Με τιμώμενο τον πρωτοπόρο του ελληνικού queer cinema

Ξεκινάει σε λίγες ημέρες το 65o Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, φέτος λίγο νωρίτερα απ’ ό,τι συνήθως (31/10-10/11/2024). Καθώς το πρόγραμμα δεν έχει ακόμη ανακοινωθεί, μαθαίνουμε σταδιακά κάποια από τα χαρακτηριστικά της φετινής διοργάνωσης: τιμώμενο πρόσωπο φέτος θα είναι ο σκηνοθέτης Πάνος Κούτρας. Πρόκειται για έναν από τους πρώτους Ελληνες σκηνοθέτες που έθεσαν στο προσκήνιο αυτό που σήμερα ονομάζουμε queer cinema, με την εμβληματική (όσο και ιστορική πλέον) ταινία του «Στρέλλα» (2009, σε σενάριο δικό του μαζί με τον Παναγιώτη Ευαγγελίδη) να έχει ανοίξει τον δρόμο στην ελληνική κινηματογραφία για ταινίες με παρόμοια θεματική. Το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης θα απονείμει στον Πάνο Κούτρα τιμητικό Χρυσό Αλέξανδρο για το σύνολο της προσφοράς του στο σινεμά, ενώ το αφιέρωμα με τίτλο «To αληθινό σινεμά του Πάνου Χ. Κούτρα» θα δώσει την ευκαιρία στο κοινό να προσεγγίσει εκ νέου έναν σπουδαίο δημιουργό, ο οποίος αποδομεί και ξαναχτίζει με τρόπο πρωτότυπο, τρυφερό και συγκινητικό την ελληνική κοινωνία και οικογένεια - όπως χαρακτηριστικά αναφέρουν οι διοργανωτές.

«OMG! Αφιέρωμα και τιμητικός Χρυσός Αλέξανδρος;» ήταν η αντίδραση του σκηνοθέτη σαν έμαθε τα νέα! «Ελπίζω να μη γνωρίζετε κάτι που εγώ αγνοώ! Μια μεγάλη τιμή αλλά ταυτόχρονα και μια τεράστια ευκαιρία να αναζητήσω τον χαμένο χρόνο ανάμεσα στις μεγάλου μήκους ταινίες που γνωρίζουν όλοι και τις χαμένες μικρού μήκους που δεν έχει δει κανείς. Περισσότερο απ’ όλα, μια επιστροφή στους αγαπημένους μου φίλους και συνεργάτες, αυτούς που με πίστεψαν και στους outsiders που υπήρξαν πάντα οι ήρωές μου στη ζωή και στις ταινίες, και με συνόδευσαν σε αυτό το walk on the wild side που λέγεται σινεμά» είπε. Κατά τη διάρκεια του αφιερώματος θα προβληθούν πέντε μεγάλου μήκους ταινίες του Π. Κούτρα: «Η επίθεση του γιγαντιαίου μουσακά» (1999) σε επετειακή ψηφιακά αποκατεστημένη κόπια για τα 25 χρόνια από την πρώτη προβολή, «Αληθινή Ζωή» (2004) σε επετειακή ψηφιακά αποκατεστημένη κόπια για τα 20 χρόνια από την πρώτη προβολή, «Στρέλλα (2009)» σε επίσης ψηφιακά αποκατεστημένη κόπια, «Xenia» (2014) και η πιο πρόσφατη «Dodo» (2022). Ταυτόχρονα, το κοινό θα έχει τη δυνατότητα να δει και τις μικρού μήκους ταινίες του που δεν έχουν προβληθεί ξανά στην Ελλάδα: «Στον πυρήνα των ταινιών του βρίσκονται οι στενοί δεσμοί που δημιουργούμε με τους γύρω μας, αλλά και οι εμπειρίες και τα βιώματα που ορίζουν την ύπαρξή μας. Η συμπερίληψη, η αποδοχή του διαφορετικού, η μετανάστευση και η ενσωμάτωση, η ανάγκη οικοδόμησης της προσωπικής ταυτότητας, η σύγκρουση με τις στερεοτυπικές προκαταλήψεις, καθώς και το παράλογο της ζωής και η διαφυγή του ονείρου, είναι ορισμένες από τις θεματικές που συναντούμε στο έργο του Πάνου Χ. Κούτρα» αναφέρει το φεστιβάλ. Φυσικά ο ίδιος θα είναι παρών κατά τη διάρκεια της διοργάνωσης και θα δώσει και masterclass με επίκεντρο την queer ταυτότητα στο σινεμά του.

Οπτική ταυτότητα

Από την queer ταυτότητα του σινεμά περνάμε στις διαφορετικές εκφάνσεις της γυναικείας ύπαρξης, οι οποίες αποτελούν και την κύρια θεματική του φετινού ΦΚΘ: «We, the Monster» («Εμείς, το τέρας») θα είναι ο τίτλος του βασικού αφιερώματος της διοργάνωσης με την αφίσα της να φανερώνει ακριβώς αυτό. Γυναίκες μέσα στις φλόγες, στην τεχνοτροπία του φοβισμού, είναι το εικαστικό δημιούργημα της Στέλλας Καπεζάνου που γίνεται και το φετινό poster του φεστιβάλ. Το έργο έχει τίτλο «Οι Παρθένες του Καλαμποκιού» (Corn Maidens) και η καλλιτέχνις εξηγεί: «Επιδίωξα να αποτυπώσω διαπολιτισμικά σύμβολα, δημιουργώντας μια εικαστική γλώσσα όπου μυθολογικές και ψυχολογικές αναφορές ενώνονται σε έναν χορό-ωδή στη θεϊκή γυναικεία δύναμη, αλλά και στη Μητέρα Φύση, με τη διττή της ιδιότητα ως δημιουργού (θρεπτικό καλαμπόκι) αλλά και καταστροφέα (φωτιά). Η ζωγραφική μου σκηνή συνδυάζει τις “παρθένες” που αφιερώνουν τα νιάτα τους στην προσευχή για τη νέα σοδειά –σύμφωνα με τις παραδόσεις των ιθαγενών λαών της Αμερικής–, με το καλαμπόκι ως καρπό που δίνει ζωή και χρησιμοποιείται στις τελετές, το αίμα ως σημάδι πόνου αλλά και έναρξης ενός νέου κύκλου ζωής, τα κοράκια ως σύμβολα του πνεύματος, αγγελιοφόρους ανάμεσα στις διαστάσεις, αλλά και διφορούμενους προστάτες ενάντια στο κακό (όπως άλλωστε και οι μαύρες γάτες). Τα δικά μου θηλυκά “τέρατα” τυλίγονται στις φλόγες, σε μία κόλαση-πάρτι, λαμπερή και φιλήδονη, όπου εν έτει 2024 μπορούν πλέον να την απολαμβάνουν», καταλήγει... ενώ το φεστιβάλ είναι έτοιμο να ξεκινήσει!