Μία από τις κορυφαίες πιανίστριες της σοβιετικής περιόδου, τη Γεωργιανή Ελισό Βιρσαλάτζε μετακάλεσε η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών ως σολίστ για τη δεύτερη συναυλία της νέας χρονιάς, στο κρατικό Μέγαρο Μουσικής (19/1/2024). Το πρόγραμμα υπό τον τίτλο «Λιστ και Ελληνική Μυθολογία» είχε στο επίκεντρο δύο όχι συχνά εκτελούμενα, ελληνοθεματικά συμφωνικά ποιήματα του Φραντς Λιστ. Διηύθυνε η μόλις 25χρονη ανερχόμενη Λιθουανή αρχιμουσικός Ιζαμπέλ Γιακαουσκάιτε, αφήνοντας πραγματικά άριστες εντυπώσεις!
Το πρώτο μέρος ξεκίνησε με τη σύνθεση «Υπνερωτομαχία Πολύφημου» του Θάνου Μαργέτη, ένα μέσης διάρκειας κομμάτι σε δομή συμφωνικού ποιήματος, με ειρμό αρθρωμένο σε σύντομα επεισόδια συνεχούς ροής τύπου κινηματογραφικού σάουντρακ και αριστοτεχνικά φροντισμένη, εμπρεσιονίζουσα ατμοσφαιρική γραφή. ΚΟΑ και Γιακαουσκάιτε στήριξαν το ελληνικό κομμάτι με περισσά φροντισμένη απόδοση των λεπταίσθητα ατμοσφαιρικών παραγράφων. Αμέσως μετά ακολούθησαν τα συμφωνικά ποιήματα του Λιστ «Ορφέας» (1853-54) και «Προμηθέας» (1855), αμφότερα γραμμένα στη Βαϊμάρη, το πρώτο ως συμφωνική εισαγωγή στο ανέβασμα της όπερας «Ορφέας και Ευρυδίκη» του Γκλουκ υπό τον ίδιο τον Λιστ και το δεύτερο ως επανεπεξεργασμένη συμφωνική εισαγωγή, εμπνευσμένη από τον «Προμηθέα Λυόμενο» του Γιόχαν Γκότφριντ Χέρντερ. Πρόκειται για μουσικές καθαρά ρομαντικών, σχεδόν «βαγκνερικών» διαθέσεων, αλλά με ριζικά διαφορετικό χαρακτήρα: μακράν του να γίνεται αφηγηματική ή περιγραφική, η πρώτη λειτουργεί ως λυρικός στοχασμός με υποβλητικά ατμοσφαιρική, μεστή μελαγχολικών γλυκασμών γραφή, η δεύτερη είναι –ας πούμε– πιο περιγραφική, ενώ διαθέτει απερίφραστα περιπετειώδη χαρακτήρα, με μεγαλόστομη, έντονα συγκρουσιακή γραφή γεμάτη αντιθέσεις, βίαια ξεσπάσματα και παραγράφους ηρωικού πάθους και καταδιωκτικής δράσης.
Αντιμέτωπη με τέτοιου στίγματος και απαιτήσεων υλικό η ταλαντούχα νεαρή αρχιμουσικός διέπλασε σε βάθος επεξεργασμένες ερμηνείες και οδήγησε με αρρενωπή πυγμή τους μουσικούς της ΚΟΑ σε εξαιρετικής ποιότητας παίξιμο: σφιχτά αρθρωμένες παράγραφοι δράσης, ευγενείς αποδόσεις των άγριων, απερίφραστα ρομαντικών εκφραστικών κορυφώσεων, λεπτομερής φροντίδα για την ευκρινή, ευανάγνωστη απόδοση της πολυώροφης συμφωνικής δομής («Προμηθέας»)! Από την άλλη απέδωσε αέρινα, πλην με αψεγάδιαστα αρθρωμένο ήχο, την αιθέρια, ονειρική ατμόσφαιρα της μουσικής του Λιστ («Ορφέας»).
Ολο το δεύτερο μισό της κάπως περίεργης αυτής συναυλίας κάλυψε η ερμηνεία του μοναδικού, δικαίως ανεξάντλητα δημοφιλούς «Κοντσέρτου για πιάνο» του Σούμαν από την Ελισό Βιρσαλάτζε. Ερχόμενη από το βαθύ παρελθόν των σοβιετικών δεκαετιών ΄60 και ΄70 αλλά με συνεχή διεθνή διδακτική δράση και συναυλιακή παρουσία τον τελευταίο μισό αιώνα, η 81χρονη Γεωργιανή πιανίστρια παραμένει θαυμαστά αξιόμαχη, με τον χρόνο να έχει μόλις ανεπαίσθητα αγγίξει το θεϊκό παίξιμό της. Την πασιφανώς έμπειρη, εκφραστικά μεστή προσέγγισή της στον Σούμαν χαρακτήρισε τίποτε λιγότερο –αλλά και, εν προκειμένω, τίποτε δυσκολότερο!– από ιδανική ισορροπία των αντιθετικών απαιτήσεων ανάδειξης μιας συναρπαστικά ανήσυχης μουσικής που ζητά ταυτόχρονα ρυθμικά οργανωμένη άρθρωση και ρευστή ροή της φραστικής. Ρυθμικό σφρίγος αλλά και αισθαντικές μεταπτώσεις ταχυτήτων και δυναμικής προσέδωσαν στη μουσική ζωντάνια και χυμώδη ωστικό παλμό. Ολα τα παραπάνω, δοσμένα με φροντισμένα φινιρισμένη φραστική και μεγάλο, μεστό ήχο που ουδέποτε φαινόταν σαν να πασχίζει να ανταγωνιστεί αυτόν της ορχήστρας, συντέθηκαν σε ένα συνολικό ακρόαμα εσωτερικής αφηγηματικής ενάργειας, αδιάλειπτης ψυχολογικής έντασης και ανεξάντλητου μουσικού ενδιαφέροντος. Οσο για τη Λιθουανή αρχιμουσικό, σίγουρα θα ξανακούσουμε γι’ αυτήν τα επόμενα χρόνια!
Ο Κυπριανός Κατσαρής παίζει… τα πάντα!
Ενα ιδιαίτερο ρεσιτάλ έδωσε στο κρατικό Μέγαρο Μουσικής ο δημοφιλής Κυπριανός Κατσαρής. Στις 13/1/2024, στην κατάμεστη αίθουσα «Δημήτρης Μητρόπουλος», ο αειθαλής Γαλλοκύπριος πιανίστας πρότεινε μια γενναιόδωρα πλούσια ανθολογία πιανιστικών κομματιών, αντιπαραθέτοντας συνθέσεις κορυφαίων του κλασικού ρεπερτορίου προς έργα Ελλήνων και Κύπριων δημιουργών. Ετσι γνωστές, εκτενείς αλλά και σύντομες μουσικές των Χάιντν, Σούμπερτ, Μπετόβεν, Σοπέν και Λιστ ακούστηκαν εναλλάξ προς σύντομα κομμάτια των Νικόλαου Μάντζαρου, Γιώργου Λεωτσάκου, Γ. Α. Παπαϊωάννου, Γιάννη Κωνσταντινίδη, Ρένας Κυριακού και Φαίδρου Καβαλλάρη. Το αποτέλεσμα ήταν ένα ακρόαμα που μπορούσε να «διαβαστεί» πρωτίστως ως ευφυές, δυνάμει μορφωτικό παιχνίδι αποκαλυπτικών/καταδεικτικών μουσικών αντιπαραθέσεων και διαδρομών. Παιγμένα από τον 72χρονο Κατσαρή με τη γνωστή, αριστοτεχνικά ανάλαφρη, λαμπερή του τεχνική, την αψεγάδιαστα καθαρή άρθρωση, τον αβίαστο παλμό, την ευγένεια έκφρασης και την έκδηλη τεχνική άνεση, τα 23 κομμάτια λειτούργησαν αναψυκτικά, προσφέροντας ανέμελη απόλαυση.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας