«Πεζός δεν έπεσε από άλογον»!

Ο δικτάτορας Παπαδόπουλος και το «Πιστεύω» του

Είναι μεγάλη δι’ εμέ η συγκίνησις και η χαρά να ευρίσκωμαι αναμεσά σας και να υφίσταμαι τον αιφνιδιασμόν, όχι του τόνου των εκδηλώσεών σας, που αποτελούν δι’ εμέ δύναμιν μη δυναμένην να ανευρεθή εις άλλην κατεύθυνσιν [!], αλλά και του πάθους της συγκεντρώσεως, η οποία είναι, ομολογώ, κατά παρέκκλισιν των οδηγιών μου, έξω των μέτρων που έδωσα εις τους υπευθύνους

Είναι η αρχή ενός από τους παρανοϊκούς λόγους που εκφωνούσε ο δικτάτορας Γεώργιος Παπαδόπουλος (ο παραπάνω προς τις πολιτικές αρχές των Σερρών – 7 Μαρτίου 1969), στις ανά τη χουντοκρατούμενη Ελλάδα εμφανίσεις του.

Ενός λόγου ο οποίος περιλαμβάνεται στον Δ΄ τόμο με τον γενικό τίτλο «Το Πιστεύω» μας, που εξέδιδε κατά χιλιάδες η Γενική Διεύθυνση Τύπου και πρόσφερε δωρεάν, ώστε «να καταστούν απαραίτητον ανάγνωσμα μεγάλων και μικρών», όπως αναγράφεται στον πρόλογο του Α΄ τόμου. Και για να εμπεδωθεί καλύτερα, ηθοποιός του Εθνικού Θεάτρου (μακαρίτης πλέον) το διάβαζε κάθε βράδυ την ώρα της «Ραδιοφωνικής Βιβλιοθήκης».

Εννοείται ότι της κάθε ομιλίας προηγούνταν δουλικός χαιρετισμός κάποιου διορισμένου ή μη, μικρο- ή μεγαλο-παράγοντα, στους οποίους περιλαμβάνονται, δυστυχώς, κοτζάμ πρυτάνεις και ακαδημαϊκοί (η επέτειος της «επαναστάσεως» εορταζόταν άλλωστε ανελλιπώς από το ανώτατο πνευματικό μας ίδρυμα).

Από κόσκινο…

Να μεταφέρω, επ’ ευκαιρία της συμπλήρωσης 50 χρόνων από την επέλαση της χουντικής λαίλαπας, μερικά ψήγματα από ανάλογο, πριν από εννέα χρόνια, δημοσίευμά μου στη μακαρίτισσα «Ελευθεροτυπία», ολοκληρώνοντας, με το τέλος του συφοριασμένου μήνα Απρίλη, το… οδοιπορικό στη μαύρη επέτειο.

Ξεπερνάω τη γνωστή –και επαναλαμβανόμενη– από τον δικτάτορα… συνταγή για τον ασθενή και τον γύψο, τη διάρκεια της αποθεραπείας του οποίου δεν ημπορούσε, όπως έλεγε, να γνωρίζει, και περνάω σε μερικά, αναλόγου… βαρύτητας κηρύγματα, πάντα από τον Δ΄ τόμο των…

Απάντων του, επειδή σ’ αυτόν περιλαμβάνονται οι περισσότεροι λόγοι του προς παράγοντες της δημόσιας ζωής, συμπεριλαμβανομένων και των δημοσιογράφων. Τους οποίους δημοσιογράφους σε ομιλία του –14 Φεβρουαρίου 1969– απείλησε ότι «θα περάσετε κι εσείς από ένα κόσκινο, ποιοι θα έχετε το δικαίωμα να είστε δημοσιογράφοι, βάσει προσόντων»!

■ Ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι κάθε είδους εκτιμήσεις, παραινέσεις και εντολές του, μη εξαιρουμένων και των μελών της Ιεράς Συνόδου – 1 Μαρτίου 1969: «Προς Θεού, απαλλάξατε τα νέα παιδιά από την κρίσιν που διέρχονται μεταφερόμενα από την διδασκαλίαν της Φυσικής εις την διδασκαλίαν των Θρησκευτικών»!

■ Προς τους επιστήμονες του «Δημόκριτου» – 2 Μαρτίου 1969:«Δυστυχώς, κύριοι, δεν επιτρέπεται εξ ανθρωπισμού να λύσωμεν το πρόβλημα διά προσευχής προς τον Υψιστον, ίνα παρέμβη να απαλλάξει τους νεότερους ημών των πρεσβυτέρων. Θα ήτο απάνθρωπον να αναθέσωμεν αυτήν την ευθύνην της λύσεως του προβλήματος εις τον Υψιστον»!

Στήλη άλατος!

■ Προς στρατιωτικούς της Λέσχης Αξιωματικών Καβάλας – 6 Μαρτίου 1969: «Θα αναμορφώσωμεν και τον καταστατικόν χάρτην της ανωτάτης παιδείας, διά να αντιμετωπίσωμεν τας λειτουργίας της περισσότερον προσηρμοσμένας προς τας ανάγκας της στιγμής, και πιστεύομεν ότι το ακαδημαϊκόν έτος 1969-1970 θα είναι έτος φωτός, εις τοιούτον σημείον, ώστε η προς τα οπίσω στροφή να φοβίση τον οιονδήποτε, διά να μη ομοιάσει προς τη γυναίκα του Λωτ που έστρεψε την κεφαλήν προς τα οπίσω και έγινε στήλη άλατος»!

■ Και για όσους δεν είχαν πάρει χαμπάρι με ποιους είχαν να κάνουν –σε ομιλία του προς τα μέλη του Συνδέσμου Ελλήνων Βιομηχάνων– 18 Μαρτίου 1969: «Δεν ημπορείτε, κύριοι, έστω και αν δεν σας αρέσει, να μας ανατρέψετε».

■ Και πιο κάτω, προς τους ίδιους, τους οποίους παροτρύνει να δραστηριοποιηθούν, όπως ένας ιππέας ιππεύει ένα άλογο, διότι «από το άλογον πέφτει ο καβαλάρης. Πεζός δεν έπεσε κανείς ποτέ από το άλογον»!

■Και, τελειώνοντας, κάτι… αισιόδοξο από τον Α΄ τόμο, σε δηλώσεις του προς δημοσιογράφους – 14 Δεκεμβρίου 1967: «Ο μέγας Θεός της Ελλάδος και η αποφασιστικότης της Επαναστάσεως εχάρισαν διά μίαν ακόμη φοράν την ευτυχίαν εις τον τόπον»…

Στο πλαίσιο

Κάθοδος στο Ιδρυμα Νιάρχος στο Φάληρο, όπου η νέα (καλορίζικη!) στέγη της Λυρικής Σκηνής, με την όπερα του Βέρντι «Μάκβεθ», από την ομότιτλη τραγωδία του Σέξπιρ. Η κατάκτηση και η διατήρηση της εξουσίας το θέμα του έργου, η οποία εν προκειμένω προϋποθέτει φονικά και αίμα, που, κατά σύμπτωση συμπίπτει με το κόκκινο που κυριαρχεί στην επιβλητική αίθουσα.

Εξοχη η μουσική του έργου, Λουκάς Καρυτινός στο πόντιουμ, καλοστημένη η παράσταση – κατά τα λοιπά ο λόγος στην κριτική. Εργο πολυπαιγμένο από το λυρικό μας θέατρο ο «Μάκβεθ» – τελευταία το 2014 με τους ίδιους: σκηνοθέτη (τον Ιταλοαμερικανό Λορέντσο Μαριάνι), σκηνογράφο, ενδυματολόγο, χορογράφο, φωτιστή.

Το πρόβλημα για όσους ξεκινούν από το κέντρο ή τα βόρεια προάστια (ακόμα κι όταν έχουν Ι.Χ.) είναι ο χρόνος που απαιτείται για την άφιξη (κυρίως) και την αποχώρηση από τις παραστάσεις της Λυρικής στο Φάληρο, καθώς δεν υπάρχει απευθείας συγκοινωνία.

Ελπίζεται ότι θα βρεθεί κάποια λύση (καθώς εκ... παραδόσεως πρώτα πραγματοποιείται –όταν πραγματοποιείται– κάτι σ’ αυτό τον τόπο κι έπειτα γίνεται προσπάθεια να οργανωθεί). Παρήγορη η παρουσία πολλών νέων στην παράσταση, και η σκέψη ότι η μετακόμιση στο Φάληρο θα ενισχυθεί από τους φιλόμουσους της περιοχής, που τους έπεφτε μακριά η παλιά στέγη.

Αν δεν υπήρχε η δημόσια τηλεόραση, το κανάλι της Βουλής και –ναι– η γερμανική Ντόιτσε Βέλε, ίσως οι νεότεροι, που δεν διαβάζουν εφημερίδες, δεν θα μάθαιναν τι έγινε σ’ αυτό τον τόπο πριν από 50 χρόνια.

ΚΑΙ… Κάποτε που ο κόσμος διάβαζε, οι εφημερίδες ήταν ελάχιστες, τώρα που δεν διαβάζει (κυρίως οι νέοι), άπειρες.