Τις δεκαετίες του ΄80 και του ΄90 ήταν τόσο κυρίαρχος στη γαλλική λογοτεχνία, που ο πρόεδρος Φρανσουά Μιτεράν πήγε να τον επισκεφτεί τέσσερις φορές στο ερημητήριό του, στο μικρό Σουαζέλ των 550 κατοίκων, νοτιοανατολικά του Παρισιού, εκεί όπου ζούσε πάνω από μισό αιώνα.
Και η ανάρτηση στο τουίτερ του Μπερνάρ Πιβό, προέδρου της Ακαδημίας Γκονκούρ, αμέσως μετά την είδηση του θανάτου του, τα λέει όλα. «Από αύριο δεν θα μπορώ πια να απαντάω “ο Μισέλ Τουρνιέ” στην ερώτηση “ποιος είναι ο μεγαλύτερος εν ζωή Γάλλος μυθιστοριογράφος”».
Ο πολυαγαπημένος και στην Ελλάδα συγγραφέας έσβησε ειρηνικά το βράδυ της Δευτέρας σε ηλικία 91 χρόνων. Είχε σταματήσει να γράφει από την αρχή του ΄90, αλλά ο θάνατός του, έτσι γίνεται πάντα, ξανάφερε ορμητικά στη μνήμη τα αριστουργήματα που τον είχαν κάνει διάσημο στα πέρατα του κόσμου και υποψήφιο για το Νόμπελ.
Στα μέσα του ΄80 είχε έρθει και στην Αθήνα καλεσμένος από το Γαλλικό Ινστιτούτο, την ίδια περίπου εποχή που χάρη κυρίως στις εκδόσεις «Εξάντας» τα βιβλία του άρχιζαν να εκδίδονται το ένα μετά το άλλο.
Ολα ή σχεδόν όλα είχαν να κάνουν με μια δική του ανάγνωση των μεγάλων μύθων της ανθρωπότητας, ήταν ιστορίες γεμάτες μαγεία και υπερφυσικές πινελιές, που πατούσαν την ίδια στιγμή και στον ρεαλισμό. Και γίνονταν απολαυστικά αναγνώσματα με ηθικές και φιλοσοφικές προεκτάσεις για μεγάλους -αλλά και για παιδιά.
Ενα νούμερο είναι από μόνο του ενδεικτικό. Το πρώτο μυθιστόρημα που έβγαλε σε ώριμη ηλικία, 43 χρόνων, το «Παρασκευάς ή στις μονές του Ειρηνικού» (1967) έγινε δεκτό με ενθουσιασμό από κριτικούς και κοινό, κέρδισε το Μεγάλο Βραβείο της Γαλλικής Ακαδημίας και έφτασε να πουλήσει πέντε εκατομμύρια αντίτυπα.
Ηταν, βέβαια, μια νέα ματιά πάνω στον μύθο του Ροβινσώνα Κρούσου. Τέσσερα χρόνια αργότερα απέκτησε και βερσιόν για μικρά παιδιά («Παρασκευάς ή η πρωτόγονη ζωή»).
Aκολούθησαν δυο ακόμα μυθιστορήματα, που θεωρούνται κλασικά. O «Δράκος» (1970), που κέρδισε ομόφωνα το Γκονκούρ και έγινε ταινία από τον Φόλκερ Σλέντορφ (1996) με πρωταγωνιστή τον Μάλκοβιτς, είναι μια ακόμη εκστρατεία του Τουρνιέ στη χώρα των μύθων.
Αφετηρία της ένα ποίημα του Γκέτε και ήρωας ένας... δράκος με γαλλικό αίμα, που υπηρετεί τους ναζί μαζεύοντας παιδιά για λογαριασμό τους. Τα «Μετεωρολογικά» (1975), μια ακόμα νέα ανάγνωση μύθου, αυτή τη φορά των Διόσκουρων Κάστορα και Πολυδεύκη, αναφέρονται στη ζωή των δίδυμων Ζαν και Πολ που δεν μπορούν να χωρίσουν.
Για τον Μισέλ Τουρνιέ οι μύθοι ήταν ο μόνος τρόπος να υπομείνεις με στιλ τη μοίρα σου. «Μια γυναίκα που ζει μια ιστορία μοιχείας, αν σκεφτεί τον Τριστάνο και την Ιζόλδη θα βρει παρηγοριά, ίσως και δικαιολογία, και την ίδια στιγμή ένα μάθημα μεγαλείου», έχει πει. Η δικιά του μαθητεία στους μύθους ξεκίνησε από το σπίτι του, στο Παρίσι, και τους γονείς του που ήταν και οι δυο καθηγητές γερμανικής γλώσσας.
Η Γερμανία και η μυθολογία της έγιναν και γι΄ αυτόν κυρίαρχες αναφορές, μαζί με τον Καθολικισμό. Εζησε όλα τα παιδικά του καλοκαίρια στη Γερμανία και εκεί σπούδασε Φιλοσοφία. Σκοπός του ήταν να διδάξει στη γαλλική δευτεροβάθμια εκπαίδευση, αλλά κόπηκε δυο φορές στις σχετικές εξετάσεις. Οπως έλεγε, αν είχε περάσει δεν θα είχε γίνει ποτέ συγγραφέας.
Αργησε όμως να φανερώσει την κλίση του. Εκανε δημοσιογραφία (εκπομπές σε ραδιόφωνο και τηλεόραση), έγινε μεταφραστής από τα γερμανικά και επιμελητής στον οίκο Plon, ασχολιόταν με τη φωτογραφία (υπήρξε από τους ιδρυτές του Φεστιβάλ της Αρλ).
Μετά τη θριαμβευτική του είσοδο στη λογοτεχνία, απολάμβανε φανερά την αγάπη του κόσμου, γυρνούσε στα σχολεία και μιλούσε στους μαθητές, περήφανος που τα βιβλία του είχαν γίνει επίσημα αναγνώσματα, έγινε και μέλος της κριτικής επιτροπής του Γκονκούρ. Γρήγορα εγκατέλειψε το Παρίσι για την εξοχή χωρίς ποτέ να απομονωθεί από τον κόσμο. Δεν παντρεύτηκε ποτέ, ήταν φανατικός εργένης, είχε όμως πάντα γύρω του συγγενείς και τον βαφτισιμιό του, που θεωρούσε γιό του.
Το 1989 μια δήλωσή του στο Newsweek προκάλεσε θόρυβο. «Οι άνθρωποι που κάνουν εκτρώσεις είναι γιοι και εγγονοί των τεράτων του Αουσβιτς. Ειδικά γι’ αυτούς θα επανέφερα την ποινή του θανάτου».
info:
Στα ελληνικά έχουν κυκλοφορήσει ακόμα τα «Γκασπάρ, Μελχιόρ και Βαλτάσαρ», «Ο τσαλαπετεινός», «Η χρυσή σταγόνα» (Εστία) κ.ά.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας