις πρώτες διαδηλώσεις και κοινωνικές διαμαρτυρίες επί αριστερής διακυβέρνησης αποτελούν μόνο τη μία όψη του νομίσματος. Οι κύριοι και οι κυρίες του Eurogroup έχουν φουσκωμένες τσέπες παρά τα όποια προβλήματα και η πορεία της οικονομίας στη ζώνη του ευρώ είναι ανοδική. Αυτό δεν σημαίνει ότι τα πράγματα πάνε καλύτερα για όλους, αλλά ότι αυξάνονται τα κέρδη των επιχειρήσεων και το περιθώριο κίνησης των κυβερνήσεων και του Eurogroup. Ισως σημαίνει και κάποιες μικρές παραχωρήσεις για την Ελλάδα. Εξ άλλου στις ισχυρές αστικές οικογένειες υπάρχουν μαύρα πρόβατα, αρκεί να είναι λίγα. Από τη σκοπιά των κυβερνήσεων της Γερμανίας, της Γαλλίας, της Ιταλίας και της Ισπανίας, η Ελλάδα είναι ακριβώς αυτό: το μαύρο πρόβατο.
Το Eurogroup πιθανόν να προτείνει στον ΣΥΡΙΖΑ έναν όχι και τόσο αξιοπρεπή συμβιβασμό:
Μερική αποπληρωμή των 7,2 δισεκατομμυρίων ευρώ του τελευταίου πακέτου ή ακόμα μεγαλύτερη αύξηση του ανώτατου ορίου του ELA. Και ο ΣΥΡΙΖΑ θα δεχτεί και ως αντάλλαγμα θα υποχρεωθεί σε παραχωρήσεις. Διότι η ελληνική κυβέρνηση είναι πολιτικά απομονωμένη στην Ε.Ε. Οποιος εδώ στη Γερμανία ασκεί κριτική στις αποφάσεις αυτές ως ανεπαρκώς αριστερές θα έπρεπε πρώτα να πείσει τους συναδέλφους, τους φίλους, τους γείτονες και τους συγγενείς του ότι είναι επειγόντως απαραίτητη μία διαφορετική γερμανική πολιτική αναφορικά με την Ελλάδα και μετά να συνεχίσει να ασκεί κριτική στην πολιτική του ΣΥΡΙΖΑ.
Αναμφίβολα υπάρχουν σημεία, στα οποία μπορεί και πρέπει να ασκηθεί κριτική στην πολιτική της Αριστεράς. Η αφέλεια, με την οποία απαιτήθηκε μετά την εκλογική νίκη αλλαγή πορείας στην πολιτική του ευρώ, υποδεικνύει βαθιά πλάνη σχετικά με τον σύγχρονο καπιταλισμό.
Αφ’ ενός, τόσο ο Γιάνης Βαρουφάκης όσο και ο επικριτής του Κώστας Λαπαβίτσας εντοπίζουν τον κινητήριο μοχλό της οικονομικής ανάπτυξης στη φερέγγυα ζήτηση και όχι στην καθημερινή εργασία, που καθιστά δυνατή την ίδια την αναπαραγωγή της κοινωνίας. Αφ’ ετέρου θεωρούν τη φερέγγυα ζήτηση σε μεγάλο βαθμό χειραγωγήσιμη, γιατί νομίζουν ότι με την πιστωτική χρηματοδότηση μπορεί να επιτευχθεί αναίμακτα η αλλαγή πορείας. Στην πραγματικότητα, όμως, ο πυρήνας του σύγχρονου νομισματικού συστήματος είναι η διατήρηση της ιδιωτικής ιδιοκτησίας. Στην αγορά τίποτα δεν χαρίζεται, και αυτό ισχύει κυρίως για την Αριστερά. Αλλά και στις δύο αυτές πλάνες διαπιστώνει κανείς εύκολα, ότι ακόμα και οι επικριτές της πλειοψηφίας του ΣΥΡΙΖΑ μοιράζονται σε μεγάλο βαθμό την οικονομική του αντίληψη για τον κόσμο. Δυστυχώς.
Φυσικά υπάρχουν και εναλλακτικές λύσεις, και μάλιστα αρκετές. Δεν είναι όλες καλύτερες. Η ελληνική κυβέρνηση μπορεί να επιχειρήσει να μειώσει την επιρροή της ΕΚΤ στην Ελλάδα μέσω εισαγωγής ελέγχου διακίνησης κεφαλαίων και παράλληλου νομίσματος.
Ομως το εσωτερικό νόμισμα δεν θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί στο εξωτερικό εμπόριο. Και στο εσωτερικό της χώρας θα έπρεπε να ρυθμιστεί το ζήτημα της υποτίμησης του παράλληλου νομίσματος. Πώς θα ήταν κάτι τέτοιο; Ως παράδειγμα για μια άλλη αυτοδιοικούμενη και βιώσιμη λιτότητα εκτός ευρώ μπορεί να αναφερθεί η οικονομική ιστορία της Πολωνίας από το 1989, ωστόσο δεν αποτελεί πρότυπο μιας αλληλέγγυας λύσης για την κρίση.
Η έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ δεν θα αποτελούσε και τόσο άβολη συγκυρία για τα σχέδια για ένα φιλελεύθερο πυρήνα της Ευρώπης. Ακόμα και το Βερολίνο έχει εναλλακτικό σχέδιο. Για να προληφθεί μια χρηματοπιστωτική κρίση μετά την έξοδο της Ελλάδας θα πρέπει διάφορες χώρες της Ευρωζώνης να επιβάλλουν εκτεταμένο δημοσιονομικό έλεγχο ως αντάλλαγμα για μια εν μέρει κοινοτικοποίηση του δημόσιου χρέους στον χώρο του ευρώ. Ο σχετικός οδικός χάρτης τέθηκε επί τάπητος με την έκθεση του γερμανικού Συμβουλίου Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων (κοινώς ονομαζόμενων και «σοφών») το φθινόπωρο του 2011.
Ο Αλέξης Τσίπρας αναφέρθηκε στον κίνδυνο αυτό για πρώτη φορά στο άρθρο του στην Le Monde στις 31 Μαΐου, στο οποίο περιγράφει το ενδεχόμενο επιβολής ενός «Υπερυπουργού Οικονομικών» της ευρωζώνης, που θα απορρίπτει τους προϋπολογισμούς των κυβερνήσεων κυρίαρχων κρατών, αν δεν είναι αρκετά νεοφιλελεύθεροι.
Οποιος θέλει άλλες εναλλακτικές λύσεις πρέπει να αντιμετωπίσει το ζήτημα διαφορετικά. Η έκκληση για μια αλληλέγγυα πολιτική για την Ευρώπη έρχεται μεν από την Αθήνα, όμως δεν θα κατακτηθεί εκεί. Η εκλογική νίκη του ΣΥΡΙΖΑ θα είναι η αρχή, μόνο αν γίνουν βήματα και σε άλλες χώρες. Για κάτι τέτοιο χρειάζεται χρόνος. Αν ασκηθεί υπερβολική πίεση στο νέο ξεκίνημα της Ελλάδας, αυτή θα αποτελέσει και τον πολιτικό του θάνατο.
Σύμφωνα με ένα μύθο του Αισώπου, ένας ταξιδιώτης καυχιόταν για τις εξαιρετικές του επιδόσεις σε αθλητικούς αγώνες στη Ρόδο, μέχρι που οι ακροατές του τού ζήτησαν να αποδείξει τις δυνατότητές του: «Ιδού η Ρόδος, ιδού και το πήδημα!» του είπαν. Το ίδιο ισχύει και στην πολιτική αρένα.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας