Δεν έλαχε να της πάρω συνέντευξη, την είχα όμως δει σε σπίτι φίλου και μου είχε κάνει εντύπωση η απλή εμφάνιση, ο λιτός λόγος κι ένα γατάκι που είχε βολευτεί στο στήθος της – μαζί κι η μικρή κόρη της.
Ηταν η Φλέρυ Νταντωνάκη, μια από τις σημαντικότερες φωνές, που ερμήνευσε μοναδικά κυρίως τραγούδια του Μάνου Χατζιδάκι που την εκτιμούσε και τη θαύμαζε.
Η ίδια όμως είχε τους δικούς της βιορυθμούς – τραγουδούσε όποτε και ό,τι ήθελε, με τεράστια διαλείμματα. Τελευταία της εμφάνιση, σε συναυλία του Χατζιδάκι με τη Δήμητρα Γαλάνη, στη Ρωμαϊκή Αγορά (1985) και τελευταίος της δίσκος, ένα χρόνο αργότερα, με τους «Τερμίτες». Εφυγε από τη ζωή πριν από είκοσι χρόνια (11 Ιουλίου 1998), στα 61 της, χτυπημένη από καρκίνο.
Ο Χατζιδάκις, που την είχε περί πολλού, την αναζητούσε διαρκώς, αλλά η επικοινωνία μαζί της, όπως είχε πει ο ίδιος σε συνάντησή μας (Οκτώβριο του 1979), τον αποθάρρυνε. Δεν έπαυε ωστόσο να την ενισχύει -διακριτικά- οικονομικά.
Με τον Χατζιδάκι γνωρίστηκαν το 1970 στη Ν. Υόρκη, όπου η Νταντωνάκη, με σπουδές στη Φιλολογία και την Ιστορία, εμφανιζόταν ως ηθοποιός σε μικρά θεατρικά σχήματα.
Ηδη γνωριζόταν με τη Μελίνα και τον Ντασσέν, που παρουσίαζαν το μιούζικαλ «Ιλια Ντάρλιγκ» και άφησαν λίγο αφότου ενέσκηψε η χούντα, για να ριχτούν στον αντιδικτατορικό αγώνα, στον οποίο είχε δοθεί και η Νταντωνάκη.
Εκεί τραγούδησε υπέροχα ρεμπέτικα στον δίσκο του συνθέτη «Λειτουργικά του Μ.Χ.» Δυο χρόνια αργότερα, το 1972, έχοντας επιστρέψει αμφότεροι στην Ελλάδα, συνεργάστηκαν μοναδικά στη δημιουργία του δίσκου «Ο Mεγάλος Ερωτικός» (μαζί και ο Δημήτρης Ψαριανός) και στον «Καπετάν Μιχάλη» (αρχικά με τη φωνή του Γιώργου Ρωμανού, για τη θεατρική παράσταση του έργου του Καζαντζάκη από τον Μάνο Κατράκη)...
«Οπερα για πέντε»
Πριν όμως επιστρέψουν στην Ελλάδα, συνεργάζονταν για ένα έργο με τίτλο «Οπερα για πέντε» (Opera for five), που θα παιζόταν ανά τον κόσμο, το οποίο όμως δεν ολοκληρώθηκε ποτέ, χωρίς ακριβώς να εξηγηθεί γιατί.
Για την… ιστορία θα αναφερθώ σε μερικά στοιχεία (περιοδικό «Ε» της «Κυριακάτικης Ελευθεροτυπίας», 13 Ιουνίου 2010) από τη συγγραφέα Αμυ Μιμς, φίλη του συνθέτη, η οποία είχε αναλάβει τη μετάφραση στ’ αγγλικά του λιμπρέτου της όπερας.
