Από τις παραδοσιακές μορφές που εκλείπουν
Ως εργαζόμενος στο βιβλιοπωλείο της «Εστίας» και αργότερα, όταν απέκτησε δικό του βιβλιοπωλείο κι εκδοτικό οίκο, πρόσφερε πάντα με καλή διάθεση, στους νέους κυρίως, τα βιβλία που ήθελαν ή που τους συνιστούσε ο ίδιος με έκπτωση. Είναι ο Στρατής Φιλιππότης (της γενιάς του μεγάλου μαρμαρογλύπτη), που έφυγε από τη ζωή στα 85 του και ετάφη στην ιδιαίτερη πατρίδα του, την Τήνο, που την υπεραγαπούσε και την υπερασπιζόταν. Από τις παραδοσιακές μορφές του καλού βιβλίου, που εκλείπουν.
Φιλική μεν, τυπική όμως η γνωριμία μου με τον Φιλιππότη. Περισσότερο τον είχαν ζήσει ο ημέτερος Πέτρος Μανταίος, ο οποίος τον μνημόνευσε στο χρονογράφημά του την περασμένη Τετάρτη, και ο συγκάτοικος στα καλλιτεχνικά της «Ελευθεροτυπίας» Γιώργος Βιδάλης, που του είχε αφιερώσει εκτενές κείμενο, συνοδευόμενο από μικρή συνέντευξη, στη μακαρίτισσα εφημερίδα, 2 Φεβρουαρίου 2013. Από εκείνο το κείμενο του Βιδάλη, με την άδειά του, ό,τι χωρέσει στην παρούσα σελίδα:
Τ’ αξέχαστα
Δεκαεξάχρονος έφηβος το ’49, ο Στρατής έπιασε δουλειά στο Βιβλιοπωλείο της «Εστίας» (Σταδίου 38), χάρη στη βοήθεια του εκδότη Γιάννη Κολλάρου, συγγενή και νονού του. Εκεί, δουλεύοντας σκληρά αυτομορφώθηκε, μυήθηκε στην παιδευτική μαγεία του βιβλίου και ανελίχθηκε σιγά σιγά σε υπεύθυνο πωλήσεων. Παρέμεινε ώς το ’78, ανοίγοντας δικό του βιβλιοεκδοτικό χώρο, αρχικά στην Ακαδημίας και από το ’80 στη Σόλωνος 69.
«Δεν θα ξεχάσω τον Βενέζη, τον Μυριβήλη και άλλους που έρχονταν στην “Εστία” και πριν ανέβουν στο πατάρι να δουν τον Σαραντόπουλο [διάδοχο του Κολλάρου], στέκονταν κοντά στον πάγκο και τα λέγαμε. Μας φέρονταν ευγενικά, φιλικά, χωρίς έπαρση. Αυτό μας γέμιζε χαρά… Ο Ξενόπουλος, που του πήγαινα στο σπίτι τις διορθώσεις, ήταν ένας σεμνότατος άνθρωπος. Εμφανιζόταν με μια τριμμένη καρώ ρόμπα, σε κάτι δωμάτια με ξύλινα πατώματα που βούλιαζαν…
Ο Καραγάτσης ήταν ωραίος άντρας, με σπινθηροβόλο βλέμμα. Τα τολμηρά του βιβλία δεν σόκαραν, όλα είχαν τη θέση τους στο κείμενο, όχι σαν κάτι καινούργιους, που γράφουν για να κάνουν εντύπωση… Ο Βάρναλης ερχόταν στο βιβλιοπωλείο, συζητούσε με όλους, τσακωνόταν, φλερτάριζε με τις ωραίες υπαλλήλους» [Από το άρθρο του «Γνώρισα τη μεγάλη εποχή των εκδόσεων» στο λογοτεχνικό περιοδικό «Δέντρο»].
O γράφων έχει μια οφειλή μνημονεύοντας εκείνη την εποχή. Παιδί του δημοτικού, αρχές του ’60, κάθε Χριστούγεννα και Πρωτοχρονιά που έλεγε τα Κάλαντα σε γνωστά και άγνωστα σπίτια, μάζευε όλες τις δραχμές και πήγαινε να τις… καταθέσει στο Βιβλιοπωλείο της «Εστίας» στη Σταδίου, συνοδευόμενο από τη μάνα ή τη θεία του. Χάζευε αχόρταγα στους πάγκους τις χάρτινες περιπέτειες που του υπόσχονταν τα αραδιασμένα βιβλία. Και με τη γενναία έκπτωση που του έκανε ο άγνωστος συμπατριώτης του Φιλιππότης έπαιρνε όσα βιβλία μπορούσε (ενίοτε του έδινε και ένα-δυο βιβλία δωρεάν) και έφευγε ευτυχισμένος.
