Δικαιοσύνη μετά θάνατον για τη στρατιωτίνα Βανέσα

Η 20χρονη στρατιώτης Βανέσα Γκιγέν είχε επί μήνες υποστεί σεξουαλική παρενόχληση, πριν εξαφανιστεί από τη βάση Φορτ Χουντ του Τέξας στις 22 Απριλίου 2020. Μέλη από το ακρωτηριασμένο της σώμα βρέθηκαν δύο μήνες μετά, κάπου 20 μίλια από τη βάση. Δολοφονήθηκε άγρια με ένα σφυρί από τον επίσης 20χρονο στρατιώτη Ααρον Ρόμπινσον.

Την ημέρα που βρέθηκαν τα λείψανά της, η Σέσιλι Αγκιλάρ, φίλη του Ρόμπινσον, ομολόγησε πως ο στρατιώτης, αφού σκότωσε τη μεξικανικής καταγωγής συνάδελφό του, την ακρωτηρίασε και με τη βοήθειά της έθαψαν τα μέλη της σε τρία διαφορετικά σημεία. Ο Ρόμπινσον, υπό κράτηση και φρουρούμενος, κατάφερε να διαφύγει και να βρει ένα όπλο με το οποίο και αυτοκτόνησε. Για «ατυχή λάθη» έκαναν λόγο οι Αρχές της βάσης ενώ η κοινή γνώμη συγκλονιζόταν.

Η στρατιωτική βάση Φορτ Χουντ είναι από τις μεγαλύτερες των ΗΠΑ. Εκεί ζουν 38.000 στρατιώτες ενώ με τις οικογένειές τους και το πολιτικό προσωπικό, ο πληθυσμός της βάσης ξεπερνά τους 70.000. Μια πραγματική πόλη με σχολεία, τράπεζες, ξενοδοχεία, εστιατόρια, πολυκλινικές, που καταλαμβάνει περισσότερα από 86.000 εκτάρια.

Οπως σημειώνει ρεπορτάζ του Economist, είναι και η βάση όπου τα σεξουαλικά εγκλήματα είναι αυξημένα κατά 75% σε σχέση με τον μέσο όρο στον στρατό, έχει τον δεύτερο μεγαλύτερο αριθμό αυτοκτονιών και ρεκόρ διακίνησης ναρκωτικών, ενώ τα τελευταία χρόνια έχει γίνει διαβόητη για επεισόδια μαζικών πυροβολισμών και δίκτυα πορνείας και παιδικής σεξουαλικής εκμετάλλευσης.

Σύμφωνα με ανεξάρτητη έρευνα που διέταξε η ηγεσία του στρατού έπειτα από τη δολοφονία της Γκιγέν σε αυτή τη βάση, «το πρόγραμμα πρόληψης και αντιμετώπισης της παρενόχλησης και των σεξουαλικών επιθέσεων (Sharp) είναι τόσο αναποτελεσματικό ώστε υπήρχε ένα κλίμα επιτρεπτικό απέναντι σε αυτά τα εγκλήματα». Οι ερευνητές συνομίλησαν με 507 γυναίκες, από τις οποίες 93 δήλωσαν θύματα σεξουαλικών επιθέσεων, αλλά μόνο μόνο οι 59 τις κατάγγειλαν επίσημα από φόβο μήπως στιγματιστούν. Υπήρξαν επίσης 217 κρούσματα παρενόχλησης, αλλά οι μισές γυναίκες δεν τα κατήγγειλαν γιατί δεν εμπιστεύονταν τους ανωτέρους τους.

Οπως συνέβη με τη Βανέσα. Χρειάστηκε ένας χρόνος από τη δολοφονία της και άλλη μια ανεξάρτητη έρευνα για να αναγνωρίσει ο στρατός τις ευθύνες του και να αποτάξει ή να επιβάλει πειθαρχικές και άλλες κυρώσεις σε 21 αξιωματικούς και στρατιώτες. Διοικητική έρευνα με επικεφαλής τον στρατηγό Μάικλ Γκάρετ, που δόθηκε στη δημοσιότητα στις 30 Απριλίου, κάνει λόγο για τοξικές συμπεριφορές της ιεραρχίας και συμπεραίνει πως υπήρξε σειρά «συστηματικών ατοπημάτων» στη διερεύνηση της υπόθεσης.

Σύμφωνα με την έρευνα, η παρενόχληση της Γκιγέν ξεκίνησε το καλοκαίρι του 2019 από λοχία που απαίτησε να κάνουν ένα ερωτικό τρίο. Εκτοτε την είχαν βάλει στο στόχαστρο. Δύο συνάδελφοί της ενημέρωσαν τους ανωτέρους της. Αλλά κανείς δεν έκανε τίποτα. Οσο για τον Ρόμπινσον, που είχε παρενοχλήσει τουλάχιστον ακόμη μία στρατιωτικό, σύμφωνα με την έκθεση «δεν υπήρξαν ενδείξεις» πως επιτέθηκε σεξουαλικά στη Βανέσα Γκιγέν. Ως σήμερα παραμένει άγνωστο το κίνητρο για τη δολοφονία της.

