Θρίαμβος της «Ida», ώρα τώρα για το Οσκαρ

Με πέντε υποψηφιότητες, ως το μεγάλο φαβορί, πήγε το Σάββατο στη Ρίγα ο Πάβελ Παβλικόφσκι στην τελετή απονομής των 27ων Ευρωπαϊκών Βραβείων Κινηματογράφου. Και έφυγε από τη λαμπρή Εθνική Οπερα της Λετονίας, όπου έγινε η τελετή, απόλυτος θριαμβευτής.

Η μικρή, μαυρόασπρη «Ida» του, που μας ξαναθύμισε φέτος το μεγάλο ευρωπαϊκό σινεμά του δημιουργού, έδωσε σ' αυτόν τον πεισματάρη Πολωνό σκηνοθέτη, που επέστρεψε στην πατρίδα του ύστερα από πολλά χρόνια δουλειάς στη Μεγάλη Βρετανία για να γυρίσει την καλύτερη ταινία του, τα περισσότερα σημαντικά βραβεία. Εξαφάνισε κυριολεκτικά τις άλλες μεγάλες ταινίες της χρονιάς (του Ζβιάγκιντσεφ και του Τσεϊλάν) που τον συναγωνίζονταν σε υποψηφιότητες. Ούτε ένα βραβείο δεν πήραν το «Λεβιάθαν» και η «Χειμερία Νάρκη», αντίστοιχα.

Η «Ida», που παίζεται ακόμα στις αθηναϊκές αίθουσες, έστω μόνο σε δύο («Ααβόρα», «Σινεάκ» Πειραιά), έχει ακόμα μπροστά της δύο στόχους. Το βραβείο Lux του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, που θα ανακοινωθεί στις 17 Δεκεμβρίου στο Στρασβούργο, και τις υποψηφιότητες για τα Οσκαρ ξενόγλωσσης ταινίας.

Εχουμε και λέμε: Η «Ιda» κέρδισε το βραβείο καλύτερης ευρωπαϊκής ταινίας της χρονιάς, ο Πάβελ Παβλικόφσκι το βραβείο σκηνοθεσίας και μαζί με τη Ρεμπέκα Λένκεβιτς το βραβείο σεναρίου, ενώ το βραβείο Carlo di Palma για τη φωτογραφία πήγε στους Λούκας Ζαλ και Ριζάρ Λεντζέφσκι, υπεύθυνους για τα μαυρόασπρα, ιδιότυπα πλάνα τοπίων και ανθρώπων που αποτελούν, ίσως, την καρδιά αυτής της αριστουργηματικής ταινίας.

H «Ida» αναδείχτηκε νικήτρια και στην (ψηφιακή) κάλπη όπου έριξαν την ψήφο τους οι Ευρωπαίοι σινεφίλ, κερδίζοντας το Βραβείο Κοινού (People's Choice Award). Μόνο, δηλαδή, οι δύο πρωταγωνίστριές της, η νεαρή και πρωτοεμφανιζόμενη Αγκάτα Τσεμπουκόφσκα (η μαθητευόμενη καθολική μοναχή, που ψάχνει τις εβραϊκές της ρίζες στην Πολωνία του '60) και η έμπειρη Αγκάτα Κούλεζα (η κυνική, παλιά σταλινικιά και κατεστραμμένη από ενοχές 45χρονη θεία της) δεν πήραν το βραβείο γυναικείας ερμηνείας, που δίκαια διεκδικούσαν.

Αυτό πήγε στην αδιαφιλονίκητη νέα Ευρωπαία θεά, τη Μαριόν Κοτιγιάρ, για την ταινία των αδελφών Νταρντέν «Δύο μέρες, μία νύχτα». Ευρωπαίος ηθοποιός της χρονιάς αναδείχτηκε, όπως αναμενόταν, ο Βρετανός Τίμοθι Σπολ για τον τρόπο που ζωντάνεψε τον μεγάλο και ιδιόρρυθμο ζωγράφο Τζόζεφ Μάλορντ Γουίλιαμ Τέρνερ στην ταινία του Μάικ Λι «Μr. Turner». Είχε ήδη βραβευτεί γι' αυτόν τον ρόλο και στις Κάνες.

Δύο βραβεία κέρδισε η ταινία «The Dark Valley» του Αντρέας Προτσάσκα, αυστριακή πρόταση για το Ξενόγλωσσο Οσκαρ, ένα γουέστερν που εκτυλίσσεται στις Αλπεις: καλλιτεχνικής διεύθυνσης ο Κλάους - Ρούντολφ Αμλέρ και κοστουμιών η Νατάσα Κούρτιους-Νος.

Βραβείο μοντάζ πήρε η Τζάστιν Ράιτ για το «Locke» (Σε λάθος χρόνο) του Στίβεν Νάιτ , μουσικής η Μάικα Λέβι για το «Under the skin» (Κάτω από το δέρμα) του Τζόναθαν Γκλέιζερ, σχεδιασμού ήχου ο Γιόακιμ Σάντστρομ για το «Starred up» (Γροθιές στους τοίχους) του Ντέιβιντ Μακένζι.

Ευρωπαϊκή κωμωδία της χρονιάς αναδείχτηκε η ιταλική «The mafia only kills in the summer» του Πιερφραντσέσκο Ντιλιμπέρτο, ενώ Ευρωπαϊκή Ανακάλυψη του 2014 (βραβείο που απονέμεται από τη Fipresci) δεν είναι τελικά άλλη από την τολμηρή ταινία «Τribe» (Η Φυλή) του Ουκρανού Μίροσλαβ Σλομποσπίτσκι, για το βίαιο και απάνθρωπο σύστημα σε σχολείο κωφαλάλων.

Καλύτερο ευρωπαϊκό ντοκιμαντέρ αναδείχτηκε το «Master of the Universe» του Μαρκ Μπάουντερ, που προβλήθηκε λίγες μέρες πριν στην Αθήνα από το CineDoc, καλύτερη ταινία κινουμένων σχεδίων το ιταλικό «The art of happiness» του Αλεσάντρο Ρακ και μικρού μήκους το «The chicken» (Κροατία) της Ούνα Γκούνζακ.

Δύο ήταν, τέλος, τα τιμητικά βραβεία. Και τα πήραν δύο Ευρωπαίοι σκηνοθέτες από εντελώς διαφορετικές γενιές, σχολές, πολιτισμικές παραδόσεις. Η 86χρονη Ανιές Βαρντά, θρύλος του γαλλικού σινεμά («Η Κλεό από τις 5 στις 7», «Η ευτυχία», «Δίχως στέγη δίχως νόμο»), σύντροφος και θεματοφύλακας της κληρονομιάς του Ζακ Ντεμί, βραβεύτηκε για τη συνολική προσφορά της στο σινεμά. Ενώ ο Βρετανός Στιβ ΜακΚουίν («Hunger», «Shame», «12 χρόνια σκλάβος»), για τη δική του πορεία και απήχηση στο παγκόσμιο σινεμά (European Achievement in World Cinema).