Δυο γυναίκες της τέχνης με κοινά –πικρά– βιώματα
«Α, έχει τραβήξει πολλά η Γώγου. Να σου πω για τα παιδικά της χρόνια, θα κάνεις ένα χρόνο να συνέλθεις. Οχι, δεν θα συνέλθεις ποτέ! Θα γίνουν οι διηγήσεις της, τα βιώματά της, μέρος του εαυτού σου, δικά σου βιώματα... Γύριζε από το σχολείο κι οι γονείς της τη βρίσκανε κοιμισμένη στην εξώπορτα, γιατί λείπανε, δεν ήταν κανείς στο σπίτι να την περιμένει. Πέντε χρόνων έπαιζε στο θέατρο – οι γονείς της κάποια σχέση είχαν με θιάσους ή μουσικούς, δεν θυμάμαι. Πήγαινε μαζί τους στη δουλειά και κοιμότανε κάτω από τα τραπέζια... Εχει τραβήξει πολλά η Γώγου...»
Είναι από αφήγηση της Ελλης Λαμπέτη στην αυτοβιογραφία της –διά χειρός Φρίντας Μπιούμπη– «Η τελευταία παράσταση» (εκδ. Εξάντας, 1983), που, προφανώς για να βοηθήσει τη Γώγου, την είχε χρησιμοποιήσει στην παράσταση «Φιλουμένα Μαρτουράνο» του Εντουάρντο ντε Φιλίπο (1978 – 1979). Και αναφέρομαι στη Γώγου σήμερα, καθώς συμπληρώνονται 25 χρόνια από τότε (30 Οκτωβρίου 1993) που έφυγε από τη ζωή στα 53 της. Είναι όμως και 35 χρόνια από τον θάνατο (3 Σεπτεμβρίου 1983) της Λαμπέτη, στα 57 της.
Η Γώγου
Δυο γυναίκες, δυο ηθοποιοί, διαφορετικού βέβαια μεγέθους, με κοινά όμως πικρά προσωπικά βιώματα. Με τη Λαμπέτη να διαπρέπει σε σημαντικούς θεατρικούς, αλλά και κινηματογραφικούς ρόλους, ενώ η Γώγου αναλωνόταν σε μικρούς κυρίως ρόλους στον κινηματογράφο. Οι καλύτερες ίσως εμφανίσεις της ήταν στις ταινίες «Βαρύ πεπόνι» (1977) και «Παραγγελιά» (1980) του Παύλου Τάσσιου, που υπήρξε και σύζυγός της, με τον οποίο χώρισε, και ο οποίος πέθανε το 2011, στα 69 του. Με τον Τάσσιο η Γώγου είχε αποκτήσει και μια κόρη, τη Μυρτώ, που πέθανε κι αυτή το 2015, στα 52 της. (Από θανατικό, άλλο τίποτα στο σημερινό κείμενο – και είμαστε στην αρχή...)
Η Γώγου, εκτός από ηθοποιός υπήρξε και καλή ποιήτρια και ως ποιήτρια ήρθε τον Σεπτέμβριο του 1980 στην «Ελευθεροτυπία», με τη δεύτερη συλλογή της, το «Ιδιώνυμο». Είχε προηγηθεί το «Τρία κλικ αριστερά», που είχε κάνει αίσθηση (και αλλεπάλληλες εκδόσεις), κυρίως μεταξύ του φοιτητόκοσμου και γενικά του νεαρόκοσμου με αναρχικές τάσεις – γιατί και αυτή προς τα εκεί κινιόταν. Ακολούθησαν άλλες συλλογές (όλες από του Καστανιώτη) και τέσσερις συνεντεύξεις μας για την «Ελευθεροτυπία» (η τελευταία το 1991). Εξηγεί στην πρώτη από αυτές:
«Αρχισα να γράφω, έτσι για τον εαυτό μου, από αγανάκτηση για το κακό και από αγάπη για τον άνθρωπο. Αισθανόμουνα μια μουγκαμάρα. Επικοινωνία από πουθενά, από τίποτα. Είχαν πονέσει οι μασέλες μου από το να μη μιλάω. Κι όταν άρχισα να γράφω νόμισα ότι θα σπάσει το στυλό. Δεν ξέρω πώς γράφουν οι άλλοι. Εγώ ζούσα και έγραφα»...