Ενδημικό φαινόμενο στον στρατό

«Ημουν μόλις 20 ετών, δεν είχα τελειώσει την εκπαίδευσή μου, όταν μου επιτέθηκαν σεξουαλικά. Εκανα επίσημη καταγγελία. Οπως και άλλες τέσσερις γυναίκες μετά από εμένα. Εκείνος ομολόγησε. Αλλά αθωώθηκε. Και πήρε και προαγωγή», έγραφε μια πρώην στρατιωτικός στο hagstag #IAMVanessaGuillen (Είμαι η Βανέσα Γκιγέν), που μετά την εξαφάνιση της νεαρής γυναίκας κατακλύστηκε από παρόμοιες μαρτυρίες για ένα φαινόμενο-μάστιγα στις αμερικανικές Ενοπλες Δυνάμεις. Οι στατιστικές της οργάνωσης «Προστατεύστε τους υπερασπιστές μας» -που αναφέρονται σε φορολογικά έτη (Φ.Ε., δηλαδή από 1 Απριλίου έως 31 Μαρτίου της επόμενης χρονιάς)-, δείχνουν τη δραματική έκταση και ατιμωρησία του φαινομένου.

● Το Φ.Ε. 2018 κάπου 20.500 μέλη των Εν. Δυνάμεων δέχτηκαν σεξουαλικές επιθέσεις και βιασμούς: 13.000 γυναίκες και 7.500 άντρες. Ο αριθμός αυτών των εγκλημάτων αυξήθηκε κατά 40% από το 2016 και για τις γυναίκες εκτοξεύθηκε πάνω από 50%, τα μεγαλύτερα επίπεδα από το 2006.

● Το Φ.Ε. 2019 μόλις το 6,4% των καταγγελιών για σεξουαλικές επιθέσεις εκδικάστηκε από κάποιο στρατοδικείο και μόνο το 2,4% των δραστών καταδικάστηκε, το χαμηλότερο ποσοστό καταδικών από το 2010. Παρότι έχει υπάρξει μια αύξηση 22% στις αναφορές για σεξουαλικές επιθέσεις από το 2015, έκτοτε οι καταδίκες στο ίδιο διάστημα έχουν μειωθεί κατά 60%.

● Το 71% των θυμάτων δεν καταγγέλλει το έγκλημα. Το δε 64% των γυναικών που το καταγγέλλουν αντιμετωπίζουν αντίποινα από άτομα της διοίκησής τους.

● Το ένα τρίτο των θυμάτων απολύεται από τον στρατό συνήθως μέσα σε ένα επτάμηνο από την καταγγελία τέτοιου περιστατικού. Και ένα 24% απολύεται με δυσμενείς -κάποιες φορές ακόμη και ατιμωτικούς- όρους.

Το θέμα στο Καπιτώλιο

Αυτή η δολοφονία άλλαξε τη δυναμική στο Καπιτώλιο. Ομοσπονδιακή πρόταση νόμου, γνωστή ως I am Vanessa Guillén (Είμαι η Βανέσα Γκιγέν), που δεν κατάφερε να συζητηθεί πέρσι, επανακατατέθηκε στο νέο Κογκρέσο στα μέσα Μαΐου με πρωτοβουλία της Δημοκρατικής βουλεύτριας Τζάκι Σπέιερ και του Ρεπουμπλικανού συναδέλφου της Μάρκγουεϊν Μάλιν.

Προβλέπει την ένταξη παρενόχλησης και σεξουαλικών επιθέσεων στα εγκλήματα που τιμωρούνται από τον Κώδικα Στρατιωτικής Δικαιοσύνης. Και θεσπίζει ότι τη διερεύνηση αυτών των αδικημάτων δεν θα αναλαμβάνει η άμεση διοίκηση των θυμάτων αλλά ανεξάρτητοι στρατιωτικοί ερευνητές Ειδικών Εισαγγελιών σε κάθε σώμα των Ενόπλων Δυνάμεων. Η πρόταση έχει προς στιγμήν τη στήριξη 73 βουλευτών, αλλά η Σπέιερ ελπίζει να συγκεντρωθούν οι 90 που απαιτούνται για να προχωρήσει προς συζήτηση σε αυτή την κοινοβουλευτική σύνοδο. Στόχος της: «Να εγγυηθούμε πως η Βανέσα δεν πέθανε μάταια».