Η ίδια, που τον καιρό εκείνο ζούσε, λόγω χούντας, με τον σύζυγό της, φίλο επίσης και συνεργάτη του συνθέτη, Μίνω Αργυράκη, και την κόρη τους στην Κύπρο, μου είχε παραχωρήσει και μια δισκέτα με δυο τραγούδια από την όπερα που ερμήνευε έξοχα η Νταντωνάκη, με τον συνθέτη στο πιάνο.
Κατ΄αρχάς δεν επρόκειτο ακριβώς για όπερα με την κλασική έννοια, αλλά για μουσικό είδος κοντά στην «Οπερα της πεντάρας» του Μπρεχτ, με την οποία, εκτός από τον τίτλο, είχε και άλλα συγγενικά στοιχεία.
Διεφθαρμένοι πολιτικοί, στρατιωτικοί και αστυνομικοί, αδίστακτοι επιχειρηματίες, δημοσιογράφοι, φοιτητές (όλοι με αμερικανικά ονόματα), έρωτες και φονικά (που όλα παρέπεμπαν σε γνωστά συμβάντα), συνέθεταν την ατμόσφαιρα του πολυπρόσωπου έργου (που δεν θα ήταν υπερβολή να χαρακτηριστεί πολιτικό), με κυρίαρχα φυσικά τη μουσική και τα τραγούδια (μετά χορού) του συνθέτη, στον οποίο ανήκε και το λιμπρέτο.
Και θα κλείσω μ’ ένα απόσπασμα από συνέντευξη της Νταντωνάκη στον Στάθη Τσαγκαρουσιάνο (περιλαμβάνεται στο βιβλίο του «Αντίο παλιέ κόσμε», 4η έκδοση, Δρομέας, 2007), ενδεικτικό του ψυχισμού της:
Εγκαταλειμμένη…
«Εψαχνα να βρω την ευτυχία. Δεν υπάρχει όμως ευτυχία στον κόσμο. Υπάρχει μονάχα μια ζωή που πρέπει να τη ζήσεις, θαρραλέα, χωρίς δειλίες… Κι έπειτα, ήθελα να γνωρίσω τους ανθρώπους. Να γνωρίσω άλλους τρόπους, άλλα χρώματα, άλλες μυρωδιές – άλλες αισθήσεις. Ηταν κάτι αδιανόητα θαυμαστό για το οποίο τιμωρήθηκα. Ηθελα να δω τι συμβαίνει, αν υπάρχει ιερός χώρος απόλυτης ομαλότητας και ειρήνης – ήθελα να δω τι τρέχει στον κόσμο […] Δεν έχω ελευθερωθεί σεξουαλικά, δεν έχω ποτέ συναντήσει έναν άντρα που να μ΄ερωτευτεί, που να μ΄αγαπά. Δεν έχω ακριβώς ενοχή – είμαι απλώς διστακτική, γιατί δεν ξέρω αυτόν τον χώρο, τη συνύπαρξη ανδρός και γυναικός. Δεν έχω ζυμωθεί σε κάποια σχέση, αλλ’ ούτε και είδα με την περιορισμένη μου ματιά ζευγάρια που να ’ναι αληθινά μαζί. Υπάρχει καμιά φορά σεβασμός, αλλά, πώς να το πω – δεν βλέπω απόδοση, ούτε ευτυχία […] [Είμαι] απόλυτα εγκαταλειμμένη. Δεν βλέπω, βλέπεις, σε όσους ζουν χαριτωμένα και ψάχνουν πάνω μου τα υλικά σημάδια της επιτυχίας – λεφτά, οικογένεια, βεντετιλίκι… Είμαι μια ψυχή που αμφιβάλλει κι αυτό μπορεί να συγκινεί, αλλά βαραίνει κιόλας τους επιφανειακούς ανθρώπους…»
ΚΑΙ… Οσοι φορούν γραβάτα, ας γνωρίζουν ότι η μόδα θέλει το μαντιλάκι στο πέτο να είναι διαφορετικού χρώματος από τη γραβάτα.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας