Με γοητεύει ο λόγος του Βιζυηνού…

Δέκα ερωτήσεις, περισσότερο αφορμές και σπινθήρες για μια συνομιλία, ανάμεσα σ’ έναν επίμονο αναγνώστη κι ένα πρόσωπο της γραφής. Σήμερα ο Σπύρος Κιοσσές απέναντι σ’ ένα ερωτηματολόγιο που επιχειρεί να ψηλαφίσει, εντός κι εκτός αφηγηματικής επιφάνειας, διαθέσεις, εμμονές, αναγωγές.

● Γράφετε συνεχώς το ίδιο βιβλίο ή στο έργο σας εντοπίζετε τομές και ασυνέχειες;

Οι ίδιες πάνω κάτω θεματικές δεν απασχολούν τη λογοτεχνία αιώνες τώρα; Αυτό που αλλάζει είναι ο τρόπος έκφρασής τους. Από την άλλη, τόσο η συνέχεια όσο και η ρήξη ή εξέλιξη επικαθορίζουν από πολλές απόψεις τη ζωή και την ταυτότητα ενός ανθρώπου. Κι αυτό αποτυπώνεται στο έργο του, συγγραφικό ή άλλο.

● Εκτός από τη λογοτεχνία, τι άλλο καθορίζει και φωτίζει το έργο σας;

Οπωσδήποτε η εργασία μου ως φιλολόγου και δασκάλου – κυρίως το δεύτερο. Και φυσικά η ιδιότητα του πατέρα. Κι αυτά προσδιορίζουν όχι μόνο το έργο μου, αλλά και την προσέγγιση της λογοτεχνίας, ευρύτερα: με νοιάζει όχι τόσο τι είναι όσο τι κάνει –και τι μπορεί να κάνει– η λογοτεχνία στη σύγχρονη κοινωνία. Τι μπορεί να προσφέρει, ειδικά στους νέους αναγνώστες.

● Υπάρχει κάποιο βιβλίο που βιαστήκατε να το παραδώσετε στον εκδότη σας και κάποιο άλλο που το απωθείτε, το «φοβάστε» μέχρι σήμερα;

Μάλλον το πρώτο μου βιβλίο, μια ποιητική συλλογή – η βιασύνη της πρώτης φοράς. Κάποιο βιβλίο που απωθώ ή φοβάμαι όχι ακόμη. Ισως αποφεύγω την καταγραφή μιας συγκεκριμένης ιδέας σε βιβλίο, αλλά δεν ξέρω για πόσο ακόμη θα το καταφέρνω.

● Τρεις τίτλοι βιβλίων που σας σφράγισαν, στο πέρασμα του χρόνου, εντός κι εκτός κειμένου.

«Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου», της Ζέη, η πρώτη μου λογοτεχνική αγάπη. Πολύ αργότερα, «Η μητέρα του σκύλου» του Μάτεσι και το «Εξιλέωση» του ΜακΓιούαν.

● Υπάρχουν αρνητικές κριτικές που σας βοήθησαν και θετικές που υπομειδιάσατε;

Υπάρχουν και οι μεν και οι δε. Το περιεχόμενο της κριτικής, θετικό ή αρνητικό, είναι δυνάμει πολύ βοηθητικό για έναν συγγραφέα. Μεγάλη σημασία, όμως, έχουν τόσο το πρόσωπο, οι γνώσεις και η πρόθεση του ασκούντος τον κριτικό λόγο όσο και ο τρόπος εκφοράς του.

● Υπάρχει κάποιος παλαιότερος και κάποιος νεότερος Ελληνας συγγραφέας που σας έλκει η γραφή του;

Δύσκολο να επιλέξω δύο μόνο ονόματα. Με γοητεύει ο λόγος του Βιζυηνού. Από νεότερους ας αναφέρω ενδεικτικά τον Αργύρη Χιόνη.

● Σήμερα, υπάρχουν λογοτεχνικές συντροφιές που διαμορφώνουν το πνευματικό κλίμα της εποχής;

Ισως όχι στον βαθμό του παρελθόντος, αλλά νομίζω ότι υπάρχουν. Ζώντας στην επαρχία, βεβαίως, δεν μπορώ να μιλήσω με ασφάλεια. Τα τελευταία χρόνια πάντως διαμορφώνονται παρόμοιοι συντροφικοί πυρήνες στο διαδίκτυο, προφανώς με διαφορετικά χαρακτηριστικά και τρόπο λειτουργίας σε σχέση με τα λογοτεχνικά καφενεία και στέκια του παρελθόντος.

● Για ποιο λόγο η παρουσία της ελληνικής λογοτεχνίας, εκτός συνόρων, είναι τόσο νωθρή και αποσπασματική;

Το γεγονός αυτό αντανακλά τη νωθρή και αποσπασματική πολιτική του ελληνικού βιβλίου. Είναι αυτονόητη η ανάγκη μιας συντονισμένης και συστηματικής πολιτικής προώθησης του βιβλίου και της λογοτεχνικής ανάγνωσης, εκτός αλλά και εντός συνόρων.

● Η πολιτική συγκυρία, εντός και εκτός της χώρας, αλλά και η γλώσσα και ο τρόπος της ενημέρωσης αγγίζουν το συγγραφικό εργαστήρι σας;

Εφόσον οι συγγραφείς είναι κοινωνικά υποκείμενα, αναπόφευκτα επηρεάζονται από παρόμοιες συγκυρίες και την ενημέρωση που τις μεσολαβεί. Απλά ποικίλλει ο βαθμός και ο τρόπος επίδρασης στη συνείδηση του καθενός, και φυσικά τα ίχνη που αφήνουν στο έργο του. Προσωπικά θεωρώ σημαντική την εστίαση στις βαθύτερες αιτίες, στις πηγές των συγκυριών, που είναι ο άνθρωπος, οι επιθυμίες, οι φόβοι, τα πάθη του. Οι ίδιες πηγές αρδεύουν τη λογοτεχνία.

● Σας απασχολεί αν, μετά θάνατον, θα σας θυμούνται μέσα από το έργο σας;

Πιο πολύ με απασχολεί αν μετά θάνατον με θυμούνται με θετικό πρόσημο μέσα από τις εν ζωή πράξεις, μέσα από τα έργα μου.

—

Ο Σπύρος Κιοσσές διδάσκει στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. Η λογοτεχνική του παραγωγή περιλαμβάνει τα έργα «Το κάτω κάτω της γραφής» (ποίηση, Μελάνι, 2018), «Τα Πρωτοβρόχια» (νουβέλα, Μεταίχμιο, 2022) και την πρόσφατη συλλογή μικροδιηγημάτων «Τσιγάρο βαρ;» (Μεταίχμιο, 2024). Εχει γράψει επίσης: «Εισαγωγή στη δημιουργική ανάγνωση και γραφή του πεζού λόγου» (Κριτική, 2018), «Η λογοτεχνία στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση» (με την Ε. Χατζημαυρουδή, Κριτική, 2020), «Μετα-γράφοντας την τέχνη» (με τη Ν. Δαλακούρα, Κλειδάριθμος, 2020).