Διαβάστε βιβλία κι ας είναι ό,τι να ’ναι

Oταν πρέπει να μιλήσεις για τον Τζέιμς Πάτερσον δεν μπορείς παρά να χρησιμοποιήσεις υπερθετικό βαθμό. Ο Νο1 Αμερικανός μπεστ-σελερίστας, με τους φανατικούς θαυμαστές σε όλο τον κόσμο, έχει προ πολλού αφήσει πίσω του τον Στίβεν Κινγκ, τον Τζον Γκρίσαμ και τον Νταν Μπράουν. Τα έργα του έχουν μεταφραστεί σε 27 γλώσσες και έχουν πουλήσει περισσότερα από 300 εκατομμύρια παγκοσμίως. Οσο για τα έσοδά του, την τελευταία δεκαετία ξεπερνούν τα 400 εκατ. δολάρια, σύμφωνα με το περιοδικό Forbes.

Πολυγραφότατος, εκδίδει μια ντουζίνα βιβλία κάθε χρόνο, από αστυνομικά και ψυχολογικά θρίλερ μέχρι παιδικά. Παραγωγικότατος, λέγεται πως στο γραφείο του υπάρχουν και 30 μισοτελειωμένα «χειρόγραφα» κάθε φορά. Σίγουρα έχει δημιουργήσει νέα ήθη στον κόσμο του βιβλίου, καθώς επιστρατεύει ακόμα και «αφανείς συγγραφείς», οι οποίοι αναλαμβάνουν να κάνουν τα γεμίσματα στο βασικό κείμενό του - γεγονός για το οποίο έχει δεχτεί κριτική.

Oχι τυχαία το 2010 έγινε εξώφυλλο στο περιοδικό New York Times, που τον χαρακτήρισε συγγραφέα ο οποίος «μεταμόρφωσε τις εκδόσεις βιβλίων», ενώ φιγουράρει ανάμεσα στους «50 πιο επιδραστικούς ανθρώπους που κάνουν τις μέρες μας λίγο πιο φωτεινές».

Ο Τζέιμς Πάτερσον έκανε το αμερικανικό όνειρο πραγματικότητα και η ξεχωριστή περίπτωσή του έχει γίνει αντικείμενο διδασκαλίας στη Σχολή Οικονομίας του Χάρβαρντ. Ο ίδιος δεν κρύβει το success story του. Ελαφρά μαυρισμένος, ποζάρει με χαμόγελο μαζί με τη σύζυγό του δίπλα στην πισίνα, στην πολυτελή βίλα του στο Παλμ Μπιτς της Φλόριντα ή να επιδίδεται στο αγαπημένο του γκολφ.

Του αρέσει να αφηγείται πως σπούδασε αγγλική φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Βάντερμπιλτ, πως έκανε παράλληλη καριέρα στον χώρο της διαφήμισης και πως αντιμετώπισε την άρνηση 30 και πλέον εκδοτών μέχρι να βγάλει το πρώτο του βιβλίο σε ηλικία 27 ετών («The Thomas Berryman Number»), για το οποίο τιμήθηκε με το βραβείο Εντγκαρ Αλαν Πόε.

Στο τρίπτυχο διάσημος-πλούσιος-επιτυχημένος ο Τζέιμς Πάτερσον έρχεται να προσθέσει μία ακόμα παράμετρο. Του φιλάνθρωπου. Ετσι, τα τελευταία χρόνια έχει ξεκινήσει μια παγκόσμια εκστρατεία για την προώθηση της φιλαναγνωσίας στις μικρές ηλικίες, που περιλαμβάνει υποτροφίες, δωρεές εκατοντάδων χιλιάδων βιβλίων στις ΗΠΑ και το εξωτερικό και τη συμβουλευτική ιστοσελίδα για γονείς, εκπαιδευτικούς και βιβλιοθηκάριους ReadKiddoRead.com

Αυτή τη φορά ο 68χρονος συγγραφέας έστρεψε την προσοχή του και στην Ελλάδα που δοκιμάζεται από οικονομική κρίση και αποφάσισε να διαθέσει μέρος των εσόδων από την πώληση του βιβλίου του «Ζοο» σε ένα μικρό νησί του Αιγαίου, στην Τήλο, για τη δημιουργία παιδικής βιβλιοθήκης στο Α’ Διθέσιο Δημοτικό Σχολείο.

Το μυθιστόρημά του, που πρωτοεκδόθηκε το 2012 και θα κυκλοφορήσει στις 7 Αυγούστου στα ελληνικά με τίτλο «Η εξέγερση των ζώων», από τις εκδόσεις Bell, σε μετάφραση Σταύρου Νικολάου, είναι ένα οικολογικό θρίλερ. Εδώ ο Πάτερσον, κατά την προσφιλή του συνήθεια, συνεργάζεται με τον Μάικλ Λέντγουιτζ και παραδίδει μία ακόμα καταιγιστική περιπέτεια, γεμάτη αγωνία και συνεχείς ανατροπές.

Η ιστορία αρχίζει με την εξέγερση των ζώων, καθώς περίεργες, βίαιες επιθέσεις σημειώνονται κατά ανθρώπων σε όλο τον πλανήτη. Ενας νεαρός βιολόγος, ο Τζάκσον Οζ, παρακολουθεί στενά τα περιστατικά που συνεχώς αυξάνονται και αντιλαμβάνεται ότι κάτι πολύ άσχημο συμβαίνει. Οταν ο ίδιος γίνει μάρτυρας μιας συντονισμένης ενέδρας λιονταριών στην Αφρική, θα συνειδητοποιήσει πως δεν υπάρχει χρόνος για χάσιμο.

Με τη βοήθεια της οικολόγου Κλόι Τουζινιάν προσπαθεί να προειδοποιήσει τους ηγέτες του πλανήτη πριν να είναι πολύ αργά. Σύντομα δεν θα υπάρχει ασφαλές μέρος για να κρυφτούν οι άνθρωποι.

Στο μυθιστόρημα βασίζεται και η τηλεοπτική σειρά του CBS «Ζοο», που σημειώνει μεγάλη επιτυχία αυτή την εποχή στην Αμερική. Αλλωστε αρκετά από τα βιβλία του Πάτερσον έχουν μεταφερθεί και στον κινηματογράφο με πιο δημοφιλή τα «Και ήρθε μια αράχνη» και «Φίλα τα κορίτσια», όπου ο Μόργκαν Φρίμαν ερμηνεύει τον εμβληματικό ήρωά του, τον Αφροαμερικανό ντετέκτιβ-ψυχολόγο Αλεξ Κρος.

• Ποια ειναι η σχέση σας με την Ελλάδα, που σας ώθησε σε αυτή τη δωρεά στο Δημοτικό Σχολείο της Τήλου;

Eίχα επισκεφτεί την Ελλάδα όταν ήμουν 26 ετών. Η αεροπορική εταιρεία Pan Am είχε τα ονομαζόμενα Youth Fares, με τα οποία μπορούσες να αγοράσεις αρκετά φτηνά εισιτήρια για πολύ μακρινά μέρη. Ετσι, ταξίδεψα στην Αθήνα και στη συνέχεια στην Κρήτη, όπου έμεινα για ένα διάστημα σε ένα μικρό χωριό. Ηταν η πρώτη φορά στη ζωή μου που είδα από κοντά ένα μέρος για το οποίο είχα διαβάσει στα βιβλία. Αληθινά μου άνοιξε τους ορίζοντες. Οσο για τη δωρεά, πάντοτε αναζητώ τρόπους να βοηθάω να παιδιά να διαβάσουν. Ο εκδότης μού πρότεινε τη δωρεά στο σχολείο της Τήλου, πιστεύοντας ότι η δημιουργία μιας βιβλιοθήκης εκεί μπορεί να κάνει μια πραγματικά αξιοσημείωτη διαφορά στη ζωή των μαθητών. Θέλω να δίνω κίνητρα, ακόμα κι αν πρόκειται για μια μικρή ομάδα.

• Πιστεύετε ότι μια τέτοια πράξη έχει τον συμβολισμό της, λόγω της οικονομικής και ανθρωπιστικής κρίσης στην Ελλάδα;

Γνωρίζω ότι αυτή η δωρεά είναι ένα μικρό βήμα, αλλά πιστεύω ότι θα στρέψει την προσοχή σε ένα ευρύτερο θέμα: τα παιδιά χρειάζονται βιβλία για να έχουν μια σωστή εκπαίδευση. Πρέπει να διαβάζουν και να είναι επαρκείς αναγνώστες. Και η Ελλάδα και όλος ο κόσμος χρειάζονται έναν καλά μορφωμένο πληθυσμό προκειμένου να μπορέσουμε να ξεπεράσουμε τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε. Δεν μπορώ να αλλάξω τον κόσμο, αλλά ελπίζω να μπορέσω να αλλάξω τη ζωή ορισμένων ανθρώπων και ίσως αυτοί οι νέοι άνθρωποι τελικά θα μπορέσουν να αλλάξουν τον κόσμο. Η παγκόσμια οικονομική κρίση δεν είναι ειδικότητά μου, αλλά κάνω ό,τι μπορώ για να βοηθήσω με τον τρόπο μου, δηλαδή να ωθήσω τα παιδιά στο βιβλίο και τη μόρφωση.

• Πώς μπορούμε να κάνουμε τα παιδιά να αγαπήσουν τα βιβλία;

Κοιτάξτε, το διάβασμα είναι ένα βασικό εφόδιο για την επιτυχία. Χωρίς ένα γερό αναγνωστικό υπόβαθρο ένα παιδί δεν θα καταφέρει να τα πάει καλά στο σχολείο, χωρίς μια βασική εκπαίδευση ένας νέος δεν έχει σχεδόν καμία πιθανότητα να βρει μια αξιοπρεπή δουλειά. Γι’ αυτό το διάβασμα πρέπει να είναι προτεραιότητα, επειδή είναι η βάση για μια επιτυχημένη ζωή. Για να κάνεις τα παιδιά να αγαπήσουν το βιβλίο πρέπει να τους δώσεις καλά, διασκεδαστικά, ελκυστικά βιβλία. Μην επιβάλεις με το ζόρι να διαβάζουν μόνο τους κλασικούς, άσε να διαλέξουν εκείνα αυτό που τους ενδιαφέρει. Δώσε τους ένα βιβλίο που θα τα κάνει να πουν: Σε παρακαλώ, δώσε μου ακόμα ένα.

• Γράφοντας την «Εξέγερση των ζώων» σκεφτήκατε σε τι κόσμο θα ζήσουν οι επόμενες γενιές;

Με ρωτούν αν η φύση εκδικείται, αν είναι πολύ αργά να σώσουμε τον πλανήτη.... Ομως δεν έχω τις ικανότητες να απαντήσω σε μεγάλα φιλοσοφικά και επιστημονικά ερωτήματα. Αλλά ασφαλώς ανησυχώ για το τι θα αντιμετωπίσει ο γιος μου, ο Τζακ. Τι τρελές καταιγίδες, ξηρασίες, καύσωνες θα δει στη ζωή του εξαιτίας όσων κάνουμε και όσων ήδη έχουμε κάνει στη φύση.

• Οταν ήσασταν νέος είχατε ονειρευτεί μια τέτοια μεγάλη επιτυχία ως συγγραφέας; Πιο είναι το μυστικό σας;

Είναι τόσο κλισέ, αλλά το μυστικό της επιτυχίας μου είναι ότι κάνω αυτό που αγαπώ και πως εργάζομαι στ’ αλήθεια πολύ σκληρά. Γράφω καθημερινά. Στις διακοπές, στις αργίες, τα Σάββατα και τις Κυριακές. Είμαι απίστευτα συνεπής. Δουλεύω νωρίς το πρωί και στη συνέχεια το απόγευμα. Μου αρέσει το γράψιμο και έτσι δεν το βλέπω σαν εργασία. Οταν ήμουν νέος ονειρευόμουν την επιτυχία. Αλλά δεν ήξερα πώς θα έμοιαζε ή πώς θα ήταν να τη νιώσεις. Τα κατάφερα στη ζωή μου και σίγουρα είμαι επιτυχημένος, με ό,τι μπορεί να σημαίνει αυτό. Αλλά τώρα, το πιο σημαντικό για μένα είναι το φιλανθρωπικό έργο. Κάνω ό,τι μπορώ για να βάλω τα βιβλία στα χέρια των παιδιών. Αυτή είναι η προτεραιότητά μου. Αληθινά πιστεύω πως αυτό το έργο σώζει ζωές και ελπίζω να γίνει η υστεροφημία μου.

• Πιστεύετε στον διαχωρισμό των βιβλίων σε εμπορικά και ποιοτικά;

Δεν με απασχολεί πολύ η κατηγοριοποίηση των βιβλίων. «Μυθιστόρημα», «ροζ λογοτεχνία», «ρομάντσο»... έχει στ’ αλήθεια σημασία; Αυτό που έχει σημασία είναι ο κόσμος να μπορεί να βρει ένα βιβλίο που θέλει να διαβάσει. Και δεν με ενδιαφέρει τι είδους βιβλίο θα είναι αυτό. Διαβάστε ένα από τα μυθιστορήματά μου ή την «Οδύσσεια» ή ένα γκράφικ νόβελ. Απλώς διαβάστε! Είναι καλό για εσάς, για τα παιδιά σας, είναι καλό για όλους.

• Ανάμεσα στα δεκάδες βιβλία σας, για όλες τις ηλικίες, ξεχωρίζετε κάποιο ιδιαίτερα;

Είναι δύσκολο να πω ποιο είναι το αγαπημένο μου. Τουλάχιστον μπορώ να σας πω ποιο μου αρέσει λιγότερο - λέγεται «Season of the Machete» και αν ποτέ το βρείτε, μην το διαβάσετε. Δεν ήταν από τις καλύτερες στιγμές μου. Ομως, αγαπάω πολύ τον Αλεξ Κρος. Είμαστε σε αυτό το ταξίδι μαζί για πολλά χρόνια και πιστεύω πως είναι καλός άνθρωπος. Ατελής, πολύπλοκος, ένας ήρωας μεγαλύτερος κι από τη ζωή.

Τα σίριαλ γράφονται από πολλούς, γιατί όχι και η λογοτεχνία;

• Αρχίσατε βγάζοντας ένα μυθιστόρημα τον χρόνο, τελευταία όμως, συνεργάζεστε και με άλλους συγγραφείς, πολλαπλασιάζοντας την παραγωγή. Τι σας προσφέρει αυτό;

Πάνω απ’ όλα είμαι αφηγητής ιστοριών. Ολα γύρω μου αποτελούν πηγή έμπνευσης, οι ειδήσεις, οι ταινίες -και είμαι φανατικός του σινεμά, δεν χάνω τις νέες ταινίες-, η τηλεόραση, οι προσωπικές ιστορίες που θα ακούσω. Πάντα ήθελα να γράφω σπουδαίες ιστορίες για τον κόσμο. Βλέπω τη συνεργασία μου με άλλους συγγραφείς ως μια δημιουργική διαδικασία, ένα είδος εργαστηρίου.

Εγώ γράφω τη βασική ιστορία, ένα μακροσκελές κείμενο και στη συνέχεια οι συνεργάτες μου προσθέτουν τις λεπτομέρειες, δίνουν τον τόνο, κάνουν τους διαλόγους. Δεν καταλαβαίνω γιατί κάποιοι είναι τόσο αρνητικοί με αυτό. Ολόκληρες ομάδες συγγραφέων συνεργάζονται για τις τηλεοπτικές σειρές. Γιατί οι συγγραφείς βιβλίων πρέπει να δουλεύουν μόνοι;