Ο επιμένων ελληνικά, Φιλιππότης, αφού μόνον Ελληνες συγγραφείς έβγαζε –από Παπανούτσο, Παναγιωτόπουλο, Πατατζή, έως Καργάκο, Βαμβουνάκη κ.ά. («Δεν εκδίδω μεταφράσεις. Θέλω νταραβέρι με αυτόν που γράφει δικά του πράγματα και σου λέει: “θέλω αυτό το χαρτί και αυτό το εξώφυλλο”).
O επιμένων τηνιακά, αφού έχει εκδώσει περίπου 60 βιβλία για το αγαπημένο του γενέθλιο νησί, με έμφαση στον κορυφαίο μαρμαρογλύπτη Γιαννούλη Χαλεπά, που καταγόταν –όπως κι ο ίδιος– από το χωριό της πλούσιας μαρμαρογλυπτικής παράδοσης, τον Πύργο της Τήνου. Ο βραβευμένος με επαίνους και τιμητικά διπλώματα από την Ακαδημία Αθηνών, τον Δήμο Αθηναίων, λογοτεχνικά ιδρύματα και τηνιακά σωματεία.
Ο Στρατής Φιλιππότης έχει πάψει προ πολλού να διατηρεί το βιβλιοπωλείο στη Σόλωνος. Αιτία, το ενοίκιο και η ανελέητη οικονομική κρίση που μαστίζει και το βιβλίο. Στο ιδιόκτητο μικρό υπόγειο, στην Ακαδημίας 7, όπου στεγάζονται οι δυο γιοι του, Γιώργος και Αντρέας, με τις εκδόσεις «Ερίννη», μετέφερε την πολύτιμη πραμάτεια των βιβλίων του. Τέσσερα χρόνια ήταν εκεί. Τα τελευταία δύο, λόγω προβλημάτων υγείας, παρέμεινε σπίτι του, όπου η μόνη ασχολία του ήταν η προετοιμασία, επιμέλεια και έκδοση των δύο ετήσιων ημερολογίων-βιβλίων: το Αθηναϊκό και το Αιγαιοπελαγίτικο. Στις βουλευτικές εκλογές του 2000 ήταν υποψήφιος με το ΚΚΕ στην Α' Αθηνών και στις δημοτικές του 2006 με το ψηφοδέλτιο του Σπύρου Χαλβατζή.
Και, κλείνοντας, η απάντησή του στο σχετικό ερώτημα: «Εκείνοι που μας έφεραν στην κατάσταση αυτή, τώρα προσπαθούν να μας σώσουν. Ε, αυτό είναι μια απάτη. Είμαστε χαμένοι από χέρι»…
«Γενναία δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος στην Εθνική Λυρική Σκηνή ύψους 20 εκατομμυρίων ευρώ για τα επόμενα τέσσερα χρόνια, διάβασα και σ’ εμάς. Αλλά, αν δεν με απατά η μνήμη, το εν λόγω ίδρυμα είχε υποσχεθεί ότι θα ενισχύσει την πρώτη πενταετία της –εκεί– λειτουργίας της ΕΛΣ με το ποσό των πέντε εκατομμυρίων τον χρόνο. Αρα, τα είκοσι που ανακοινώθηκαν αφορούν –σωστά– την τρέχουσα τετραετία. Απομένει βέβαια τι θα γίνει στη συνέχεια, όταν η Λυρική περάσει στο Δημόσιο. Να βάλω και το Μέγαρο Μουσικής (απορφανισμένο από τις παραστάσεις της Λυρικής), που κι αυτό έχει περάσει στο Δημόσιο…
Στη σπουδαία έκθεση με έργα του Γιάννη Μόραλη στο Μουσείο Μπενάκη της οδού Πειραιώς οδηγήθηκαν οι μαθητές ενός σχολείου, διάβασα. Αλλά, καθώς τα ξεναγούσαν, κάποιο αναγνώρισε εκεί κοντά έναν τηλεοπτικό μάγειρα, οπότε όλα –ή περίπου– έσπευσαν, μέσα στη χαρά, να τον φωτογραφήσουν και να φωτογραφηθούν μαζί του. Τηλεοπτικός μάγειρας – Μόραλης 1-0.
Οι πύλες ελέγχου εισιτηρίων του Μετρό έκλεισαν, αλλά καθώς δεν υπάρχουν ελεγκτές, άλλο που δεν θέλουν οι τσαμπατζήδες μ’ αυτά τα ευάλωτα ελεγκτικά. Δεν εννοώ τους άνεργους και άπορους, που μπορούν να πάρουν ελευθέρας από τον ΟΑΕΔ, αλλά τους συστηματικούς «δεν πληρώνω». Ποιοι πληρώνουν; Αυτοί που στήνονται –και χαρά στην υπομονή τους– στα ελάχιστα εκδοτήρια ή στα αυτόματα ηλεκτρονικά, τα περισσότερα από τα οποία είναι βλαμμένα. Ενα από τα ελάχιστα μέσα που λειτουργεί σωστά, να το ρημάξουμε κι αυτό.
ΚΑΙ… Μια ευπρόσδεκτη ευχή: «Καλή χρονιά, με λιγότερα χάπια».
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας