Παιδιά από τις προσφυγικές δομές στη σκηνή της Λυρικής

Η ομάδα αποτελείται από 18 νέα παιδιά. Είναι διαφορετικών ηλικιών, μεταξύ 15 και 17. Προέρχονται από τη Συρία, το Αφγανιστάν, το Κονγκό αλλά και την Ελλάδα. Αλλοι περισσότερο, άλλοι λιγότερο, ζουν, εδώ και κάποιο διάστημα, σε προσφυγικές δομές της χώρας μας. Κουβαλούν απίθανες προσωπικές ιστορίες, αναμνήσεις, βάρος -συναισθηματικό- ανακόλουθο της ηλικίας τους κι αναζητούν ασφάλεια, κανονικότητα, τη ζωή που τους αξίζει.

Είναι μέλη του Co-OPERAtive, του πρώτου διαπολιτισμικού φυτώριου όπερας νέων στην Ευρώπη. Και μεθαύριο θα ανέβουν στη σκηνή της Εναλλακτικής Σκηνής της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, για να μας παρουσιάσουν την παράσταση μουσικού θεάτρου «Untitled for now: an old fable» («Ατιτλο για την ώρα: ένας παλιός μύθος»), σε μουσική Αντη Σκορδή και σκηνοθεσία Θέμελη Γλυνάτση.

Βραβευμένο με το Εκπαιδευτικό Βραβείο του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Fedora 2019, το πρόγραμμα Co-OPERAtive φέρνει την όπερα κοντά στο νεανικό κοινό, αναδεικνύοντας παράλληλα τη διαπολιτισμική ποικιλομορφία της σύγχρονης Αθήνας και τη σπουδαιότητα της κοινωνικής συνοχής. Στο πλαίσιο του προγράμματος, μια μεικτή ομάδα Αθηναίων εφήβων και ασυνόδευτων ανηλίκων αιτούντων άσυλο πραγματοποίησε συναντήσεις σε εβδομαδιαία βάση, υπό την καθοδήγηση καλλιτεχνών και εκπαιδευτικών από τον χώρο της μουσικής, του θεάτρου, του χορού και της όπερας.

Ο συνθέτης Αντης Σκορδής και ο σκηνοθέτης Θέμελης Γλυνάτσης ένωσαν τις δυνάμεις τους για τη δημιουργία ενός πρωτότυπου έργου μουσικού θεάτρου για μια ομάδα νέων με διαφορετικές εθνικότητες και καταβολές, που στόχο είχε την εξερεύνηση των μουσικών, κινησιολογικών και θεατρικών δυνατοτήτων των συμμετεχόντων, ενώ ταυτόχρονα διεύρυνε τη δημιουργικότητα, τη φαντασία και την αίσθηση της ομαδικότητάς τους.

«Τα παιδιά δήλωσαν συμμετοχή μέσω του open call των Εκπαιδευτικών και Κοινωνικών Δράσεων της ΕΛΣ. Δεν υπήρχαν κριτήρια επιλογής, πέραν της δέσμευσης στο πρόγραμμα. Παρ’ όλα αυτά, τόσο ο Αντης Σκορδής όσο και εγώ, θέλαμε να δουλέψουμε μαζί τους ένα καινούργιο έργο, γραμμένο για αυτά, το οποίο είχε απαιτήσεις μουσικές, κινησιολογικές και θεατρικές», μας λέει ο Θέμελης Γλυνάτσης. «Ημουν αποφασισμένος να υπάρχει συγκεκριμένο καλλιτεχνικό στίγμα και απαιτήσεις. Προφανώς, είχαμε αντίληψη των δυνατοτήτων των συμμετεχόντων. Στόχος, όμως, ήταν αυτές οι δυνατότητες να αποτελέσουν αφετηρία -και όχι δέσμευση-, για να εντάξουμε τα παιδιά σε μια διαδικασία εξέλιξης, ανάπτυξης, όξυνσης της αίσθησης, κατανόησης της καλλιτεχνικής διαδικασίας».

Το παραμύθι που θα παρουσιάσουν μιλά για έναν δράκο που καταστρέφει τον κόσμο, ρίχνοντας ένα αστέρι στη γη. Οι περιπέτειες μιας ομάδας νέων που χάνουν τη φωνή τους μετά την καταστροφή είναι η αφορμή για τη δημιουργία μιας παράστασης μουσικού θεάτρου, όπου ο ήχος, η κίνηση και το animation πλάθουν ένα ιδιαίτερο περιβάλλον, μέσα στο οποίο τα παιδιά συνεργάζονται, ανακαλύπτουν νέες πτυχές της μουσικής, του χορού, του θεάτρου, και δουλεύουν κάτι πραγματικά δικό τους.

«Κατά τη διάρκεια των εργαστηρίων, παρατηρήσαμε πως η, αρχικά ανοίκεια για τους συμμετέχοντες, προετοιμασία μιας παράστασης, σύντομα έδωσε θέση σε μια συνειδητή και επίμονη προσπάθεια να φτάσουμε σε μια δουλειά όσο το δυνατόν πιο ολοκληρωμένη και όμορφη. Φυσικά, το έργο ήταν έτσι γραμμένο, ώστε να υπάρχει μια ευελιξία στη δομή κι έτσι στα εργαστήρια εξελίχθηκε, ανατράπηκε, αναδημιουργήθηκε».

Ηθελαν άραγε να παραπέμπει το έργο στις προσωπικές ιστορίες των παιδιών; «Δεν ήθελα επ' ουδενί, γιατί θεωρώ πως είναι επίφοβο να χρησιμοποιείται το βίωμα κάποιου, απ’ όπου κι αν αυτός προέρχεται. Στο παρελθόν, έχουμε δει ενδιαφέροντα δείγματα δημιουργιών, όπου η προσωπική μαρτυρία αποτελεί δομικό υλικό μιας παράστασης.

Προσωπικά, ωστόσο, νιώθω πως η σχεδόν ενστικτώδης και συνηθισμένη παρότρυνση σε μετανάστες και εφήβους (ή σε άλλες κοινωνικές ομάδες) να μετατρέψουν την εμπειρία τους ή την αγωνία τους σε υλικό παράστασης περιορίζει το εμβαδόν της ταυτότητας και της εμπειρίας τους, καθιστώντας τους “τύπους” ανθρώπων, οι οποίοι υπάρχουν στον βαθμό που εκφέρουν ιστορίες, τις οποίες “οφείλουν” να εκφέρουν. Εμείς με τον συνθέτη θέλαμε να φτιάξουμε ένα έργο μουσικού θεάτρου, που θα εξερευνούσε τη δημιουργία των μύθων, βασικό αντανακλαστικό που ενώνει όλους τους πολιτισμούς.

Αποφασίσαμε, έτσι, από νωρίς πως δεν μας ενδιέφερε ο λόγος, αλλά η σιωπή και ο ήχος ως μέθοδος επικοινωνίας τόσο μεταξύ των συμμετεχόντων όσο και μεταξύ παράστασης και κοινού. Η ιστορία των συμμετεχόντων προκύπτει στην παράσταση ως αφήγηση της προσωπικής εμπειρίας που έπλασαν οι ίδιοι κατά τη διάρκεια του εργαστηρίου», σημειώνει ο σκηνοθέτης.

Και, από τη συναναστροφή του με τα παιδιά, ποια θεωρεί ότι είναι η μεγαλύτερη αγωνία τους; «Χωρίς να έχει γίνει σχετική συζήτηση, είμαι σίγουρος πως ανησυχούν τρομερά για το μέλλον τους, για τα δικαιώματά τους, για την επιβίωσή τους και την “ένταξή” τους σε κάποιο σταθερό πλαίσιο. Παρ’ όλα αυτά, είχε μεγάλο ενδιαφέρον πώς κατά τη διάρκεια των εργαστηρίων, ενώ προέκυπταν υπογείως τέτοια θέματα, η συντριπτική πλειονότητα προτιμούσε να μην εκφράσει ευθέως τις αγωνίες αυτές, αλλά να ασχοληθεί με την πρόβα, με τα μουσικά όργανα, με την επαφή με τους υπόλοιπους συμμετέχοντες...».

📌 ΙNFΟ: Κυριακή 3 Ιουλίου στις 20.30, Εναλλακτική Σκηνή ΕΛΣ, Κέντρο Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Είσοδος ελεύθερη.