Μια σκηνοθέτις γράφει με αγάπη για τις νέες ταινίες της Μαργαρίτας Μαντά και του Πέτρου Σεβαστίκογλου, «Για πάντα» και «Electra», που προβάλλονται στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης και μακάρι γρήγορα να βγουν και στις αίθουσες
«Δεν θα είμαι αντικειμενική, γιατί αυτή η λέξη στην τέχνη δεν υπάρχει, όπως δεν υπάρχει αυτό το χαζό ερώτημα ανάμεσα στη φόρμα και το περιεχόμενο, γιατί ενώνονται όπως ο τόπος και ο χρόνος.
Θέλω να πω λίγες λέξεις για τις τόσο διαφορετικές ταινίες δυο φίλων μου, της Μαργαρίτας και του Πέτρου, φετινές ταινίες, που γίνονται μέσα σε μια εποχή και ατμόσφαιρα εφήμερων καταστάσεων, που μας κάνουν να ξεχνάμε και την προηγούμενη μέρα που ζούμε. Γεγονός που εισπράττουμε πολλοί από εμάς στη ζωή μας και στην τέχνη, σε μια εποχή μιας τεμπέλικης σκέψης που ξυπνάει κυρίως για την εξουσία και το κέρδος.
Δεν μπορώ να μη συγκινηθώ όταν με εικόνες απέριττης σιωπής ανθρώπων που πάσχουν και μπορούν να αγαπούν πέρα από το εφήμερο, χωρίς να φοβούνται μήπως γίνουν γραφικοί, η Μαργαρίτα Μαντά κατορθώνει να σμιλεύσει την ταινία της «Για πάντα». Οταν μέσα στην απύθμενη μοναξιά των χαρακτήρων της η πρότασή της είναι η αγάπη.
Ούτε να μην ταραχθώ, όταν ο Πέτρος Σεβαστίκογλου συνθέτει μια «Electra» δική του, ατίθαση, ανένταχτη, που ο χρόνος/τόπος την αναστατώνει στο ταξίδι της για την κατανόηση απέναντι στη ζωή και την αρχέγονη καταγωγή μας.
Εκτός από τις ίδιες τις ταινίες, όμως, με συγκινεί και η πράξη της επιλογής των σκηνοθετών τους να μιλήσουν για τις αγωνίες τους και να προβάλουν τη δική τους προσωπική αναστάτωση και μοναξιά απέναντι στην ανθρώπινη ύπαρξη, μέσα από μια εξαιρετικά διαφορετική και άκρως ενδιαφέρουσα κινηματογραφική γλώσσα ο καθένας τους.
Η μία, η Μαργαρίτα, το πετυχαίνει μέσα από εικόνες συνήθως σταθερές, λιτές, σχεδόν χωρίς χρώμα μιας πόλης που μέσα από τη γεωμετρία της έχει μια εσωτερική κρυμμένη, αδυσώπητη μοναξιά και ο άλλος, ο Πέτρος, στον αντίποδα, το ζωγραφίζει μέσα από εικόνες δυναμικές που ξεχειλίζουν από αφρικανικό χρώμα, που τις διαλύει και τις συνθέτει η αφρικανική ζέστη.
Η Μαργαρίτα συνθέτει ήχους σιωπής, ο Πέτρος ήχους ανένταχτων «κραυγών» από πηγές αρχέγονων οργάνων, με την ελπίδα πως κάποτε –όταν θα πετάξουν από πάνω τους τον πόνο της απώλειας– θα αρθρώσουν ξανά τον δικό τους λόγο.
Σαν υπέροχο κέντημα στην καρδιά μας οι ερμηνείες των ηθοποιών στις δυο ταινίες, ενώνονται με το φως και τον ήχο μιας καλλιτεχνικής ομάδας ανθρώπων -διαφορετικών σε κάθε ταινία- με υπέροχη συνάφεια.
Το «φως» της Μαργαρίτας και του Πέτρου, δείγμα προσωπικής οπτικής απέναντι στην ύπαρξη, δημιουργεί τη δική τους κινηματογραφική γλώσσα, αλλά και πρόταση. Το ηχητικό-μουσικό τους περιβάλλον κοντά σ’ αυτό που πριν από δύο εβδομάδες διάβαζα όταν έβλεπα μια έκθεση για τη Μαργκερίτ Ντιράς, όπου «το σινεμά είναι ήχος», σε μια όμως κινηματογραφική γραφή που τρέχει για να «αρπάξει τα πράγματα».
Ναι, δεν μπορώ να είμαι αντικειμενική παρακολουθώντας την αγωνία της Μαργαρίτας Μαντά στη διάρκεια της πραγματοποίησης της ταινίας της ή να είμαι απόμακρη όταν κατέφθαναν στο γραφείο από τη Σενεγάλη όλες αυτές οι εικόνες–πίνακες, που τις τρύπαγε το φως και το χρώμα, του Πέτρου Σεβαστίκογλου.
Μπορώ όμως να είμαι περήφανη για τους δυο φίλους μου, που αυτήν την εποχή δεν διστάζουν να βγάλουν την ψυχή τους, υπηρετώντας μια τέχνη που αγάπησαν, συμβάλλοντας σε μια άποψη για έναν «ανένταχτο» πολιτισμό με όλους τους φόβους η φωνή τους να μην μπορεί να προβληθεί. Κι εκεί βρίσκω ένα σοβαρό κοινό σημείο στη διαφορετικότητά τους. Και μάλλον είμαι διαυγής σ’ αυτήν την παρατήρηση.
Αυτό βέβαια προβάλλει κι ένα είδος βαθύτερης αισιοδοξίας. Δηλαδή, σε μια εποχή και σε μια χώρα που η φιλοσοφική σκέψη και η έρευνα έχουν ατονήσει και που το πολιτιστικό επίπεδο της καθημερινότητάς μας είναι πενιχρό, ανθίστανται ακόμη κάποιοι άνθρωποι με το έργο τους και είναι αρκετοί.
Συνεχίζουν και συντείνουν κατά κάποιο τρόπο σ’ αυτή την πορεία της αισθητικής σκέψης και των θετικά αντιμαχόμενων απόψεων, που ξεκινούν από την αρχαία Ελλάδα, περνούν από τον Καντ, τον Χέγκελ, τον Νίτσε, τον Αντόρνο, τον Μπένζαμιν και τόσους άλλους.
Ολους αυτούς που διαμόρφωσαν το σύγχρονο τοπίο αισθητικής σκέψης, που φαντάζει σε μας τόσο απόμακρο και ξένο, μέσα στη δίνη της κοντόφθαλμης θεώρησής μας για τα πράγματα. Ευτυχώς όμως είναι αυτή η σκέψη και το έργο που μένει στην ιστορία της ανθρωπότητας. Αυτοί, δηλαδή, που μπόρεσαν να εκτιμήσουν τη σημασία της διαφορετικότητας, να αρθρώσουν λόγο, να παραγάγουν έργο και να υποστηρίξουν τις απόψεις τους κόντρα στη δίνη του οποιουδήποτε κατεστημένου!»
* Σκηνοθέτις («Παρά λίγο, παρά πόντο, παρά τρίχα», «Ricordi mi», «Ημερολόγια αμνησίας»).
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας