Τα μικρά λάθη φέρνουν μεγάλο πόνο

Το έργο ανεβαίνει για πρώτη φορά στις 3 Δεκεμβρίου 1947 στη Νέα Υόρκη. Το 1951, ο Καζάν μετέφερε το «Λεωφορείο ο Πόθος» του Τένεσι Ουίλιαμς στο σινεμά, δημιουργώντας έναν κινηματογραφικό θρύλο, με τον Μάρλον Μπράντο και τη Βίβιαν Λι, που κέρδισε και Οσκαρ ερμηνείας.

Πώς μπορείς να αναμετρηθείς με αυτές τις προσωπικότητες του παγκόσμιου θεάτρου; Κι όμως, για τον Γεωργιανό 48χρονο σκηνοθέτη Λέβαν Τσουλάτζε αυτό ανήκει στα πλεονεκτήματα του έργου. «Το πιο σημαντικό είναι να κάνεις μία αληθινή παράσταση», μας λέει. «Στο φιλμ του Καζάν, μπορεί η Βίβιαν Λι να ήταν υπέροχη, αλλά ο μόνος που έπαιξε αληθινά ήταν ο Μπράντο, ο μόνος που δεν πήρε και Οσκαρ τότε».

Σε λίγες ημέρες, υπό τις δικές του σκηνοθετικές οδηγίες, το «Λεωφορείο ο Πόθος» θα ανεβεί στο θέατρο «Ανεσις», με τον Τάσο Ιορδανίδη και την Κατερίνα Λέχου. Ο ίδιος θεωρείται από τους σημαντικότερους σκηνοθέτες στην Ευρώπη, βασικός μεταρρυθμιστής του γεωργιανού θεάτρου και ένας από τους καλύτερους στο κλασικό ρεπερτόριο. Το 2012 για το σεξπιρικό «Οπως σας αρέσει», που παίχτηκε στο Globe Theatre στο Λονδίνο στα γεωργιανά (!), βραβεύτηκε με το Award of Excellence.

«Με την πτώση της ΕΣΣΔ, το μόνο θέατρο που επιβίωσε στη Γεωργία ήταν μικρές ανεξάρτητες σκηνές. Ανεβάζαμε Κάφκα και Μπρεχτ, με νέα δραματουργικά στοιχεία. Ολοι οι νέοι άνθρωποι έρχονταν στα υπόγεια που παίζαμε», εξηγεί. Σήμερα, βέβαια, διευθύνει το μεγαλύτερο θέατρο της Γεωργίας, ωστόσο ακόμη ανεβάζει πειραματικές παραστάσεις «και πάλι στο υπόγειο!», αστειεύεται.

Γιατί δεν καταπιάνεται και με κάτι πιο σύγχρονο; «Δεν θέλω συνειδητά να σκηνοθετήσω ένα σύγχρονο έργο, με έντονο πολιτικό περιεχόμενο. Παντού μιλάμε μόνο για πολιτική. Εχουμε κάνει τους πολιτικούς τούς σταρ του 21ου αιώνα. Κανείς δεν ξέρει έναν καλό ηθοποιό, αλλά όλοι ξέρουν έναν κακό πολιτικό. Αρκετά».

Η αλήθεια είναι πως το αξεπέραστο έργο του Τ. Ουίλιαμς βρίσκει μέσα από τη γεμάτη ενοχές ηρωίδα του, Μπλανς, και τον «απόκληρο» κοινωνικά Στάνλεϊ οικείες αναφορές στη σύγχρονη δυτική κοινωνία. «Τίποτε δεν συγχωρείται ούτε στον Στάνλεϊ ούτε στην Μπλανς», διευκρινίζει. «Κάνεις λάθη και νομίζεις ότι θα το ξεπεράσεις. Ωστόσο, ακόμη και τα μικρά λάθη οδηγούν σε κάτι μεγάλο, που πονά πολύ. Γι' αυτόν τον μεγάλο πόνο από τα μικρά λάθη μιλάει το έργο».

Γιατί ακόμη ανυπομονούμε να το δούμε; «Είναι σαν να γράφτηκε στο σήμερα. Και όλοι οι σκηνοθέτες θέλουν να το πάρουν και να το αποδομήσουν. Δεν γίνεται όμως ν' αλλάξεις τον Τ. Ουίλιαμς. Ούτε τον Ιψεν. Στον Σέξπιρ ή στον Γκέτε, ναι, μπορείς να αλλάξεις τα πάντα. Ειδικά ο Σέξπιρ, που έκλεβε τα έργα του από άλλους, τα άλλαζε και τα έκανε καλύτερα, δεν ενδιαφερόταν για τις λεπτομέρειες... Για να αλλάξει όμως το “Λεωφορείο ο Πόθος”, πρέπει να κάνεις τον Στάνλεϊ γυναίκα και την Μπλανς άντρα. Κάποια έργα δεν αλλάζουν, όσο και να θέλουμε να “πρωτοτυπήσουμε”. Αν είσαι τυχερός, θα βρεις καλούς ηθοποιούς να τα υποστηρίξουν. Και εγώ τους βρήκα».

«Ο καθένας έχει τη δική του αλήθεια» μας λέει. «Και στο “Λεωφορείο ο Πόθος” δεν είναι ο Στάνλεϊ ο κακός και η Μπλανς η καλή. Τουλάχιστον, όχι στη δική μας παράσταση. Ερχεται αυτή η γυναίκα και μπαίνει ανάμεσα σε ένα ζευγάρι που έχει τη σειρά του -αλλά έχει κι αυτή τα δίκια της».

Αυτό θα είναι και η καινοτομία του έργου, «αν και δεν είναι στόχος μου να διαφοροποιηθώ από το κείμενο. Ωστόσο, οι μικρότεροι ρόλοι θα μεγαλώσουν και θα δοθεί σημασία σε λεπτομέρειες που ίσως μέχρι σήμερα έχουν μείνει κάπως στην αφάνεια» εξηγεί.

Πρώτη φορά είδε έργο του Τένεσι Ουίλιαμς ενώ υπήρχε ακόμη η ΕΣΣΔ. «Τους είχαν πει πως είναι κομμουνιστής κι έτσι επέτρεπαν έργα του».

Τότε γνώρισε και τον Σεργκέι Παρατζάνοφ και τον θυμάται με τεράστια αγάπη: «Ζούσε σαν ποιητής -το σπίτι του ήταν ανοιχτό σε όλους. Ηθελε να μιλάει, έδινε απλόχερα από συμβουλές μέχρι και προσωπικά του αντικείμενα. Εχω ένα δικό του πίνακα σπίτι μου έως σήμερα».

Για τον Τσουλάτζε, το θέατρο είναι προϊόν ανθρωπισμού: «Μπορεί να δράσει ως φάρμακο. Λατρεύω τους ανθρώπους, αγαπώ τους ηθοποιούς. Τα λάθη μας αναδεικνύουν το μεγαλείο μας. Εξαιτίας αυτών των λαθών υπάρχει το θέατρο, ο κινηματογράφος, η λογοτεχνία. Αν ήμασταν τέλειοι, ποια η αναγκαιότητα του Μότσαρτ ή του Σοφοκλή τότε;».

Αναφέρει τα κοινά που έχουμε οι Ελληνες με τους συντοπίτες του, περισσότερο απ' ό,τι με τους Ρώσους: «Είναι σπουδαίος ο πολιτισμός τους, αλλά με τον Πούτιν είμαστε σε διένεξη. Επί ΕΣΣΔ είχε εξοντωθεί το 1/3 των Γεωργιανών από τον Στάλιν, που, δυστυχώς, ήταν και ο ίδιος Γεωργιανός. Πριν γίνει ηγέτης του Κομμουνιστικού Κόμματος έγραφε ποιήματα και η αριστοκρατία της Γεωργίας τον χαρακτήρισε κακό ποιητή... Δεν το ξέχασε ποτέ και μας εκδικήθηκε! Προσωπικά πάντως νιώθω φυσικά περισσότερο Ευρωπαίος και καθόλου Ρώσος».

Αφού η Γεωργία είναι η αρχαία Κολχίδα, ποιο χρυσόμαλλο δέρας ήρθε να μας φέρει; «Μας πήρατε τη Μήδεια και ήρθα να δω τι ήταν αυτό που την έκανε να φύγει μακριά από την πατρίδα μας. Και το βρήκα. Αρκεί να δει κάποιος τον Παρθενώνα και καταλαβαίνει. Πόσο μάλλον να διαβάσει τους τραγικούς. Αν ο Ουίλιαμς έγραψε το “Λεωφορείο ο Πόθος” ως το κύκνειο άσμα του, γιατί νόμιζε πως θα πεθάνει, εγώ θα 'θελα, πριν έρθει αυτή η ώρα, να σκηνοθετήσω μία αρχαία τραγωδία!», απαντά ο Τσουλάτζε.

Το όνειρό του ίσως γίνει πραγματικότητα νωρίτερα απ' όσο φαντάζεται, καθώς ο Τ. Ιορδανίδης θα του το προτείνει για την καλοκαιρινή περίοδο.

Info:

«Ανεσις» (Κηφισίας 14, Αμπελόκηποι) από 15 Νοεμβρίου. 

Συντελεστές: Ερρίκος Μπελιές (μετάφραση), Θάνος Μικρούτσικος (μουσική), Σταύρος Λίτινας (σκηνικά –κουστούμια).

Πρωταγωνιστούν: Κατερίνα Λέχου, Τάσος Ιορδανίδης, Δημήτρης Καπετανάκος, Τζωρτζίνα Παλαιοθόδωρου, Δημήτρης Διακοσάββας, Μαριάνθη Φωτάκη, Αντώνης Βαρθαλίτης.