Η Λαμπέτη
Και περνάω στη Λαμπέτη (Λούκου το πραγματικό της επώνυμο), που ενώ ζούσε στον φανταστικό κόσμο του θεάτρου, η πραγματική ζωή τής επεφύλασσε δεινά ανυποψίαστα στους θεατές που την έβλεπαν να κινείται ανέμελα στη σκηνή. Παιδί πολυμελούς οικογένειας (7 αδέλφια), κάθε τόσο χτυπιόταν από κάποια συμφορά:
Το 1941 χάνει τον δίδυμο αδελφό της από φυματίωση. Το 1944 σκοτώνεται η μάνα της από αδέσποτη σφαίρα. Το 1953 πεθαίνει ο πατέρας της και μια αδελφή της από καρκίνο. Το 1956 πεθαίνει μια άλλη αδελφή. Το 1958 σκοτώνεται από τροχαίο μια ακόμη αδελφή. Το 1969 αρχίζει η δική της περιπέτεια με τον καρκίνο. Το 1974 χάνει, μετά από επώδυνη δίκη, το παιδί που είχε υιοθετήσει και αναθρέψει επί πέντε χρόνια. Τον ίδιο χρόνο πεθαίνει ο τελευταίος αδελφός της από καρδιακή προσβολή. Κι από κοντά κάποια χυδαία δημοσιεύματα για την προσωπική της ζωή.
Χάρηκε τουλάχιστον τον έρωτα; «Σαν γυναίκα ένιωσα πάντα ν’ αγαπιέμαι – δεν μου ’χει τύχει να θέλω κάποιον και να μη με θέλει», λέει στην αυτοβιογραφία της. Παντρεύτηκε (και χώρισε) δυο φορές: τον Μάριο Πλωρίτη και τον Αμερικανό συγγραφέα Φρέντερικ Γουέικμαν. Εζησε έναν δυνατό έρωτα με τον Δημήτρη Χορν και κάποιους άλλους.
Κι ας κλείσω το σημερινό κείμενο με μερικούς συγκινητικούς στίχους – έκκληση της Γώγου από το «Ιδιώνυμο»:
«Πάρε με ΣΟΥΠΕΡΜΑΝ μου / η εν πολλαίς αμαρτίαις / περιπεσούσα γυνή / προσπίπτω στα φοβερά μπούτια σου / πάρε με απ’ το γήινο κόσμο!»…
...στο πλαίσιο
«Ψεύτης, θρασύς, δειλός» (που θυμίζει Βάρναλη: «Δειλοί, μοιραίοι κι άβουλοι αντάμα»), κατά το επιχειρηματικό λεξιλόγιο της αντιπολίτευσης, σχετικά με την εμφάνιση του πρωθυπουργού στη Θεσσαλονίκη. Που δεν υπήρχε βέβαια περίπτωση να είναι εγκωμιαστικό – μιλούσε, δεν μιλούσε, έταζε, δεν έταζε. Αντιπολίτευση είναι αυτή – αυτή είναι η δουλειά της. Δικές της... παραδοσιακά οι σωστές λύσεις. Αυτό ωστόσο που ενδιαφέρει τον πολίτη –ας το ξαναπούμε– είναι τι αντίκρισμα έχουν τα ταξίματα στην τσέπη, στην ασφάλεια, στην καθημερινότητα – γενικά στη διαβίωσή του.
«Ρίχναμε λάδι και μύρο, γιατί η Αγία Γραφή λέει πως είναι θαυματουργό», είπαν απολογούμενες οι δυο γυναίκες (Ρομά, βουλγαρικής καταγωγής), που πιάστηκαν να... ψεκάζουν έργα τέχνης σε μουσεία. Από κοντά (σχετικό, άσχετο) κάποιες μαυροντυμένες που, καθώς περπατάς σου κοτσάρουν ένα ξύλινο σταυρουδάκι: «Είναι για σένα, από τον άγιο Ραφαήλ – δωρεάν είναι». Που δεν είναι, γιατί έτσι και ενδώσεις πρέπει και να δώσεις. Διαφορετικά, μόνο που δεν σε δέρνουν, όπως έγραψε προ ημερών στα Πολιτικά Παρασκήνια και ο συνάδελφος Ν(ίκος) Γ(ερακάρης).
Σε διακοπές βρίσκονταν οι άνθρωποι. Επιστρέφοντας, βρήκαν – ό,τι πιο σοκαριστικό –το σπίτι τους λεηλατημένο. Ως και την πόρτα ασφαλείας είχαν παραβιάσει. Συναγερμό, όχι, δεν είχαν. Αλλά και να είχαν, δεν είναι βέβαιο ότι θα γλίτωναν. Προχωρημένοι και τεχνολογικά οι διαρρήκτες.
«Γιατί, κύριε, περνάτε με κόκκινο;» κατσάδιασε εποχούμενος έναν πεζό. Πιο κάτω όμως, σε μια διασταύρωση, σ’ ένα άλλο κόκκινο, ο ίδιος εποχούμενος, άδειαζε στον δρόμο το τασάκι του αυτοκινήτου του με τ’ αποτσίγαρα.
ΚΑΙ… «Πού πας χωρίς λατινικά;»
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας