Για να γυρίσει ο ήλιος θέλει δουλειά πολλή...

Πριν από ακριβώς 25 χρόνια, το 1995 στην 4η Διάσκεψη του ΟΗΕ για τις Γυναίκες, 189 κράτη του πλανήτη συμφώνησαν στην Πλατφόρμα Δράσης του Πεκίνου, αναλαμβάνοντας συγκεκριμένες δεσμεύσεις για να εγγυηθούν την ισότητα φύλου σε κάθε τομέα.

Ενα τέταρτο του αιώνα μετά, σχεδόν όλες οι χώρες έχουν αθετήσει τις υποσχέσεις τους να εξαλείψουν νόμους που κάνουν διακρίσεις κατά του μισού τους πληθυσμού. Από τις ΗΠΑ όπου οι παιδικοί γάμοι είναι ακόμη νόμιμοι ώς τη Ρωσία όπου απαγορεύεται στις γυναίκες να ασκούν κάποια επαγγέλματα, παντού διαιωνίζονται απαρχαιωμένες σεξιστικές νομοθετικές διατάξεις, απαγορεύσεις και περιορισμοί, σύμφωνα με έκθεση της οργάνωσης Equality Now (ΕΝ, Ισότητα Τώρα).

Η Αντόνια Κίρκλαντ, επικεφαλής των ερευνητών που εκπόνησαν την πέμπτη κατά σειρά έκθεση «Λόγια και πράξεις», επισημαίνει ότι παραμένουν σε ισχύ εκατοντάδες ή και χιλιάδες νόμοι στον κόσμο που κάνουν διακρίσεις σε κάθε τομέα, από τον γάμο και την εργασία μέχρι τα ιδιοκτησιακά δικαιώματα και τη σεξουαλική βία. «Συμβαίνουν παντού, σχεδόν σε κάθε χώρα, και έχουν σοβαρές συνέπειες στη ζωή των γυναικών γιατί τις εμποδίζουν να αναπτύξουν όλο το δυναμικό τους και να είναι ασφαλείς από κάθε άποψη».

Οπως επισημαίνεται στην έκθεση, περισσότερα από 100 κράτη έχουν νόμους που απαγορεύουν σε γυναίκες να ασκούν συγκεκριμένα επαγγέλματα, 59 δεν διαθέτουν διατάξεις για τη σεξουαλική παρενόχληση στους τόπους δουλειάς και 18 επιτρέπουν στους άντρες να απαγορεύουν στις συζύγους τους να δουλεύουν. Το 24% των χωρών ορίζει άλλη (μικρότερη) νόμιμη ηλικία γάμου για τα κορίτσια από ό,τι για τα αγόρια. Σε σχεδόν το 25% των κρατών οι γυναίκες (και κάποιοι άντρες μειονοτήτων) δεν μπορούν να δώσουν την ιθαγένειά τους στα παιδιά τους. Μόνο 77 χώρες έχουν ποινικοποιήσει τον βιασμό εντός γάμου και μόλις 59 έχουν νομοθεσία που τιμωρεί τον ακρωτηριασμό των γυναικείων γεννητικών οργάνων.

Ιδιαίτερα έντονο είναι το πρόβλημα στο οικογενειακό δίκαιο, που συνεχίζει να αποτελεί βασικό προπύργιο της νομοθετικής ανισότητας, αφού συχνά διέπεται από θρησκευτικούς ή εθιμικούς κανόνες, λέει η Κίρκλαντ προειδοποιώντας: «Η ισότητα δεν μπορεί να περιορίζεται από θρησκευτικές, παραδοσιακές και εθιμικές πεποιθήσεις που εμπεριέχουν διακρίσεις. Υπερισχύει η οικουμενικότητα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Οι γυναίκες δεν μπορεί να είναι ίσες στην κοινωνία, αν είναι άνισες στην οικογένεια».

Ακόμη πιο ανησυχητικό είναι ότι κάποιες χώρες όχι μόνο δεν κατάργησαν σεξιστικές διατάξεις αλλά υιοθέτησαν και νέες, όπως το Ιράν όπου πέρσι εγκρίθηκε νόμος που επιτρέπει στους πατέρες να παντρεύονται τις υιοθετημένες κόρες τους. Ή οι ΗΠΑ που απαγόρευσαν στα διεμφυλικά άτομα να υπηρετούν στον στρατό.

Εχει υπάρξει και πρόοδος, έστω και αργή, καθώς, όπως σημειώνεται, περισσότεροι από τους μισούς νόμους που είχαν επισημανθεί ως σεξιστικοί στην προηγούμενη έκθεση της οργάνωσης έχουν καταργηθεί ή τροποποιηθεί. Ετσι, ανάμεσα στα πολλά άλλα, στην Αλγερία καταργήθηκε η «υποχρέωση σε υπακοή της συζύγου»· στη Νικαράγουα δεν ορίζεται πλέον αποκλειστικά ο άντρας ως επικεφαλής του νοικοκυριού· Ρουμανία και Ιαπωνία όρισαν ίδια ελάχιστη νόμιμη ηλικία γάμου για άντρες και γυναίκες· η Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό απαγορεύει πλέον στους άντρες να διαχειρίζονται την ιδιοκτησία των συζύγων τους· στο Κουβέιτ αναγνωρίστηκε το δικαίωμα των γυναικών στην ψήφο· η Σαουδική Αραβία τούς επιτρέπει να οδηγούν· στη Λετονία οι έγκυες μπορούν εφεξής να ταξιδεύουν για δουλειά· στην Πολωνία επιτρέπεται πια να δίνουν το επίθετό τους στα παιδιά τους. Και από την Παλαιστίνη και τον Λίβανο ώς την Κόστα Ρίκα και την Αιθιοπία καταργήθηκαν νόμοι που δεν τιμωρούσαν τον βιαστή αν παντρευόταν το θύμα. Μην πάμε μακριά: στην Ελλάδα αντίστοιχη διάταξη που προέβλεπε ότι αν ο βιαστής και το ανήλικο θύμα του παντρευτούν δεν ασκείται δίωξη, καταργήθηκε μόλις το 2018, με τον 4531/2018 που ενσωμάτωσε τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης.

ΤΕΡΑΣΤΙΟ ΤΟ ΧΑΣΜΑ ΤΗΣ ΑΝΙΣΟΤΗΤΑΣ ΣΤΗ ΧΩΡΑ

Φεμινιστικό κόμμα και στη Νότια Κορέα

Ξεχωριστό ενδιαφέρον αποκτούν οι εκλογές της 15ης Απριλίου στη Νότια Κορέα, καθώς για πρώτη φορά στην ιστορία της σε αυτές θα συμμετάσχει ένα γυναικείο κόμμα. Το φεμινιστικό κόμμα, που θα κάνει την πρώτη του επίσημη παρουσίαση στις 8 Μαρτίου, Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας, υπόσχεται να δώσει μάχη για την έμφυλη ισότητα με προτεραιότητες την ίση αμοιβή και την αντιμετώπιση του φαινομένου της «ψηφιακής ηδονοβλεψίας» που σαρώνει την κατά τα άλλα υπερσυντηρητική νοτιοκορεατική κοινωνία.

«Θέλουμε να τονίσουμε τη σοβαρότητα των διακρίσεων, της βίας και της ανισότητας. Τα γυναικεία ζητήματα έχουν περιθωριοποιηθεί από τα υπόλοιπα πολιτικά κόμματα και θέλουμε να τα θέσουμε στην πρώτη γραμμή, στην κορυφή της ατζέντας», εξηγούσε στο Ιδρυμα Ρόιτερς η ακτιβίστρια για τα δικαιώματα των γυναικών, βετεράνος πια, Κιμ Εουν-Τζου.

Οι στατιστικές την επιβεβαιώνουν: η χώρα κατέχει την 108η θέση ανάμεσα σε 153 στον Δείκτη Ανισότητας Φύλου 2020 του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ. Το χάσμα αμοιβών φτάνει στο 34,1%, το μεγαλύτερο ανάμεσα στις πλέον αναπτυγμένες χώρες του πλανήτη και διπλάσιο από τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ. Η δε πολιτική εκπροσώπηση έφτασε στο ρεκόρ των 51 βουλευτίνων στην απερχόμενη Βουλή, αλλά παραμένει μόλις 17% έναντι του 25% που είναι ο παγκόσμιος μέσος όρος.

Ενας από τους κεντρικούς στόχους του κόμματος είναι επίσης να προωθήσει νομοθετικές πρωτοβουλίες για την αντιμετώπιση και αυστηρότερη τιμωρία της «ψηφιακής ηδονοβλεψίας» ή «πορνό της κρυφής κάμερας», δηλαδή της φωτογράφησης και βιντεοσκόπησης γυναικών την ώρα που χρησιμοποιούν την τουαλέτα ή τα δοκιμαστήρια, ή ακόμη και όταν κάνουν σεξ.

Μια νοσηρή επιδημία που το 2018 κατέβασε στους δρόμους δεκάδες χιλιάδες γυναίκες σε ένα πρωτοφανές κίνημα διαμαρτυρίας, το οποίο έκτοτε έχει πάρει πολλές εκφράσεις και για άλλες διακρίσεις ή στερεοτυπικές προσδοκίες για τις γυναίκες: από εκστρατείες κατά του μακιγιάζ έως και κατά του γάμου. Και που τώρα επιδιώκει πολιτική εκπροσώπηση ελπίζοντας να κατακτήσει 4 από τις 300 έδρες της Εθνοσυνέλευσης.